Отгонтэнгэр хайрханд авиралт хийж байсан уулчид харамсалтайгаар амь насаа алдсан хэрэг хэдхэн хоногийн өмнө гарсан билээ. Энэхүү эмгэнэлт осолтой холбогдуулан уулын аялал, авиралтын талаар зөвлөлдөх уулзалт өчигдөр Төрийн ордонд болов. Тэгвэл тухайн ослын талаар болон уулын спортыг хэрхэн хөгжүүлэх талаар хэн юу хэлснийг тоймлон хүргэж байна.
БОАЖС Н.Цэрэнбат: Ууланд авирахыг хориглох биш хууль, журмын дагуу аялал хийхийг дэмжинэ
-Ууланд авирахыг хориглох биш хууль, журмын дагуу аялал хийхийг дэмжинэ. Гарч байгаа журмаа мөрдөх, хариуцлага тооцох асуудалд нэгдсэн ойлголттой болмоор байна. Журам, зааврыг өндөр уулын бүс, дундын бүс гэсэн хоёр ангиллаар гаргах төлөвлөгөөтэй байгаа.
“Оргил өөд” клубын тэргүүн Х.Алтанхуяг: Уулын авиралт бүрт төлбөртэй аврах баг ажиллуулах хэрэгтэй
-Манай клубээс нэг хүн амь эрсэдсэн. Уулчид маань Онцгой байдлын газартай хамтарч ажиллах шаардлагатай байна. Манай клуб ОБЕГ-тай санамж бичиг байгуулан ажилладаг. Цаашдаа өндрийн оргилыг хориглох гэхээсээ хөгжүүлэх нь чухал. 4000 метрээс дээш өндөртэй оргилууд олон улсад бүртгэлтэй. Олон улсаас ирж авиралт хийдэг. Тиймээс спорт гэдэг талаас нь хөгжүүлэх хэрэгтэй. Тэнд аврах баг ажиллуулж, цаг агаарын байдлыг байнга хянадаг, зохих хэмжээний төлбөртэй байх нь зүйтэй. Ингэхгүй бол ямар нэг эрсдэл гарлаа гэхэд Улаанбаатараас ирэх гэсээр байтал цаг алддаг. Миний саналыг БОАЖ-ын сайд анхааралдаа авах байх гэж найдаж байна.
Уулчдын үндэсний холбооны тэргүүн Б.Тулга: Уулын спортыг төр засгийн зүгээс дэмжих хэрэгтэй
-Уулчдаа сургаж бэлтгэх тал дээр бид анхаарах ёстой. Уулын холбоонд төсөв, санхүүгийн асуудал гардаг. Төр, засгийн зүгээс гарч байгаа зарим тогтоол шийдвэр бодит амьдрал дээр хэр хэрэгжих вэ гэдгийг бодолцох ёстой. Аялал жуучлалын чиглэлээр хөрөнгө оруулалт хийвэл хөгжих спорт юм. Иргэд алхалт хийж байна. Тиймээс үүнийг төр засгийн зүгээс дэмжих хэрэгтэй байна. Уулын ангилал бидэнд байдаггүй. Ахмадууд уулчдаас маань ч салбарын хөгжлийн асуудалд та бүхнээс хамаарч байгаа шүү.
Уулын спортын олон улсын мастер Д.Чагнаа: Уулын спортыг хөгжүүлэхэд хойд хөршөө түших хэрэгтэй
-Бид энэ спортыг хөгжүүлэхэд орос улсаа түших хэрэгтэй. Манайх топ дөрвөн спорт гэж хуйлраад байдгаас биш ард түмний бие, оюуныг хөгжүүлэх спорты хаясан. Цаашдаа юу хийх вэ гэдгийг хэлэлцэх хэрэгтэй. Засгийн газар жолоодох хэрэгтэй. Клуб, холбоод Засгийн газрын зөвшөөрлөөр ажиллаж байгаа.
Гавьяат тамирчин Г.Өсөхбаяр: ОБЕГ багтаа мэргэжлийн уулчдыг тогтмол ажиллуулах нь зөв
-Отгонтэнгэр хайрханд хавтангийн гулгалт болж, уулчид эндлээ. Цаашид ийм осолд би ч өртөж болно. Непалд уулын спорт өндөр хөгжсөн туршлагыг судлан, нэвтрүүлье. ОБЕГ багтаа мэргэжлийн уулчдыг тогтмол ажиллуулах нь зөв.
Уулын спортын олон улсын мастер Б.Гангаамаа: Хариуцлага суларснаас харамсмаар осол гарсан
Сүүлийн 2 жилд 3 осол гарлаа. Хариуцлага суларснаас харамсмаар осол гарсан. Соёл, спорт, аялал жуулчлалын сайдаар Ц.Оюунгэрэл ажиллах үед би 5 хуудас материал өгсөн юм. Бусад улсууд оргилд гарах уулчдад ямар шаардлага тавьдаг, хэдий хэмжээний төлбөр авдаг талаар дэлгэрэнгүй бичсэн. Уулчдын аюулгүй байдлыг хангахын тулд тухайн ууланд авирахад хамгийн тохиромжтой улирлыг сонгон, тэр хугацаанд аврах анги, эмч, цаг уурын алба уулын бэлдээ байнга байрладаг. Авирахыг зөвшөөрсөн хугацаа дуусангуут эдгээр хүмүүс уулыг орхидог. Манайд мөнх оргилуудад авирахад монгол хүн 300, гадаадын иргэн 3000 төгрөг төлдгийг нэмэх, хогны төлбөр зэргийг нэмж авах хэрэгтэй. Мөнх оргилуудад зөвхөн мэргэжлийн, туршлагатай хөтөчтэй хамт авирах шаардлага тавьж, уулын замыг эхлээд тавьж, ангал, хавцлыг тэмдэглэсний дараа л авиралтаа эхлүүлдэг болох нь зөв. Уул бүрийн авиралтын хугацааг нарийн тогтоох нь зөв. Уг нь намар авирахад хамгийн эрсдэлтэй, шинэ цас орчихсон, тогтворжоогүй байдаг үе. Бүх ууланд дээрх үйлчилгээг бий болгох нь зардалтай тул эхний удаад Алтай таван богдоос эхэлье.
Ахмад уулчин Ж.Баянцагаан: Монгол Улсад мэргэжлийн уулчин байхгүй, мэргэшсэн боловсролтой уулчид байдаг
-Би уулын спортоор хичээллээд 50 жил болсон хүн. Өнгөрсөн хугацаанд ийм харамсалтай тохиолдол гарч байсангүй. Монгол Улсад мэргэжлийн уулчин байхгүй, мэргэшсэн боловсролтой уулчид байдаг. Манайд уулын сургууль байхгүй. Угтаа бол ОХУ-д гурван жил суралцаад, хоёр жил дадлага хийж байж уулчин гэдэг мэргэжил эзэмшдэг. Ууланд явж байгаа хүмүүсийг бүртгэлжүүлэх, захиа даалгавар өгөх асуудал дутмаг байжээ. Ууланд авиралтыг төлбөртэй болгож, татварын системд нэвтрүүлэх талаас нь хэд хэдэн удаа оролдож үзсэн. Сангийн яаманд очоод гацдаг. “2014 онд шинэчлэгдсэн Уулын спортын үндэсний холбоонд нэг ч уулчин хүн байгаагүй. Урьд хийж байсан ажлыг үргэлжлүүлээд явах байх гэсэн хүлээлт байсан. Тухайлбал бүртгэлийн асуудал дээр хэчнээн уулчин, ямар клубээс, хэнээр ахлуулж явах талаар нэгдсэн мэдээлэл, бүртгэл байдаг байсан. Үүний цаана спортын цол зэргийг олгох асуудал байдаг.
Саяын авиралтад хэн явсан нь мэдэгдээгүй бөгөөд хоёр дахь өдрөөсөө л нэрийг нь тодруулсан.
Холбоонд шинээр орсон улсууд тодорхой ажлууд хийсэн ч дутуу дулимаг байжээ. Уулчдад сургалт сурталчилгаа хийх, захиа даалгавар өгөх тал дээр дутуу байж гэж үзэж байна. Цаашид Засгийн газраас өндөр ууланд авирах талаар бодлого, чиглэл гаргаж, бичиг баримт боловсруулж өгөөч гэсэн саналтай байна.
Уулын спортоор хичээллэж байгаа залуусыг осол авааргүй байлгах хэрэгтэй. Өндөр ууланд авирч байгаа тохиолдолд байгальтайгаа л уралддаг. Өндөр ур, чадвар мэдлэгтэй байх ёстой. Ууланд авирч байгаад цаг хугацаа, орон зайгаа үнэлээгүйгээс болж алдаа гаргадаг. Бидний үед хагас цэргийн зохион байгуулалттай байдаг байсан. Дур дураараа явбал нэг мэдэхэд л ангалд амиа алдана. Илэн далангүй хэлэхэд манай залуу уулчид интернэтээс мэдээлэл авчихаад ахмадуудынхаа үгийг үл ойшоох асуудал байгаа шүү”
ОБЕГ-ын дарга, хошууч генерал Т.Бадрал: Уулын спортын дүрэм журам, стандартаа гаргах хэрэгтэй байна
-2015 оны ослын дараа бид уулчидтайгаа одоо яах ёстой юм бэ гэж ярилцаж байсан. Бид уулын холбоотой нийлээд 15 уулчин аврагч бэлтгэсэн. Олон улсын стандартыг ч судалж үзсэн. Одоо би саналаа хэлэхэд үнэхээр мэргэжлийн уулчид, холбоод байгаа бол бүгдээрээ нийлээд яаралтай ажлын хэсгээ байгуулаад дүрэм журмаа цэгцлээд явах хэрэгтэй байна. Тэр холбооныхоо асуудлыг дараа болцгоо.
Хоёрдугаарт, үнэхээр уулчид маань өндрийн авиралт хийхээр явах гэж байгаа бол Онцгой байдлын албандаа мэдэгдээд яв, бид хүмүүсээ аваачаад байрлуулчихья. Бид бэлэн байгаа шүү. Гэхдээ жилийн дөрвөн улиралд тэнд байрлуулаад байх боломж байхгүй. Тиймээс Гангаамаа гавьяатын хэлсэнчлэн хэзээ хэзээ авирах боломжтой вэ гэдэг батлагдсан цагаа өгчих, маршрут, стандартаа өгчих. Тэгвэл бид аврагчидаа аваачаад байрлуулья. Мөн 2015 онд үүссэн асуудалтай холбогдуулаад Засгийн газрын тогтоолоор Баян-Өлгий аймгийн Цэнгэл суманд Онцгой байдлын шинэ анги байгуулж байгаа. 36 уулчин аврагчийн бүрэлдэхүүнтэй. Одоо бидэнд та бүхний гаргасан батлагдсан маршрут, стандарт хэрэгтэй. Түүнчлэн саяын осол дээр хамтран ажилласан, хамтран ажиллах санал тавьсан уулын холбоод, уулчиддаа маш их баярласан шүү. Одоо та нар ажлын хэсгээ байгуулаад, дүрэм журам, стандартаа гаргачих. Энэ тал дээр бид хамтарч ажиллахад бэлэн байна.
24tsag.mn
Сэтгэгдэл (1)