Шатахуун импортлогчдыг номхотгох нь Засгийн газрын төдийгүй монголчуудын шүдний өвчин болчихоод байна. Ашш аягийг тааруулж харьцахгүй бол зохиомол хомсдол үүсгэн шантаажлах нь энүүхэнд. Төр засгийн гаргаж буй шийдвэрийг бол хүлээж авна гэж байхгүй. Ёстой “гонжийн жоо” гэдэг дээрээ тавьчихна. Нэг орой цуглаж суугаад, оройн хоолоо идэнгээ л шантаажлах замаа тодорхойлчихно. Сая бас л ийм асуудал үүсч Засгийн газар арга буюу шийдвэрээ өөрчилж, онцгой албан татвар тавихаа зогсоолоо. Тэгвэл импортлогчдын ард хэн байгаа нь сонирхол татах. Мэдээж хэн нэгний хатгаас, хамгаалалтгүйгээр тэд томорч чадахгүй нь ойлгомжтой.
“Жаст” гэх нэртэй том групп бий. Шатахуун импортлон худалдаалж хөлжиж байгаа группын нэг. Үүнийг хамгаалагч нь, ард нь бат зогсогчоор С.Баяр, Ц.Цэнгэл нар байдаг тухай бор шувууны жиргээ бий. Улс төрд нөлөө бүхий эрхмүүд хамгаалж байгаа тул тус группээр оролдоод байх хүн байдаггүй бололтой. Харин монголдоо тэргүүлэгч гэж нэрлэж болох “Петровис” компанийн хувьд улс төрийн томоохон бүлэглэл зогсч, хөрөнгө, хувьцаа эзэмшдэгийг хэн бүхэн андахгүй. Ерөнхийлөгч асан Н.Багабанди тэргүүтэй улстөрчид бат найдвартай хамгаалалт болон хана хэрэм тогтоосон. Өдгөө төрийн тэргүүн асан хүний шадар туслах, зөвлөхийн ажилтай байсан эрхэм гишүүн Т.Аюурсайхан ч мэдээж хамаатай болох биз. Үүнээс гадна О.Содбилэг томоохон хувьцаа эзэмшигчдийнх нь нэг. “Петровис” компанийн захирал Ж.Оюунгэрэлийн хувьд улс төр ярьж, элдэв зүйл хийдэггүй ч МАН-ын гол санхүүжүүлэгчдийн нэг гэдгийг намын гишүүд нь ам уралдуулан хэлдэг. Ийм том хаалт босгож, хана хэрэм барьсан учир тус компани хаан заан мэт байх нь аргагүй.
Түүнчлэн “Сод Монгол”, “Шунхлай”, “Магнай трейд” гээд импортлогчид ч аль нэг намын мэдэлд байдаг нь нууц биш. Ардчилсан эсвэл ардын намтай, гишүүдтэй нь ямар нэгэн сэжмээр холбогддог. Тиймдээ ч дур зоргоороо аашилж, түмэн олныг хөлдөө чирдэг гэхэд хилсдэхгүй биз ээ.
Шатахууны хомсдол үүссэн цаг мөч бүрийд монголчууд шатахууны худалдаачдын өмнө толгой бөхийлгөж, хэлснийг ёсчилон биелүүлсээр ирсэн. Үгүй гээд өрвөлзвөл түүнээс ч дор зүйлд өртөх учраас хүлээн зөвшөөрөхөөс өөр гарцгүй. Ерөнхийдөө төр засгийг түмэн олонтой нь сөхрүүлж, сөгдүүлж чаддаг “Хадны мангаа”. Өдгөө импортлогчид хэмээх нөхдийг дарангуйлагч нар гэхэд ч болох талтай. Тэднээр оролдвол халаасаа тэмтрүүлнэ, түрийвчээ хоослуулах болно. Ааш зан нь хөдөлвөл ханшаа өсгөж, “Улаан Жамсран” мэт догширчихдог, оролдож болохгүй бурхад мэт. Улс төрийн намыг, гишүүдтэй нь санхүүжүүлдэг болохоор тэд ийм байхаас ч өөр яах билээ.
У.Хүрэлсүхийн Засгийн газар нефтийн үйлдвэр барьж, дотоодын хэрэгцээгээ хангадаг болчихвол импортлогч нар ингэж даварч чадахгүй. Цаасан дээр байх нефтийн үйлдвэр хэзээ баригдаж, сайхныг зөгнөсөн түмний хүсэл биеллээ олох тэр цагт импортлогч хэмээх “15 таван толгойтой атгаалжин хар, Хадны мангаа”-гийн аймшигт эрхшээлээс мултрах биз ээ.
Шатахууны үйлдвэр барих хэтийн зорилго, Засгийн газрын шйидвэр үлгэр, домогшил болон үлдвэл ард түмэн өөд нарны бараа харах нь өнгөрнө. Төрийн томчуулаар хана хэрэм барьсан компаниуд барьцаа ахиулж, шантаажаа лавшруулсаар байх нь гарцаагүй.
Сэтгэгдэл (6)