Жижиг дунд үйлдвэрлэлийг дэмжих сангаас УИХ-ын олон гишүүн өөрсдийн хийгээд хамаарал бүхий аж ахуйн нэгжээрээ дамжуулан зээл авсан нь олон нийтийн дургүйцлийг хангалттай төрүүлсэн. Үүнийг ч улсын Ерөнхийлөгч өөрт ашигтайгаар эргүүлэхийг оролдон УИХ-ыг тарах ёстой гэсэн байр сууриа телевизийн нэвтрүүлгээр оролцохдоо илэрхийлж, дараа нь УИХ-д өргөн барьж баталгаажуулсан. Гэхдээ Ерөнхийлөгчийн саналыг хүлээн авах боломжгүйг УИХ-ын даргын илгээсэн хариунаас хангалттай харж болно. Тэрбээр Ерөнхийлөгчийн зөвшилцөх албан саналтай санал нэгдэхгүй байгаагаа хууль зүйн үндэслэлтэйгээр илэрхийлсэн билээ. Ингэснээр 76-г муухай болгож харагдуулах, эцэст нь энэ нь засаглалын буруугаас болж байгаа гэсэн ойлголтыг олон нийтэд төрүүлэх Ерөнхийлөгчийн байр суурь нэг их дэмжлэг авч чадалгүй замхрах тийшээ хандсан. Гэтэл гишүүн Б.Батзоригийг сайдаас чөлөөлөх асуудлыг хэлэлцсэн чуулганы хуралдаан дээр Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх УИХ тарах талаар өгүүлсэн нь анхаарлын төвд дахин аваачлаа. Уг нь Ерөнхий сайд, түүний Засгийн газар УИХ-ын өмнө ажлаа хариуцдаг субьект. Ийм байтал дан дээлтэй Ерөнхий сайд парламентыг тараах талаар Ерөнхийлөгчийн саналыг дэмжин чангаар хашгирсныг аргаа барахдаа аавынхаа толгойг маажив гэдгийн үлгэр боллоо гэх хүн олон байна. Учир нь, Ерөнхий сайд бол УИХ-ыг тараах эрх бүхий, бас санал гаргах эрхтэй ч субъект биш билээ. Тодруулбал, Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх мягмар гарагийн УИХ-ын чуулганы хуралдаан дээр “...Ард түмний итгэл, сэтгэлийг дааж чадахгүй байгаа бол УИХ, Засгийн газар цаашид ажиллах уу гэдэг тухай асуудлаа ч ярина” хэмээсэн билээ. УИХ-ын тухай хуульд зааснаар УИХ, Ерөнхийлөгчид л энэ эрх байдаг аж. Өөрөөр хэлбэл эдгээрээс өөр ямар ч эрх мэдэлтэнд энэ тухай ярих, тараах эрх байхгүй. Үүнээс гадна Ерөнхий сайдын уг мэдэгдэл Үндсэн хууль зөрчсөн явдал болжээ. Энэ тухай УИХ дахь МАН-ын бүлгийн дарга Д.Хаянхярваа ярихдаа “Сүүлийн үед төрийн өндөр дээд албан тушаалтнуудаас УИХ-ыг тараах тухай асуудлыг турхирдаг боллоо. Өчигдөр УИХ-ын чуулганы үеэр Ерөнхий сайд энэ асуудлыг хэлсэн нь Үндсэн хууль зөрчсөн үйлдэл гэж үзэж байна. Үндсэн хуулийн 41-р зүйлд Ерөнхий сайд Засгийн газрыг удирдаж, төрийн хууль биелүүлэх ажлыг УИХ-д хариуцна, 41.2-т Засгийн газар үйл ажиллагаагаа УИХ-д тайлагнана гэж заасан. Гэтэл өнөөдөр УИХ-д ажлаа тайлагнах ёстой, төрийн хуулийг биелүүлэх тухай асуудлыг УИХ, ард түмний өмнө хариуцах ёстой хүн төрийн эрх барих дээд байгууллагаа тараана гэх маягийн мэдэгдэл хийгээд сууж байна гэдэг боломгүй. Үндсэн хуулийн бус аргаар УИХ-ыг тараах гэж байгаа бол үүрэгт ажлаа өгөөд тэр ажилдаа ханцуй шамлаад орох ёстой байх. Аль эсвэл Үндсэн хуульдаа захирагдаж, Засгийн газраа зөв удирдаж, ажлаа хийх ёстой гэж бодож байна. Бид ийм зах замбараагүй байж болохгүй” гэсэн юм.
Тэрбээр цааш нь “Монголын төр өнөөдөр амаргүй, хүнд хэцүү сорилтын өмнө тулгараад байгаа энэ үед төрийн гурван өндөрлөг, Үндэсний аюулгүй байдлын зөвлөлийн гишүүд гэж нэрлэгддэг эдгээр хүн хоёр нь дотроосоо УИХ-ыг тараана, улс төрийн тогтворгүй байдал үүсгэх тухай асуудлыг ард түмэнд турхираад сууж байна гэдэг Үндсэн хууль зөрчих асуудлыг өөрийн биеэр үлгэрлэж байна гэж үзэх үндэс байна” хэмээн тайлбарлав. Мөн цааш нь “Бид энэ асуудалд дуугүй сууж болохгүй. Бид муу ч сайн ч ямар ч бай одоо мөрдөгдөж Үндсэн хуульд захирагдаж, төрийн өмнө, олон түмний өмнө ажлаа хариуцаж хийх үүрэгтэй гэдгийг Ерөнхий сайд, Ерөнхийлөгч хоёрт хандаж, хаяглаж хэлмээр байна. Ийм бусармаг үйлдэл дахин, дахин ярьж болохгүй. УИХ-ыг тараах эрх Үндсэн хуулиар зөвхөн өөрт нь бий. Үнэхээр үйл ажиллагаа явуулж чадахгүй байна гэвэл гуравны хоёроороо шийдээд дахин сонгууль явуулж болно. Энэ асуудлыг цааш цаашдаа бодоосой билээ гэж хэлмээр байна. УИХ-ын гишүүддээ хандаж хэлэхэд хүн бүр ёс зүйтэй, зарчимтай, хуулиа сахидаг байя, тэгээд хууль биелүүлэхийг хүнээс шаардъя” хэмээн өгүүлэв.
Үүнээс гадна тэрбээр ЖДҮДС-д үүсээд байгаа асуудалтай холбогдуулж “Хууль хяналтын байгууллагуудын тухай өнөөдөр янз бүрийн л юм ярьж байна. Би нэг л зүйлийг хэлье. Хууль хяналтын байгууллагууд болох шүүх, цагдаа, прорукорор энэ байгууллагуудад хөндлөнгөөс нөлөөлдөг улс төрийн нөлөөлөл, албан тушаалтны нөлөөллийг байхгүй болгоход бид анхаарах ёстой. Ний нуугүй хэлэхэд гээндээ ч, гоондоо ч гэж ямар нэгэн байдлаар улс төрд хутгалдуулаад байгаа учир шийдвэр гаргахад хүндрэлтэй байдал үүсдэг гэж би хувьдаа бодож явдаг. Тиймээс нэгдүгээрт үнэхээр ёс зүйтэй байя гэвэл бид өөрсдөө ёс зүйтэй байх ёстой. Хоёрдугаарт бид өөрсдөө хуулийг сахидаг байх ёстой. Тэгж байж хуулийнхнаас хуулийг ягштал биелүүлэх тухай асуудлыг шаардаж байх үүрэгтэй. Ингэж ажиллаж чадвал хууль хүчний байгууллага зөв, шударга ажиллах зарчим суурь нь болно” хэмээн ярьсан юм. Ийм байтал Ерөнхий сайд УИХ-ыг тараах тухай ярьсан нь иргэдийн дургүйцлийг төрүүлсэн ЖДҮ-ийн зээлийн булхайг өөр тийш нь эргүүлэх гэсэн бяцхан попролт л байжээ. Харамсалтай нь өөрт байдаггүй эрхийг эдэлж чанга дуугарснаараа өөрийг нь бүтээсэн “аав”-ынхаа дургүйцлийг л төрүүлчих шиг боллоо.
Р.Хишигжаргал
Сэтгэгдэл (20)