Монголын улс төрд З.Энхболд, Л.Наранбаатар гэж хоёр хүн байх. Шинэ цагийн Тэмүүжин, Жамух хоёр шиг. Нэг нь улстөрч, нөгөөх нь эдийн засагч. З.Энхболд нь АН-ын дарга С.Эрдэнийн ахлах зөвлөхийн албатай. Харин Л.Наранбаатар нь “Гложекс консалтинг” компанийн захирлын албан тушаалтай. Дундаа ганц сэдэвтэй. Тэр нь Тавантолгой.

З.Энхболд Тавантолгойг Монголын ард түмэнд үлдээсэн хэмээн аархдаг бол, Л.Наранбаатар түүнийг дүүгийнхээ хамаарал бүхий “Страто” компаниар дамжуулан хувьдаа ашиг хийдэг гэж шүүмжилж, З.Энхболдыг эдийн засгийн алуурчин хэмээн нэрийддэг бол Л.Наранбаатарыг “MCS”-ийн гар хөл гэж гоочилдог.

Ер нь З.Энхболд, Л.Наранбаатар хоёрын Тавантолгой дээрх нанчилдаан 2016 оноос эхтэй. Энэ нь З.Энхболд Монголын эдийн засгийн чуулганы хаалтын үеэр индэрээс үг хэлэх үеэр Л.Наранбаатар оймс шидсэнээс үүдэлтэй. Л.Наранбаатарын шидсэн оймс З.Энхболд гэсэн “бай”-ндаа тусаагүй ч цаг хугацааны хувьд дөрвөн жилийн дараа энэ хоёр эрхэм дахин улс төрийн дэвжээнд гарч өөр хоорондоо хэвлэл болоод цахим орчинд тулалдах болов. Сэдэв нь өнөөх л Тавантолгой, түүнийг тойрсон улс төр.

“Би амиа бодмоор байна” хэмээгээд Ерөнхийлөгчийн Тамгын газрын даргын албан тушаалаа өгсөн З.Энхболд төрхөмдөө буцаж, албан ёсоор АН-ын даргын ахлах зөвлөхөөр ажиллаж эхэлсэн өдрөөсөө хувь улстөрчийнхөө дүрээр олон нийтийн ой тоонд буух болсон. “Тавантолгойг танд үлдээв” гэсэн постерийг цахим орчинд “бялууртал” түгээж, өөрөө хэд хэдэн телевизийн оргил цагаар ярилцлага өгсөн нь саяхан. Одоо ч Тавантолгой З.Энхболдын улс төр хийх гол сэдэв нь байсаар байна.

Д.Сумъяабазар Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд болсноосоо хойш Тавантолгойн 30 хүртэлх хувийг олон улсын зах зээл дээр арилжаалах асуудлыг эрчимжүүлж, бэлтгэл ажлаа хэдийнэ хангасан хэмээж байсан ч Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх “Энэ Засгийн үед Тавантолгойн 30 хувийг зарахгүй” гэсэн тухай “Эрдэнэс Тавантолгой”-н гүйцэтгэх захирал Б.Ганхуяг ярьсан. Сайд Д.Сумъяабазарын хийж, хэрэгжүүлсэн ажил талаар болж Тавантолгойд IPO хийх яриа дараагийн Засгийн газарт шилжсэн гэсэн үг.

Энэ яриа гарсан өдрөөс “З.Энхболд хоёр дахь удаагаа Тавантолгойг хамгаалж ард түмэнд үлдээлээ” гэсэн "пи ар" сошиалаар нэг хөвөрч байна. Энэ янзаараа З.Энхболдын ирэх сонгуулийн ТУГ нь Тавантолгой байх нь.

“1072 хувьцаа эзэмшигчдийн эрх ашгийг хамгаалах холбоо”-г байгуулж, түүгээрээ дамжуулан “Эрдэнэс Тавантолгой” 1072 хувьцааны ногдол ашгийг ард түмэнд хүртээхийг шаардах болсон Л.Наранбаатар нэг л өдөр сэдвээ өөрчилж, З.Энхболдыг чиглэж, чичлэх болсон. Сүүлд хийсэн хэвлэлийн хурлаараа АН-ын даргын ахлах зөвлөхийг өөрийн улс төрийн өндөр албан тушаалын эрх мэдлээ ашиглаж, хамаарал бүхий компаниудаараа дамжуулж, нийтийн эрх ашгийг хохироосон байж болзошгүй гэх хэргийг хуулийн байгууллагад өгөхөөр материал бэлдсэн тухайгаа зарласан. Тэрбээр Говьсүмбэр аймгийн Шивээ-Овоо суманд үйл ажиллагаа явуулдаг 50 хувь нь Хятадын хөрөнгө оруулалттай “Страто” компанийн 37 хувийг З.Энхболдын дүү З.Хишигтогтохтой хамаарал бүхий этгээд А.Баттүшиг эзэмшдэг болохыг мэдэгдсэн.

Улмаар жилдээ 4.5 сая тонн нүүрс баяжуулах үйлдвэр барьж буй уг компани багаар бодоход  2.1 их наяд төгрөгийн орлого олно. 2.1 их наяд төгрөгийг 1072 хувьцаа эзэмшдэг 2 сая 115 мянган хувьцаа эзэмшигчдэд хуваабал нэг хүнд нэг сая төгрөг очих хэмжээний орлогыг энэ компани авахаар байна. Хэрвээ цаашдаа Тавантолгойд баяжуулах үйлдвэр барихгүйгээр, зөвхөн энэ компанид нүүрсээ нийлүүлээд 100 жил ажиллах юм бол 500 сая тн сор болсон нүүрс З.Энхболдын дүүгийн хамаарал бүхий компанид очно. Очоод эхэлчихсэн, нүүрсээ угаагаад явж байна гэдгийг Л.Наранбаатар хэлсэн. АТГ, ТЕГ, прокурорт өгч шалгуулахаа мэдэгдсэн.

Өөр хоорондоо оймс шидэхдээ тулсан З.Энхболд, Л.Наранбаатар нарын зөрчил өнөөдөр үргэлжлэх болсон нь ердөө л энэ. Агуулга, хэлбэр нь бага зэрэг өөрчлөгдсөн болохоос дөрвөн жилийн өмнөх маргаан хэвээрээ байгааг эндээс харж болно.

Гэхдээ сонгууль дөхсөн энэ үед Тавантолгойг Монголын ард түмэнд үлдээсэн, түүнээс ногдол ашиг хүртээх гэхээсээ З.Энхболд, Л.Наранбаатар хувь улстөрч, хүний байр сууриас улс төр хийж байгаа нь энд байгаа ганц үнэн. Сонгуулийн өмнө борооны дараах мөөг шиг улс төрийн нам, эсвэл, хөдөлгөөнүүд олширч, тэгээд замхардаг шиг З.Энхболд, Л.Наранбаатар нар өөр өөрийн улс төрөө л хийж буй хэрэг.

Ер нь З.Энхболд эрийн сайндаа Тавантолгойг ард түмэнд үлдээгээд байгаа юм биш. Тэрэн шиг худлаа юм байхгүй. Өөрөө л өмчилж, сурталчилж, түгээдэг болохоос УИХ-ын дарга, АН-ын дарга гэсэн эрх мэдлийн оргилд сууж байхдаа намынхаа гишүүдийн оролцоотойгоор Тавантолгойн тодорхой хувийг Монгол, Хятад, Япон гэсэн гурван улсын консорциумд ашиглуулах ажлыг зогсоосон. Зарим түүнийг гацаасан ч гэж ярьдаг юм. Тухайн цаг үед З.Энхболд УИХ-ын дарга, АН-ын дарга байсан болохоос ганцаараа алх цохиод шийдчихээгүй гэсэн үг.

Харин Л.Наранбаатарын хийж байгаа үйлдэл нь 1072 хувьцаан дээр тоглолт хийж, олон нийтэд танигдах, цаашлаад УИХ-ын сонгуульд нэр дэвших замаа засах гэсэн оролдлого. Улс төр хийхэд том сэдэв, тодорхой дүр хэрэгтэй учраас тэр Тавантолгой, З.Энхболдыг сонгосон нь гарцаагүй. З.Энхболдын нэр дэвшсэн тойрогт очиж өрсөлдөнө хэмээсэн нь ч үүний нотолгоо. Тэгэхээр З.Энхболд, Л.Наранбаатар гэдэг хоёр хүн зүгээр л сонгууль угтсан үзэгдэл, Монголын улс төрд нахиалсан “яргуй” юм.

Ардаа өөрийн болон бусдын эрх ашгийн төлөө л дуугарч, “дэлгэрч” яваа хоёр. Нэг ёсондоо ашиг сонирхлоо гүйцэлдүүлээд цаг ирэхээр яваад л өгнө. Угаас улстөрч хүний араншин нь тэр.

Г.Эрхэс