Монголын төрд нэг муухай жишиг тогтоод удах болов. Энэ нь шинээр сонгогдсон Ерөнхийлөгч өмнөх Ерөнхийлөгчөө адлаж, муу муухай бүхэнд хардаж, хууль хүчний байгууллагаар хүч далайлган шалгуулдаг үзэгдэл. Түүхийн хуудсыг сөхөж үзвээс, экс Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж албан үүргээ авсныхаа дараахан өмнөх Ерөнхийлөгч Н.Энхбаярын оймыг гозолзуулж байв.
Хууль захихгүй гэдгээ түмний өмнө зарлаж албан хүчээр хоригдсон тэрбээр хорих ангид өлсгөлөн зарлаж элдэв дуулиан тарьсны эцэст цагаадсан. Харамсалтай нь, цагаадаж, өршөөгдлөө гээд улс төрд орох эрхээ хасуулсан. Гэвч зайгаа тавьж өгөх болоогүй гэдгээ гэргий О.Цолмонгоороо дамжуулж УИХ-ын сонгуульд өрсөлдсөнөөр батлан харуулсан ч МАН-аас нэр дэвшсэн “Капитал” банкны эзэн Б.Ундармаад хэдхэн хувийн саналаар өвдөг шороодсноор 2016 оны сонгуульд цэг тавихаар өөр замгүй болсон. Гэхдээ тэрбээр тийм ч амархан бууж өгсөнгүй. Намын залуусаа өмнөө барьж, улс төрийн попорсон амлталт өгөх зуураа намынхаа нэрийг Их хуралд тахлаж яваа О.Баасанхүүтэйгээ ан мана үзэлцсээр өнөөг хүрэв.
МАХН-ын “эзэн” ийн завгүй бэдэрч явах хооронд түүнд тохиолдсон гашуун түүх Ц.Элбэгдоржидч гэсэн тохиосонд битүүхэндээ баярлаж, бүр дундаас ашиг хүртсэн гэхэд нэг их хилсдэхгүй болов уу.
Цагтаа сүү өргөж, шударга үнэний дуу хоолой гэгдэж явсан Ц.Элбэгдорж өөрийг нь Н.Энхбаяртай адил хувь тавилан угтаж буйг нэгээхэн ч төсөөлөөгүй байх. Нэг үгээр хэлбэл, төрийн эрхийг Х.Баттулгад атгуулснаар “Хонгилын эзэн” гэх нэршил зүүж, эцэстээ эх орноосоо дайжихдаа тулж, наашаа ч үгүй цаашаа ч үгүй гацчихаад байгаа нь үнэн.
Экс болоод өнөө цагийн Ерөнхийлөгч нарын дунд өрнөсөн дайн хоёр дахь шатандаа шилжсэн үйл явдлын суурийг яах аргагүй Ерөнхийлөгч Х.Баттулга цутгасан гэхэд болно.
Учир нь тэрбээр өнгөрсөн 2019 оны нэгдүгээр сарын 16-ны өдөр нэр бүхий эрхмүүдэд холбогдох гэмт хэргийг нотлох баримт хэмээх 178 хуудас бүхий материалыг Улсын Ерөнхий прокурор асан М.Энх-Амгаланд атгуулсан явдлаас үүдэлтэй.
Уг нотлох баримт гэх материалд Ц.Элбэгдоржид холбогдох хэргээс гадна олон нийтийн анхаарлыг татаад буй их мөнгөний хэргүүд хамт бий гэх. Тиймдээ ч Ерөнхийлөгч Х.Баттулга “иргэн” хүнийхээ хувиар хандаж буйгаа УЕП-д онцолсон нь цоо шинэ өнгө төрх байв. Үүний дараахан экс Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж сар хүрэхгүй хугацааны дараа олны өмнө гарч, зангиагүй уулзалт нэрийн дор ард түмний тархийг угаах тактик хэрэглэсэн юм.
Өнөөгийн Ерөнхийлөгчид адлагдсан шалтгаанаа “Тавантолгойн орд, Эрдэнэтийн 49 хувьтай холбоотой ийм баримт олдлоо гээд түүнийгээ харуулчих. Тавантолгойн асуудлаар 178 хуудас баримт хуулийн байгууллагад өгсөн гэж байна. Үүнийгээ нээлттэй болго. Надад ард түмнээс нуух зүйл байхгүй. Х.Баттулга архаг хулгайчийн зан гаргаж байна. Би түүний занг мэднэ. Өөрийнхөө холбогдсон төмөр зам, Тавантолгойн ордтой холбоотой хэргээ надад үүрүүлэх гэж байгаа юм. Эрдэнэтийн 49 хувь зэрэг бүх хулгайтай Ц.Элбэгдоржийг холбогдуулах гээд юу ч гарахгүй байгаа юм. Миний баримталдаг нэг зарчим байдаг. Энэ хар нүүрсийг авах орон байвал шууд өгч байх хэрэгтэй. Х.Баттулга аюултай хүн байхгүй юу.
Өөрийнхөө хулгайг хамтрагч болгон татдаг. Тавантолгойн нүүрсний хэрүүлээс экспорт зогссоноос үүдэн ОХУ, БНХАУ-д нүүрсээ нийлүүлэх хэмжээ нь ихэссэн. Х.Баттулга тэнд овоолсон шороо босгож хаяад л овоолсон шорооноос мөнгө хулгайлсан.
Энэ талаар өрөөндөө дуудаж, оруулж ирээд шалгуул гэж хэлж байсан. Одоо энэ хүний ганц айдаг юм нь “Ц.Элбэгдорж гарч ирээд ярих вий, илчлэх вий л гэж байгаа”” гэж мэдэгдсэн.
Эндээс нэг нь өөрт байгаа эрх мэдлээрээ далайлгаж, өмнөх үеэ хардаж сэрдэн шалгуулах гээд ч байгаа юм шиг. Нөгөөх нь үүнд нь гомдож турхсандаа цахим орчныг ашиглаж булхай луйврыг илчлэх гээд ч байгаа юм шиг. Бүдүүлгээр хэлбэл хулгайчийг барьж өгөх лоозонтой яг ийм процесс өнгөрөөд жил гаруй болов.
Жил гаруйхны дараа Ерөнхийлөгчийн сонгууль болно. Нохойн дуу ойртохтой зэрэгцэн Ц.Элбэгдорж “Ерөнхийлөгч Х.Баттулга сонгуульд өрсөлдвөл би ч гэсэн өрсөлдөнө” гэдгээ албан бусаар зарлаад амжсан. Энэ бүхний учиг нь мэдээж өөрийг нь шалгуулахаар прокурорын байгууллагад өгснөөс үүдэлтэй нь ойлгомжтой.
Эцэстээ үе үеийн төрийн эрхийг “хулгайч” атгаж ирсэн юм байна. Тэрийг нь дараагийн Ерөнхийлөгч нь илчлэх гэж яваад өөрөө “хулгайч” болчихдог юм уу гэж ард түмэн хардаж эхэллээ.
Чухам үнэн гэвэл Монгол Улсын гурав дахь Ерөнхийлөгч аавын хаалга татаад амжсан бол дөрөв дэх Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж аавын хаалга татах эсэх нь цаг хугацааны асуудал болж үлдлээ. Эдгээрээс 2021 оны Ерөнхийлөгчийн сонгуульд хэн ялахаас хамаарч Ерөнхийлөгч Х.Баттулга ч гэсэн хууль дуудагдах эсэх нь хамаарах нь лавтай. Ийнхүү Монголын улс төр дөрвөн жилийн циклтэй гэгдсэн байсан түүх Ерөнхийлөгч нарын шоронд орох эсэхээр үргэлжилдэг уламжлал тогтож байх шиг байна. Угтаа бол төр ариун байж гэмээнэ улс орон хөгжиж, иргэн бүр хуулийн дор эрх тэгш амьдрах учиртай. Бүр "Дээрээ суудлаа олох бол доороо гүйдлээ олохгүй" гэдэг үг ч бий. Монголын өнөөгийн жишгээс харвал төрийн эрх баригчид нь суудлаа олохгүй холбирч байгаагаас болж монголчууд гаднын боол болж байна уу гэж дүгнэмээр ч юм шиг.
Ташрамд дурдахад, Монгол Улсын анхны Ерөнхийлөгч П.Очирбат, түүний халааг залгамжилсан Н.Багабанди нарыг Ерөнхийлөгчийн сэнтийнээс буусны дараахан хууль бус хэд хэдэн шийдвэр гаргахад нөлөөлж, улсын эдийн засагт хор учруулсан гэж нэр бүхий хүмүүс мэдэгдэж, шалгуулна гэж байсан ч асуудал тэр дорхноо намжиж байсан юм. Ямар учиртайг цаг хугацаа л харуулах байх даа.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (29)