Утааны эрин айсуй. Уушги, зүрхээ нэвт утуулдаг нийслэлчүүдийн хувьд мөнхийн сэдэв нь хэвээр байна. Жил бүр л төсөвт утааны асуудалд их хэмжээний мөнгө суулгадаг ч үр дүн хаана байна вэ. Өмнөх Засгийн газруудад утаагүй зуух гээд сурталчлаад л айл болгонд байрлуулсан байх. Бараг үүнийг л хэрэглэвэл утаа буурах асуудал “ок” болох юм шиг л ойлголт өгч байсан нь бий.
Харин одоо утаа шүүгч л гээд ярьж байна. Өөрөөр хэлбэл, нөгөөх утаагүй зуухан дээр нь шүүгч байрлуулах тухай ярьж байна. Тодруулбал, ирэх оны төсөвт агаарын бохирдлыг бууруулахад 200 орчим тэрбум төгрөг төсөвлөсөн бөгөөд энэ хөрөнгөөр сайжруулсан түлшний үйлдвэр барихаас гадна гэр хорооллын 100 мянган айлын янданд утаа шүүгч байрлуулахаар болсон талаар өнгөрсөн пүрэв гаригт БОАЖ-ын сайд Н.Цэрэнбат мэдэгдэв. Энэ нь нийслэлийн гэр хорооллын тал өрхөд хүрэтэй, үгүй л болно. УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү гишүүний хэлсэнчлэн бидэнд мөнгө байгаа. Харин дээр доороо идээд, уучихдаг зовлон бий гэсэнтэй санал нийлнэ. Угаас хэн бүхэнд мэддэг болжээ.
Уг нь утаа шүүгч суулгуулсанаар тухайн айл бар код, смарт аппликэшнтэй болох юм. Ингэснээр Цахилгаан түгээх сүлжээ компани нь хянаад явах юм. Утааны шүүлтүүрийг айлуудад үнэгүй тараана. Гэхдээ үндсэн үнийг төрөөс татаас хэлбэрээр төлнө. Хятадын Haier компанид үйлдвэрлэсэн бүтээгдэхүүнийг оруулж ирж байгаа бөгөөд компанийн зүгээс үйлдвэрлэлийн баталгаа өгчээ. Үүнээс гадна компаний зүгээс ирэх долоо хоногт Монголд ирж бүтээгдэхүүнээ дэлгэрэнгүй танилцуулж, Ерөнхий сайдтай уулзах юм байна. Энэ индукцин шүүлтүүрийг 100 мянган янданд байрлуулахад утааны хор багасна гэж тооцоолжээ. Нэг айлыг 80 саяар байранд оруулах боломжгүй учир 500 мянган төгрөгөөр яндангийн шүүлтүүр тавих одоогийн нөхцөл байдалд бүрэн тохирно зэргээ утаа шүүгчний давуу талаар сүрхий л ярьж байгаа юм.
Харин дорвитойхон шиг ажил хэрэг болоод, үр дүнгээ өгөх өгөөжтэйхэн л болж үзээсэй билээ. Учир нь өнгөрсөн жилүүдэд бидэнд агаарын бохирдлоо бууруулсан гэхээс илүү эдийн засгийн гарлага болоод л дуусч, өгөөжгүй байгааг бид бүхэн харсан шүү дээ.
Өнгөрсөн онуудад утаанд хэчнээн төгрөг зарцуулсан талаар танилцуулъя. Тодруулбал, 2018 онд “Утаагүй Улаанбаатар хөтөлбөр”-ийн хүрээнд агаарын чанарыг сайжруулах арга хэмжээнд 3 тэрбум төгрөг, 2017 онд 8.2 тэрбум төгрөг зарцуулж байв. 2011-2015 онд хорт утаанд 132.5 тэрбум төгрөг тус тус зарцуулсан зэргээр он оны төсөвт ийм хэжээний мөнгө төсөвлөдөг ч одоогоор дорвитой ажил болоогүй байна.
Дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллагын мэдээллээр дэлхий дахинд ходоод, уушги, элэг, нойр булчирхайн хорт хавдраар нас барагсдын тоо эрчимтэй нэмэгдэж байгаагийн нэг шалтгаан нь экологийн байдал гамшгийн хэмжээнд хүртлээ муудсантай холбоотой гэнэ. Их хотод хүмүүс амьсгалахдаа агаартай хамт хэдэн мянган хатуу тоосонцрыг залгидаг байна.
Агаарын бохирдлын талаар Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх “Манай Засгийн газар утааны эсрэг эрчим хүчээр хангах, орон сууцжуулах, нүүрс боловсруулах үйлдвэр барих зэрэг олон үе шаттай арга хэмжээ хэрэгжүүлэх ёстой. Асуудалд ухарч биш урагшаа харж ханд” хэмээн өөрийн хуудаснаа нийтэлсэн юм. Ерөнхий сайдын хэлсэнчлэн нэг удаадаа өөдрөгөөр хараад утаа шүүгчнийхээ үр дүнг харах л үлдлээ. Дээр дурдсанчлан утаанд хэрэглэсэн өмнөх төсвийн мөнгөнүүд салхинд хийсээд одсон шиг ийм ажил болохгүй гэж найдъя.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (14)