Өчигдөр "Алтан цом"-ын төлөөх барилдааны эхний шатанд Сэлэнгэ аймгийн баг Тува улсын багтай оноолт таарч, 16:9 харьцаатай илүүрхэв. Сэлэнгийн багаас Улсын начин Б.Баярбаатар, Аймгийн хурц арслан Д.Төрболд, Аймгийн арслан Б.Ганбаяр нар дөрвөн даваа авав.
Харин нөгөө талд Тувагийн багаас Монгуш Айдын гэх залуу урамтайхан барилдаж, нэг ч уналгүй таван давааг багтаа авч ирсэн юм. Түүний хувьд энэ жил Багахангай дүүргийн баяр наадамд үзүүр булааж, Аймгийн заан цолыг хүртсэн билээ.
Тэгвэл Тува улсын арслан Айдын Сергеевич Монгуш гэх залуугийн тухай 10 баримт дэлгэе.
БАРИМТ 1
Айдын Сергеевич Монгуш нь 1994 оны долдугаар сарын 14-нд төрсөн ОХУ-ын Тува улсын Торгал гэдэг газар төрсөн. Сүмо, хүрээ, хапсагай, чөлөөт бөх зэрэг төрөлд мэргэшсэн Оросын тамирчин юм.
БАРИМТ 2
Түүний өндөр 186 см. Жин нь 114 кг гэнэ.
БАРИМТ 3
Тэр 2001 онд дунд сургуульд орсон. Тэрбээр бүрэн дунд боловсрол эзэмшээд, 2012 онд Кызыл хотын MBOU 9-р гимназийг төгссөн. Тэр жилдээ Тува улсын их сургуулийн Биеийн тамир, спортын факультетэд элсэн орсон. 2016 онд Биеийн тамир, спортын факультетийг “Биеийн тамир” сургалтын чиглэлээр бакалаврын зэрэгтэй төгссөн. Түүний дасгалжуулагч нь Төвийн их сургуулийн багш Болат Шагжы юм.
БАРИМТ 4
Айдын 14 настайгаасаа сумогоор хичээллэж эхэлсэн. 2012 онд Луцк хотод болсон Европын аварга шалгаруулах тэмцээнд 90 кг хүртэл жинд 18 хүртэлх насны тамирчдын дунд аварга болсон. Монгуш 2014 онд сүмо бөхийн төрөлд ОХУ-ын олон улсын зэрэглэлийн спортын мастер цол хүртсэн.
БАРИМТ 5
2015 оны зургадугаар сарын эхээр Улуг-Хем кожууны Арыг -Бажийн тосгонд болсон Бүгд Найрамдах Улсын Хүрээний барилдаанд хоёрдугаар байрт шалгарч финалд Арзылан Сайын-Белек Тюлуштай барилдаж ялагдал хүлээв. 2017 оны Тбилисид болсон сумо бөхийн Европын аварга шалгаруулах тэмцээнд 23 хүртэлх насны тамирчдын үнэмлэхүй жинд түрүүлсэн. 2015 оны зургадугаар сарын 27-нд Кызыл хотын Хүреш цэнгэлдэх хүрээлэнд болсон Залуучуудын өдрийг тэмдэглэх арга хэмжээний хүрээнд тэрээр Тюлуштай дахин хожигдсон бөгөөд энэ удаад хагас шигшээд зөрүүд тулаан хийж, эцэст нь Соян Сонамтай 3-4 дүгээр байрыг хуваан авсан. Дзержинск хотод болсон 2018 оны Оросын сүмогийн аварга шалгаруулах тэмцээнд 115 кг хүртэл жинд гуравдугаар байр эзэлсэн.
БАРИМТ 6
2018 онд Бишкект болсон Дэлхийн нүүдэлчдийн наадамд Монгол бөхийн барилдаан, сүмогийн дэвжээнд түрүүлсэн Монгол бөхчүүдийн үнэмлэхүй аварга болсон. Наадмын хөтөлбөрт тусгагдсан тулааны бүх 13 төрлөөр үнэмлэхүй төрлөөр шалгарсан тамирчид “Их баатар” цолны төлөө өрсөлдөж, өрсөлдөгчөө мөрөндөө наах л дүрэм байсан. Шагналын хувьд Айдын нэг сая сом (14.5 мянган ам.доллар ), алтан баатар бүс (их нүүдэлчний бүс), уяа сойлго , Киргизийн шилдэг адууны нэг , алтан медаль хүртжээ.Дэлхийн нүүдэлчдийн наадмын сүлд тэмдэг бүхий тэмдэг , түүнчлэн түүний нэрийг Дэлхийн нүүдэлчдийн наадмын их ялагчдын хэв маягийн эртний номд (Их нүүдэлчдийн ном) алтан үсгээр бичжээ. Оны эцсээр энэ амжилтыг хүндэтгэн, Бүгд Найрамдах Тува Улсын тэргүүн Шолбан Кара-оол тамирчны амьдралын нөхцөлийг сайжруулахын тулд 1,5 сая рублийн гэрчилгээ олгосон байна.
БАРИМТ 7
Смоленск хотод болсон 2019 оны ОХУ-ын сүмогийн аварга шалгаруулах тэмцээнд тэрээр " 115 кг хүртэл" жинд Балдан Цыжиповтой 3-4-р байрыг хуваан авсан. Дзержинск хотод болсон 2019 оны Европын сүмогийн цомын тэмцээнд тэрээр "115 кг хүртэл" болон үнэмлэхүй [16] ангилалд хоёр хүрэл медаль хүртсэн. 2019 оны наймдугаар сард болсон Монгуш Радислав Алаш-Ооловичийн дурсгалд зориулсан сүмогийн олон улсын III тэмцээнд тэрээр 115 кг-ын жинд болон үнэмлэхүй жинд хоёрдугаар байрт шалгарсан.
БАРИМТ 8
Уулын 55 дугаар мотобуудлагын бригадын спортын ротад алба хааж байхдаа цэрэг доторх барилдаанд ( чөлөөт бөхөөр мэргэшсэн, спортын мастер цол хүртсэн. 2017 онд Зэвсэгт хүчний 41 дүгээр армийн (Новосибирск) багийн бүрэлдэхүүнд тэрээр Хуурай замын цэргийн ерөнхий командлагчийн цомыг, 2018 онд Батлан хамгаалахын сайдын цомыг хүртжээ. ОХУ-ын шигшээд ЦСКА- гийн Алан Хугаевт ялагдсан ч 2019 онд Цэргийн төв тойргийн баг, Айдын энэ удаад өрсөлдсөн ОХУ-ын Батлан хамгаалахын сайдын нэрэмжит цомын тэмцээнд ширүүн тэмцэлд гуравдугаар байрын төлөөх тулаанд ялалт байгуулсан ч дөрөвдүгээр байр эзэлсэн.
БАРИМТ 9
Тэр Улсын харцага Ц.Мөнхбаяртай сайн найзууд.
БАРИМТ 10
Тэрбээр Монгол улсын Аймгийн заан, Тува улсын арслан цолтой бөх. Мөн Монгол үндэсний бөхийн дэвжээнд багаас нь эхэлж, арслан болно гэж ам гарсан удаатай.
Л.Сайнаа
