Монгол Ардын намын рейтингийг үеийн үед унагааж ирсэн ганц зүйл бол албан тушаалын наймаа. Сонгуульд нэр дэвшигчдийнхээ халаасыг сэгсэрч байж тойрог өгдөг, гарвал албан тушаал хуваарилдаг, хурган дарга нарыгаа мөнгө хүүлэх зорилгоор шинээр ажлын байр зохиогоод ч болтугай төсвийн мөнгөнөөс хумсалдаг үзэгдлийг анх бий болгосноос хойш бусад улс төрийн намынхан дуу дуугаа авалцан дуурайж, энэ үзэгдэл бичигдээгүй хууль мэт үйлчилсээр өнөөг хүрсэн. Үүний баталгаа нь сонгуулийн өмнө тус намынхны нууц бичлэг.
Зөвхөн нийслэлээс гэхэд л 60 тэрбум төгрөгийг төрийн албыг төрлийн алба болгох зарчмаар схемчлэн гарган, тайлбарлаж байгаа нь энэ бизнес хэрхэн цэцэглэн хөгжиж, арга нь нарийсч, далд хэлбэрт орсныг гэрчилж буй. Энэ баримтыг Ардчилсан намыхан ихэд жигшин зэвүүцсэн. Бараг л амьдрал дээр байж болшгүй үйлдэл, манай намыхан хэзээ ч ийм зүйл хийхгүй хэмээн хууль хяналтынханд хандаж, сүрийг бадруулсан нь ердөө жил хүрэхгүй хугацааны өмнө. Гэвч мөнгө улаан, нүд цагаан аж. Хэлсэн үгээ булзааруулж, хэзээ ч хүлээн зөвшөөрөхгүй гэсэн үйлдэлээ ил цагаанаар хийдэг хуурамч төрх Ардчилсан намд нүүрлэжээ.
Тэртээх 25 жилийн өмнө алтан хараацай болон дэвсэн энэ намын удирдлагууд навсайтал ялагдсан ялагдалынхаа “шараа” шинэчлэлээр тайлж, өөр салхи үлээлгэж, өнгө засах байтал мөнгө хэмээх ноёны өмнө сөгдөж, гишүүдээ боол мэт дарлаж эхэллээ. Мөнгөгүй л бол намын анхан шатны байгууллагыг босгоор алхах ч эрхгүй нөхцөл байдлыг С.Эрдэнэ удирдаж байна. Тус намын дотоод сонгуулийн тов гарч, нэр дэвшигчид эхнээсээ бүртгүүлж байгаа энэ үед албан тушаалыг үнэлж, нэр дэвшигчдээсээ мөнгө татаж эхэлсэн нь МАН-ын 60 тэрбум гэх “гоц халдварт өвчин”-ийг намдаа халдаасан явдал боллоо хэмээн намыхан нь дүгнэж эхэллээ.
Учир нь Үндэсний бодлогын хорооны гишүүн 3 сая, Нийслэлийн намын хорооны гишүүн 1.5 сая, Дүүргийн намын хорооны гишүүн 500 мянга, Аймгийн намын хорооны гишүүн 120 мянга, сумын намын хорооны гишүүн 12 мянган төгрөг дэнчин тус тус төлөх бөгөөд нийслэлийн намын даргад өрсөлдөхөд 90 сая төгрөгийн босго тавьжээ. С.Эрдэнэ бол хэзээнээс юмыг зоосны нүхээр харж ирсэн нөхөр. Үе үеийн сонгуулиар мөнгө тараасан гэх дуулиан түүнээс салдаггүй жамтай. Хамгийн сүүлд намын даргын сонгуулиар гэхэд л ССАЖЯ-ны сайд асан Ц.Оюунгэрэл нэр дэвшигч С.Эрдэнийг санал авахын тулд мөнгө тараасан тухай бичлэгийг цахим хуудсаараа түгээгээд байхад ямар ч хувиралгүйгээр үгүйсгэсэн. "Хэрэв мөнгө тараасан бол намын даргын албан тушаалд очихгүй байх ёс зүй надад бий" гэсэн. Гэвч түүний бүхнийг мөнгөөр шийддэг “төрөлхийн” мэт арга барил удирдаж буй намд нь ийнхүү илрэх тэр.
Гэвч түүний бүхнийг мөнгөөр шийддэг “төрөлхийн” мэт арга барил удирдаж буй намд нь ийнхүү илрэх тэр.
Нийслэлийн намын даргад одоогоор нэг хүн л нэр дэвшээд байгаа. Хэрэв хоёр хүн нэр дэвшвэл 180 сая төгрөг болно. Нийслэлд нэр дэвшихэд зардал нь хамгийн ихдээ 30 сая төгрөг. Тэгвэл бусад мөнгө нь хаашаа зарцуулагдах вэ. Түүнээс гадна Үндэсний бодлогын хороонд 76 залуучууд, 76 эмэгтэй орж ирэх боломжийг олгосон. Гэтэл дэнчин, хураамж хоёр нийлээд 6 сая төгрөг төлөх шаардлага тавьчихаар хэн өрсөлдөх вэ.
Нам бол жирийн нэгэн гишүүддээ нээлттэй байх ёстой. АН-ын шинэчлэлийн хөтөлбөрийн гол агуулга нь намыг нээлттэй болгох байсан. Гэтэл дотоод сонгууль явуулж буй дүрэм журам энэ мэтээр маш хаалттай нөхцөлд хийгдэхээр нөгөөх яриад байгаа шинэчлэл хийгдэж чадах уу. Үүнээс гадна Дээд шүүхэд бүртгүүлээгүй, хаалттай дүрмээр сонгууль явуулах гэж байна. Дотоод сонгуулийн хороо нь бүртгэл явагдаж дуусаагүй байхад хураамж нэртэй цоо шинэ татварыг өөр дансанд төвлөрүүлж байна. Хамгийн осолтой нь энэ хууль бусаар хураасан мөнгө намын лидер хэмээх лойдорын халаасанд орох эрсдэл тун өдөр. Магадгүй намын даргад өрсөлдөхдөө хандив болгож өгсөн мөнгөө энэ мэтээр босгож байгааг ч үгүйсгэх аргагүй юм.
С.Эрдэнийг намын дарга болохтой зэрэгцээд МАН-аар дэмжүүлж, АН-ын дарга болсон гэх цуу тархсан. МАН-ын дарга М.Энхболд АН-ын даргын сунгаанд тэргүүлсэн С.Эрдэнэд жигтэйхэн түргэн баяр хүргэсэн нь улс төрийн соёл гэхээс илүүтэй тэрхүү мэдээллийн галыг “нэмчихсэн”. Арай С.Эрдэнэ гишүүн МАН-ын даргын өгсөн ааруултай мөнгөн аяганд Ерөнхийлөгчийн сонгуульд намаасаа зөөлхөн боорцог хийж өгнө гэж тооцсон юм биш байгаа гэх хардлагыг ч төрүүлээд амжсан.
Гэвч энэ бүх хардлагууд биелэлээ тун удахгүй олох бололтой. Шинэчлэл нэрээр шил, шилээ даран гарах ухралтууд намнхаа рейтинг унагааж, гишүүдээ хураамж, дэнчингээр сонгох, сонгогдох эрхийг нь хааж боогдуулж, хагарал үүсгэж байгаа нь ирэх Ерөнхийлөгчийн сонгуульд ялагдахын цондон болж мэднэ. Угаас Ерөнхийлөгчийн сонгуулийн үр дүнд намын дарга хариуцлага үүрэхгүй гэдгээ мэдэгдчихээд байгаа энэ үед Ардчилсан намд Эрдэнэ вангийн хошуу Баянгол дүүргийн араас орох ирээдүй л харагдаж байх шив.
24tsag.mn
Сэтгэгдэл (27)