Өнөөдөр “Хөгжил Ардчилал” ТББ Конрад Аденауэр Сантай хамтран хоёр дахь удаагийн сургалтаа зохион байгуулж байна. Сургалт гэхээр манайхан заах гэж байна гэж ойлгодог талтай.  Энэ удаагийн сургалтыг Герман Монголын сэтгүүлчид харилцан туршлага солилцох семинар гэж нэрлэе. Германаас бидний хувьд суралцах зүйл маш их. Ялангуяа эдийн засгийн хувьд нийгмийн баримжаатай, зах зээлийн нэг л ойлголттой. Иймд Германы сэтгүүлч Себестьяан Херсей өнөөдрийн сургалтыг явуулна.” гэснээр өнөөдрийн сургалтын ёслолын ажиллагаа эхэлснийг мэдэгдэв.  

Кемписки зочид буудалд болж буй уг сургалт нь “Эдийн засгийн тогтвортой хөгжил-сэтгүүлчдийн оролцоо” сэдвийн хүрээнд хоёр өдөр үргэлжилж байгаа юм. Сургалтанд Монголын 20 гаруй хэвлэл мэдээллийн байгууллагын сэтгүүлчид болон Конрад Аденаур сангийн суурин төлөөлөгч ДР.Даниел Шмюкинг оролцсон билээ. Мөн “Конрад Аденаур Сан”,  “Хөгжил  Ардчилал” ТББ-ын урилгаар Хаффингтон Пост сайтын парламентын сэтгүүлч Себестиан Херсей  Монголын сэтгүүлчид энэ удаагийн семинараар юуг илүү сонирхож байгааг асууж, санал солилцов. Түүний хувьд  20 гаруй жил Хэвлэл мэдээллийн салбарт ажилласан туршлагатай бөгөөд эдийн засаг, Зүүн Европын асуудлаар дагнан мэргэшжээ. Тэрбээр өнөөдөр дэлхийн хэвлэл мэдээллийн байгууллагад тулгамдаж байгаа гол асуудал бол уншигч, үзэгч, сонсогчдын итгэлийг алдах явдал юм. Иймд тэдний итгэлийг алдахгүйн тулд нээлттэй ил тод байх ёстой гэдгийг илтгэлийнхээ үеэр онцлов.

Себестьяан Херст “Сэтгүүлчийн хувьд Хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлд гүйцэтгэдэг үүргээ алдах шиг хэцүү зүйл байдаггүй. Иймд ард түмэн итгэдэг байх хэрэгтэй. Масс медеа монополь байх үед нийгмээрээ итгэх ёстой гэсэн үзэлтэй байсан бол интернет хүчээ авч буй энэ үед сайн дурын бичигчид гарч ирсэнээр олон түмэн хэвлэл мэдээлэлд тийм ч итгэхээ байсан. Тиймээс бид нээлттэй ил тод байдлаар эх сурвалжуудаа нэрлэж, эсрэг тэсрэг байр суурийг зэрэг гаргаж эхэлсэн юм. Үүнээс гадна шүүмжлэл гарч байгаа газар болгон шүүмжлэлийн эсрэг зүйл хэлж эхэлснээр алдагдсан  уншигч, үзэгч, сонсогчидоо буцааж авчирсан” гэв. Үүнтэй уялдуулан “Өдрийн сонин”-ы сэтгүүлч Х.Баасансүрэн Монголын хэвлэл мэдээллийн байгууллага ч бас Германтай адил үйл явдал манайд ч бас тойроогүй дайрч байна гэдгийг дуулгаад “Дээрх аргыг манайд ч бас хэрэгжүүлж байгаа. Өнөөдөр сайн дурын бичигчдээс хамгийн их үгээ хэлж байгаа нь эдийн засагчид. Үүнд сэтгүүлчид хариулт өгөөд эхэлсэн. Бидний хувьд хамгийн хэцүү нь эх сурвалжаа нэрлэх байдаг. Эх сурвалжаа нэрлэлээ гэхэд дахин яриа өгдөггүй” гэв.  Герман Монголын хамтарсан сэтгүүлчдийн туршлага солилцох үеэр Хаффингтон Пост сайтын парламентын сэтгүүлч Себестиан Херстэйгээс зарим зүйл тодруулав.

-Танд энэ өдрийн мэндийг хүргэе. Монголд сайн явж ирэв үү, манай улсад анх зочилход танд ямар сэтгэгдэл төрөв?

-Танд ч бас энэ өдрийн мэндийг хүргэе. Монголд өчигдөр ирсэн. Одоогоор их таалагдаж байна. Зун дахин танай улсад зочилж хөдөөний айлаар орж, морь унах бодолтой байгаа.

-Таны хувьд хөндлөнгийн байрь сууринаас ажиглахад Монголын эдийн засгийн өнөөгийн нөхцөл ямар харагдаж байна вэ, бидний хувьд өнөөдөр эдийн засгийн хямрал, дотоод төсвийн алдагдал 1.8 их наяд болсоноос үүдэн  депляци гэдэг үгийг анх удаа хэрэглэж үзэх боллоо. Сэтгүүлчдийн хувьд депляци гэдэг үгийг иргэдэд ойлгомжтой хүргэхийн тулд их чухал байна?

-Мэдээж Монголд ирэх гэж байгаагийн хувьд тодорхой хэмжээгээр судалсан. Гэхдээ бүрэн мэдэхгүй. Миний хувьд дэлхийд 180 орны эдийн засгийн хувьд ажиглахаас илүү сэтгүүлзүйн үндсэн зарчим дээр ажиллах нь илүү чухал гэж үзэж байна. Учир нь би судлаач биш шүү дээ /инээв/. Германы хувьд хямрал инфляци гэдэг зүйл их том агуулга. Иргэд нь хямрал гэдэг үгнээс их айдаг. Учир нь 2008 оны хямралын үеэр зарим муж улсын иргэдэд хүчтэй хямрал хүчтэй дайралдсан. Хямрал өөрөө ямар ч хүний амьдралыг орвонгоор нь эргүүлэх чадалтай шүү дээ.

-Хэвлэл мэдээллийн салбарын үнэт зүйл юунд оршиж байна вэ?

*Үүнийг нийгмээрээ ярилцах ёстой. Бид Ардчилалыг хүлээн зөвшөөрч хүсч байгаа бол Хэвлэлийн эрх чөлөөнд халдахгүй байх ёстой гэсэн үндсэн ойлголт байна. Хэвлэлийн эрх чөлөө байна гэдэг хэн нэгнийг алдаа хийснийх нь төлөө олны өмнө буудна гэсэн үг биш. Харин алдаа хийснийх нь төлөө ярилцаж хэлэлцэх нь чухал юм.

Энэ удаагийн арга хэмжээгээр  хоёр орны сэтгүүлчдийн хамтын ажиллагааг өргөжүүлэн дэмжих, харилцан туршлага солилцох боломж олгохын зэрэгцээ Германы эдийн засгийн загвар болсон нийгмийн баримжаатай зах зээлийн эдийн засгийн үндсэн ойлголтуудын талаар мэдээлэл солилцож харилцан дүгнэлт хийснээр өндөрлөсөн юм.

Б.Цэцэг