
Эрин зууны инээмтгий хүн
“Гитлер Чаплин хоёрт адилхан зүйл олон бий. Тэд хоёулаа жижигхэн туранхай биетэй, инээд хүрэм сахалтай. Хүмүүс энэ хоёр эрээс болж нулимс унагадаг. Харин гол ялгаа нь Гитлер хүмүүсийн зүрхийг шархлуулж цурхиран уйлахад хүргэдэг байсан бол Чаплинаас болж элгээ дарж нулимсаа гартал инээдэг.”

Чаплины жинхэнэ төрх ба үнэн амьдрал
Түүний амьд ахуйдаа хэвлэлд өгсөн ярилцлага тун ховор. Бүрх малгай, дөрвөлжин сахалны цаана чухам хэн байсныг харуулах ном, зохиол түүнийг нас барсны дараа л олноороо хэвлэгджээ. Чаплиныг төрөлхийн шаргал үстэй, цэнхэр нүдтэй нэгэн байсан гэдгийг үзэгчид тэр болгон мэддэггүй. Тиймээс ч ихэнхдээ өөрөөсөө олон насаар дүү бүсгүйчүүдтэй холбогддог байжээ. Чаплины намтарт 4 эхнэр, 11 хүүхдийн нэр бичээстэй бий. 18 нас хүрээгүй байхдаа анхны эхнэр Хелли Келлитэйгээ 15 настайд нь гэрлэж, эхнэрээ1921 онд өвчний улмаас нас барах хүртэл нь хамт амьдарчээ. Түүнээс хойш Чаплин өөрийг нь тойрон хүрээлэх бүжигчин, жүжигчин гээд 12 эмэгтэйтэй хамтран амьдарч байжээ. Харин хамгийн сүүлд 54 настайдаа нэгэн киноны зураг авалтын үеэр танилцсан дөнгөж 18 хүрч байгаа жүжигчин бүсгүй Oona O`Neill-тэй гэрлэж 8 хүүхэдтэй болсон. Хожим тэдний зээ охин загвар өмсөгч Kiera Chaplin өвөөгийнхөө үлдээсэн хөрөнгөөр "Limelight" нэртэй кино студи байгуулсан юм.
Шоу бизнесийн ертөнцөд олон жил хутгалдсан Чаплин амьдралынхаа сүүлийн жилүүдэд кино зохиол бичиж, заримыг нь өөрөө найруулж байжээ. Тэрээр 88 настайдаа буюу 1977 онд Швейцарь дахь өвлийн байшиндаа Зул сарын орой унтаагаараа нас барсан юм. Түүний үхэхээсээ өмнө бичсэн гэрээслэлийн тухай олон сонин яриа байдаг. Яг албан ёсоор батлагдаагүй ч Чаплин дэлхий дээр хамгийн анх хүүхэд төрүүлсэн эрэгтэй хүнд эсвэл тамхины цагираглан үлээсэн утааны дундуур сум гаргаж чадсан хүнд хөрөнгийнхөө багагүй хувийг өгнө гэж гэрээслэсэн хэмээн яригддаг. Хамгийн харамсалтай нь жилийн дараа Швейцарь дахь гэрийнх нь ойролцоо байдаг Чаплины булшийг ухаж, цогцсыг нь хулгайлсан нэгэн тэдний гэр бүлийнхнээс мөнгө нэхжээ. Сар орчмын дараа цагдаа нар Женев нуурын эрэг дээрээс цогцсыг нь олж гэмт хэрэгтнийг барьсан аж. Бусдад инээд бэлэглэдэг түүний амьдралын сүүлийн он жилүүдэд эхнэр Oona O`Neill-ээс нь өөр хэн ч байгаагүй гэж Чаплины тухай олон дурдатгал номонд бичжээ. Гунигтай л юм.
Уран бүтээлийнхээ ид оргил үед өгсөн энэ ярилцлага нь түүнийг амьд ахуйд хэвлэлд гарч байгааүй бөгөөд хамгийн анх 2003 онд Английн "The Guardian” сонинд нийтлэгдсэн.
Чарли Чаплин: Миний амьдрал хошин жүжгээс огт өөр

- Хачин жигтэй биш, хайр хүрмээр эр гээч. Анх надад ийм хүнийг бүтээе гэсэн санаа огт байгаагүй. Юун түрүүнд хүнийг инээдтэй харагдуулж болох бүгдийг хийе гэж бодсон. Нүүрээ будаж, багадсан хүрэм, урт өмд өмсөж, хуучны бүрх малгай тавиад өөрийгөө толинд харсан чинь нэг л болж өгөхгүй, нөгөө л уйтгартай, нухацтай дүр төрх хэвээрээ байсан. Тэгсэн манай зураглаач жижигхэн сахалтай хүний тухай инээдтэй онигоо ярьж өгсөн юм. Түүнээс нь санаа авсан хэрэг. Ер нь санаандгүй бүтсэн юм өвөрмөц, шинэлэг байдаг шүү дээ. Намайг нарийхан утсан дээгүүр явж байхад үзэгчид за, энэ ч одоо унана даа гэж бодож хүлээнэ. Та ч бас тэгнэ. Харин би үүний оронд үсрээд гар дээрээ буух ч юм уу, доош үсрэхдээ нохойн дээр мордчихож болно. Тэгвэл хүмүүс элгээ хөштөл инээнэ. Үүн шиг л Тэнүүлч эр хүмүүсийг санаандгүй байхад гарч ирсэн дүр.
- Гутлаа буруу харуулж өмсөх нь бас таны санаа юу?
- Төрөлхийн туранхай надад том гутлыг буруу харуулж өмсөхөд ямар ч саадгүй шүү дээ. /инээв/ Би том гутал, тэнэг сахлаар хорвоог таньсан гэх үү дээ. Анх тийм хувцастай зочид буудалд ороод бусдын адил өрөө захиалж, буйдан дээр тамхи татаж суулаа. Урьд нь намайг хүүхнүүдээс бусад нь тэгтлээ их анзаардаггүй байсан бол тэр үед бүгд нөгөө юу гэдэг билээ дээ. Аан, тийм. Эвэртэй туулай үзсэн юм шиг Очихоор дайжна гээч.
- Амьдрал дээр яг Чарли Чаплин шиг хүн байдаг болов уу?
- Яг одоо бол байхгүй. Яагаад гэвэл цаг үе, орчин нөхцөл их өөрчлөгдсөн. Хэрэв өнөөдөр тэр хүнийг гаргаж ирэх юм бол юун инээд наргиан, харин ч их гунигтай хэрэг болно. Сул дорой байдал хэний ч анхаарлыг татаж чадахгүй. Үс нь уртаас урт ургачихсан, богинодсон өмдтэй хүнийг хараад өрөвдөх нь битгий хэл өшиглөөд явуулдаг болсон цаг. Гэхдээ илүү гунигтай, өрөвдөлтэй нөхцөл байдал дундаас илүү инээдтэй зүйл гарч ирдэг. Жишээ нь над шиг туранхай хүн том биетэй цагдааг хийгээгүй хэрэгт гүтгэлээ гээд зодож байна гэж төсөөл дөө. Цагдааг ганц ч цохиж чадахгүй болохоороо хазна, дараа нь араас нь зүүгдэнэ, өмднөөс нь зуурна. Ёстой инээдтэй харагдана биз? Гэсэн ч энэ бол үнэн хэрэгтээ эмгэнэл юм шүү дээ.
- Хэрэв та бодит амьдрал дээр Тэнүүлч байсан бол...?

- Амьдрал баян. Тэнүүлчин байсан ч амьдралд хайртай хэвээрээ байна. Би өдөр хоног, цаг минут тутамд үхэлд биш, амьдралд бэлддэг. Мэдээж зовлон зүдгүүр бол бидний амьдралын салшгүй нэг хэсэг. Харин шогч зангаар түүний эсрэг тэмцэх хэрэгтэй гэж боддог. Ийм л байна. Дэмий уйлж суухаар юу хийхээ бодоод инээж суусан нь дээр шүү дээ.
- Азгүйтэл ч бас хүмүүсийг инээлгэх нэг сэжүүр болдог байх аа?
- Тэгэлгүй яахав. Ухаалаг харагдаж байгаа бүхэн үнэн хэрэгтэй тийм ч зөв байж чаддаггүй. Жорыг нь тааруулж чадах юм бол үзэгчдэд таалагдана. Хөгшин эмэгтэй бананы хальсан дээр гишгээд хальтарч унавал хэн ч инээхгүй. Харин үүний оронд жентельмен залуу дээгүүр харж яваад хальтарч унавал нулимсаа гартал инээнэ. Тийм биз? Хүмүүсийн амьдралд байнга тохиолдож байдаг гашуун сургамжийг хошин маягаар харуулахад хүмүүс нулимсаа гартал инээдэг ч цаана нь ямар нэг зүйлийг ухаарсан байдаг.
- Та тэгвэл амьдралаас юуг ухаарч байна?
- Амьдрал бол бильярдын ширээ гэж төсөөлдөг. Сонин байна уу? Яагаад гэвэл бильярдын нэг бөмбөгөөр нөгөөг нь оновчтой цохиж байж оноо авна. Үүн шиг бүх зүйл бие биенээсээ хамааралтай байдаг.
- Хошин шогийн жүжигчин гэхэд их тайван хүн юм аа?
- Өөрийнхөөрөө байгаа минь л энэ. Тайван байвал зөв шийдвэр гаргана гэсэн үг гэж боддог юм. Хэцүү асуудал тулгарах үед яарч сандраад түргэн шийдвэр гаргавал дараа нь бүр төвөгтэй, бүр инээдэмтэй байдал орно. Миний амьдрал хошин жүжиг биш болохоор нухацтай хандах хэрэгтэй биз дээ.
- Та "Алтны дон" кинонд жинхэнээсээ гутал идсэн үү?
- Бид энэ киноны зургийг авах гэж бүтэн хоёр долоо хоног болсон. Зураг авахын тулд чихэр өвсөөр хийсэн тэр гутлуудыг ямар их идсэн гээч. 1846 оны орчим 81 сурагч цасан дунд галт тэрэгтэйгээ гацаад гутал идэж байсан бодит түүх бий л дээ. Надад "Яагаад гутлыг хоол шиг чанаж идэж болохгүй гэж?" гэсэн санаа төрсөн. Бас нэг хошин шогийн мэдрэмж гэж хэлж болно шүү. Ганибалчууд шиг хүний мах идэж байвал хүмүүсийн айдас хүрнэ. Харин үдээсийг нь сорсон шигээ гутал идэж байвал инээд нь хүрэх нь гарцаагүй.
- Та өөрийгөө гоц хүн гэж боддог уу?
- Би хэзээ ч гоц ухаантай хүнтэй тааралдаж байсангүй. Харин илүү авъяаслаг, мэдрэмж сайтай хүмүүсийг мэднэ. Хүн бүр өөрийн гэсэн онцгой чадвартай байдаг. Нэг нь сайхан дуулдаг хэрнээ зураг зурж чаддаггүй, нөгөө нь төрөлхийн зураач хэрнээ хүмүүстэй ойлголцож чаддагүй. Энэ бол нэг бодлын амьдралын хошигнол гэх үү дээ.
Орчуулсан: Б.Баяр