АНУ-ын Мянганы сорилтын сангаас Монголд 350 сая ам.долларын хөтөлбөр хэрэгжүүлэх болсныг хүн бүр мэдэх байх. Харин Улаанбаатар хотын усан хангамжийг шийдвэрлэх зорилготой энэ төслийн ажил хөшигний ард тун ярвигтай нөхцөлд орсныг тэр бүр дуулаагүй биз. Тиймээс улс төр, бизнесийн бүлэглэлүүдийн овоо хараанд орчихоод буй Монголын Мянганы сорилтын сангийн өнөөгийн бодит байдлын талаар цухас өгүүлье.
Энэ байгууллага одоо “эзэн”-гүй байгаа. Ц.Элбэгдоржийн шадар туслахаар ажиллаж байсан Э.Содонтогосыг Монголын Мянганы сорилтын сангийн гүйцэтгэх захирлын албан тушаалаас чөлөөлөөд багагүй хугацаа өнгөрч байна. Тиймээс л энэ байгууллагын даргын төлөөх марафонд улс төр, бизнесийн бүлэглэлүүд хүч хаян уралдаж эхэлжээ. 350 сая ам.доллар захиран зарцуулах нэгдүгээр гарын үсгийн төлөөх өрсөлдөөн гэхээр танд бага ч атугай төсөөлөгдөх биз ээ. Америкийн талаас шинэ Гүйцэтгэх захирлын сонгон шалгаруулалт зарласан бөгөөд 100 гаруй хүн өрсөлдсөн юм байна. Ингэхдээ маш өндөр босго тавьж өгсөн байгаа юм. 12 жил төрийн болон бизнесийн удирдах албан тушаал хашсан, жилийн төсөв нь 10 сая ам.доллараас багагүй төсөлд оролцож байсан гэхчилэн уртаас урт, өндрөөс өндөр шалгуур тавьсан байна. Гэвч монголчууд юуг л бол юуг л будилуулж орхидог зангаараа энэ шалгаруулалтыг ч бусниулж дөнгөжээ.
Зарчимч, авлигаас ангид, АНУ-ын татвар төлөгчдийн мөнгө гэж ярьдаг Америкийн талынхан ч энэ бүхнийг мэдсэн ч мэдээгүй юм шиг өнгөрөх гэж байгаа бололтой. Өөрөөр хэлбэл, Гүйцэтгэх захирлын сонгон шалгаруулалтад нэгдүгээр байр эзэлсэн хүнээс энэ бүхэн илт тодорхой болсон юм байна.
100 гаруй хүнээс сонгон шалгаруулалтад нэгдүгээр байр эзэлсэн хүн нь Энхтүвшингийн Энхгэрэл гэх эмэгтэй. Ажлын туршлага, амьдралын түүхийг нь судлахад тун сонирхолтой нэгэн аж. Тайваньд төгссөн, УИХ-ын гишүүн М.Батчимэг агсны туслахаар дөрвөн жил ажиллаад Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржийн Тамгын газарт мэргэжилтнээр хэсэг ажилласан намтартай. Мөн тэр Э.Содонтогосыг Монголын Мянганы сорилтын сангийн гүйцэтгэх захирлаар ажиллах хугацаанд эхлээд мэргэжилтэн, дараа нь Тамгын газрын дарга гээд дөрвөн жил гаруй ажилласан байгаа юм. Хамгийн ноцтой нь, Америкийн тал Э.Содонтогосыг чөлөөлөх болсон үндэслэл нь Монголын Мянганы сорилтын сангийн компанийн засаглал нь ялзарсан, албан тушаалтнууд нь эрх мэдлээ хэтрүүлдэг, удирдлагын багийн ёс зүйн доголдол зэргийг үндэслэл болгосон байдаг. Гэтэл шинэ гүйцэтгэх захирлын сонгон шалгаруулалтад нь ялчихаад байгаа хүн нь өмнөх удирдлагын багийнх нь “гол тоглогч” буюу Тамгын газрын дарга нь байгаа юм. Эндээс нэг ойлгомжгүй асуулт гарч ирж байна. Үнэхээр Э.Содонтогос дээр өгүүлсэнчлэн алдаа дутагдал гаргаж халагдав уу, аль эсвэл улс төр, бизнесийн бүлэглэлүүдийн шахалтаар ажлаа өгөв үү гэсэн асуулт. Америкийн талын үзсэн шиг ажлын доголдол гаргасан бол Удирдлагын багийнх нь гол хүн Гүйцэтгэх захирлын сонгон шалгаруулалтад түрүүлэх нь байтугай орох ч ёсгүй баймаар юм.
12 жилийн удирдах ажлын туршлага зэрэг албан тушаалд тавигдах шаардлагыг огт хангаагүй хэрнээ Э.Энхгэрэл яаж энэ шалгаруулалтад тэнцэв ээ. Гол учир нь, тэр бол бизнесийн хоёр ч том бүлэглэлийн сойсон нэр дэвшигч байх магадлалтай ажээ. Э.Энхгэрэл 2021 оны 12-р сарын 14-нөөс хойш “Голомт сан”-гийн гүйцэтгэх захирлаар ажиллаж байгаа юм байна. Энэхүү сан нь нэг хувьцаа эзэмшигчтэй ашгийн төлөө бус сан бөгөөд Данзандоржийн Баясгалангийн нэр дээр бүртгэлтэй байдаг юм байна.
Өөрөөр хэлбэл, Голомт банкны эзэн Г.Баясгалангийн байгуулсан санд яг одоо гүйцэтгэх захирлын албан тушаал хашиж байгаа аж. Харин нөгөө талдаа Э.Энхгэрэлийг энэ албан тушаалд зүтгүүлж буй хүн нь УИХ-ын гишүүн Ц.Мөнх-Оргил гэх яриа байна. АН-аас сонгогдсон УИХ-ын гишүүний туслах, АН-аас сонгогдсон Ерөнхийлөгчийн Тамгын газарт мэргэжилтэн, АН-ын угшилтай бизнесмэнийн ажилтан эмэгтэйг МАН-ын Ц.Мөнх-Оргил зүтгүүлж буй нь угтаа авцалдаагүй сонсогдож мэднэ. Гэвч мөнхийн эрх ашиг гэж байхаас мөнхийн дайсан гэж үгүй гэдгээр Ц.Мөнх-Оргилд Э.Энхгэрэлийг зүтгүүлэх бодитой шалтгаан байгаа гэх.
УИХ-ын гишүүн Ц.Мөнх-Оргилыг бүгд МCS-ийн гэж хаягладаг. Ийм агуулгатай мэдээ, мэдээлэл өмнө нь зөндөө л гарч байв. Тэгвэл 350 сая ам.доллар гэдэг асар их мөнгө. Жижиглэн худалдааны салбарт хүртэл CU-г оруулж ирж ТҮЦ-нүүдтэй өрсөлдөж буй МCS-ийнхэн ийм хэмжээний мөнгөний хажуугаар зүгээр сууна гэж үгүй л болов уу. Тиймээс л өмнө нь Гадаад харилцааны сайдаар ажиллаж байсан Ц.Мөнх-Оргил нь Э.Энхгэрэлийг Монголын Мянганы сорилтын сангийн гүйцэтгэх захирлаар томилуулах гэж зүтгүүлж буй гэх юм. Үнэн эсэхийг нь мэдэхгүй ч хардаж болох л үндэслэл.
Нэг тийм онигоо байдаг даа. Үхрийн хулгайч цагдаад мэдүүлэг өгөхдөө “Уяаны үзүүрт үхэр байсныг мэдсэнгүй” гэж. Тэгвэл Э.Энхгэрэлийн уяаны үзүүрт чухам хэн байна вэ. MCS үү, Голомт уу. Эсвэл энэ хоёрын эрх ашгийг тэр хангаж чадах ганц хүн юм болов уу?
Б.Дорж
Сэтгэгдэл (30)