Багшийн цалин нь тухайн улсын цалин хөлс, урамшууллын хууль тогтоомж, туршлага, багшлах түвшин зэрэг бусад хүчин зүйлээс хамаарч өөр өөр байдаг. Манай улсад энэ асуудал үргэлж маргаантай сэдэв байсаар ирсэн. Төрөөс тодорхой хэмжээгээр нэмдэг ч багш нарын амин зуулгад нийцэх хэмжээнээс хэт бага байгаа тухай олон нийт ярьсаар өнөөдөртэй золгов. Маргааш хичээлийн шинэ жил эхэлнэ. Тийм ч учраас бид та бүхэнд доорх нийтлэлийг хүргэв. 

Швейцарь

Швейцарь бол дэлхийн хамгийн өндөр багш нарын цалинтай орнуудын тэргүүн эгнээнд байдаг бичигдэж байна. тус улс мөн дэлхийн хамгийн өндөр цалинтай улсын жагсаалтыг тэргүүлж байгаа. Эх сурвалжийн мэдээлснээр ахлах сургуулийн багш ажил мэргэжлийнхээ эхэнд жилд 71,500 Fr (73,646.93 ам.доллар)-ын цалин авах эрхтэй бөгөөд үүнд урамшуулал, илүү цагийн нэмэгдэл, зөвлөгөө зэрэг багтдаг.

Энэ нь Монгол мөнгөөр 328 сая орчим төгрөг юм. 

Нөгөөтэйгүүр, тус улсад 10 орчим жил ажиллахад л 90,246 Fr (94,722.20 ам.доллар) цалин авдаг байна. Цаашилбал, хэрэв багш 20-иос дээш жил ажилласан туршлагатай бол 91,074 Fr (95,591.27 доллар) цалин авах эрхтэй. 

Тус улс багшийн цалинг тогтоохдоо туршлага, боловсролын түвшинг ашигладаг. Бүр тодруулбал, магистрын зэрэгтэй хүн бакалаврын зэрэгтэй хүнээс өндөр цалин авна. Энэ нь Люксембург улсын жишээтэй адил.

Люксембург

ЭЗХАХБ-ын тайланд дурдсанаар Люксембург улс нь дэлхийн хамгийн өндөр цалинтай багш нартай орнуудын нэг гарцаагүй мөн. Өөр нэг эх сурвалжаас үзэхэд бакалаврын зэрэгтэй хүн багшлах ажлынхаа эхэн үед жилд 67,000 еврогийн (70,323.20 ам. доллар) анхны цалин авах эрх зүйн нөхцөлтэй гэнэ.

Энэ нь Монгол мөнгөөр жилд 244 сая орчим төгрөг юм. 

Цалин нь  ажилсан 10 болон 15 жилийн эцэс гэхэд 20,000 евро (20,992 ам. доллар), 31,000 евро (31,488 ам.доллар)-аар нэмэгдэх төлөвтэй байна. Цаашлаад цалин 30 жилийн дараа 119,000 евро (124,902.40 ам. доллар) болж, дээд цэгтээ хүрч, тэдний анхны цалингаас 52,000 евро (54,579.20 ам.доллар) нэмэгдэх төлөв ажиглагджээ. Магистрын зэрэгтэй багш эрдмийн зэрэг хамгаалсан багшаас өндөр цалин авдаг. 

Цалингийн чиг хандлагыг харахад тус улсад цалингийн нэмэгдэл нь боловсрол, туршлага дээр суурилж байгаа нь харагдаж байна. 

 Герман

Багш нарын хамгийн өндөр цалинтай орнуудын жагсаалтад Герман Люксембургийн дараа гуравдугаарт ордог. Германд анхан шатны багш нар сард 1300 евро (1364.48 ам. доллар), туршлагатай багш 4500 евро (4723.20 ам.доллар)-ын цалин авдаг. Өөрөөр хэлбэл, багш нарын ажлын туршлагаас хамаарч цалин авдаг.

Энэ нь манай мөнгөөр жилд 100-197 орчим сая төгрөг гэсэн үг. 

Тодруулбал, анхан шатны багш (хоёрхон жил ажилласан туршлагатай) сард 1,480 евро (1,553.41 ам. доллар) хүртэл цалин авдаг. Нөгөөтэйгүүр, 2-5 жилийн туршлага хуримтлуулсан багш ойролцоогоор 1,980 евро (2,078.21 доллар) авах ёстой байдаг гэнэ. 

Цаашид цалинг дараах хүснэгтэд заасны дагуу олгоно.

Туршлагын түвшин, сарын цалин

• 5-10 жил - 2,920 евро (3,064.83 ам.доллар)
• 10-15 жил - 3560 евро (3736.58 ам.доллар)
• 15-20 жил - 3,880 евро (4,072.45 ам.доллар)
• 20 ба түүнээс дээш настай - 4200 евро (4408.32 ам.доллар)

Тэдний араас өмнөд Африк, Дани, Саудын Араб, Австрали зэрэг улсууд бичигдэж байна. Эдгээр улсуудад багшийн цалин өндөр, мөн л ажилсан жилийн туршлага, боловсролын зэрэг зиндааг нь хардаг ажээ. 

Л.Сайнаа