Үгсэн хуйвалдаж, үнэ нэмэх нь энгийн үзэгдэл болсон уу !!!
Өргөн хэрэглээний бараа, бүтээгдэхүүнийг хамгийн хямдаар худалддаг гэх “Бөмбөгөр”, “Баянзүрх”, “Хархорин”, “Хүчит шонхор” зэрэг зах, худалдааны төвүүдэд хонины мах кг нь 7000-8000, үхрийнх 8500-9800 төгрөгийн үнэтэй байна. Харин томоохон сүлжээ дэлгүүрүүд, тухайлбал, “Номин”-д хонины махыг нэг кг нь 8500-9899, үхрийн махыг 8699-10799 төгрөгөөр худалдаж байна. Нэг кг-аар савласан будаа, гурил, элсэн чихэр, тэр байтугай талхны үнэ нь супермаркетэд 30-100, зарим тохиолдолд 50-160 төгрөгийн зөрүүтэй байгаа юм. Гэхдээ бүх супермаркет өргөн хэрэглээний бараа, бүтээгдэхүүний үнийг зах зээлийнхээс өндөр үнээр худалддаг гэж ойлгож болохгүй нь. “Оргил” худалдааны төвийн сүлжээ дэлгүүрүүдээр орлоо. Махны хонины махыг зах, худалдааны төвийнхөөс 100 төгрөгөөр ахиу худалдаж байв. Үхрийн махыг яг ижил үнээр, зарим төрлийн будаа, гурилыг захуудаас 20-460 төгрөгөөр хямд худалддаг аж.
Өнгөрсөн сард “Оргил” худалдааны төвийнхөн хэвлэлд хандаж, “Зарим байгууллага үгсэн хуйвалдаж, үндэсний үйлдвэрлэгчдэд шахалт үзүүлэн, барааны үнийг нэмэн, хэрэглэгчдэд хохирол учруулж байна” гэсэн юм. Тодруулж хэлбэл, “Номин” болон “И-март” худалдааны төвийнхөн үндэсний топ үйлдвэрлэгч болох “Эм-Си-Эс”-т бараа, бүтээгдэхүүнийхээ лангуун дээрээс худалдах үнийг өндөрсгө хэмээн шахаж буй гэх. Манай сонины сурвалжлах баг дээрх мэдээллийн мөрөөр дараах сурвалжилгыг бэлдлээ.
Хэрэглэгчдийн найдвартай түнш гэгддэг, хаа сайгүй сүлжээ дэлгүүртэй “Номин холдинг”-ийн XIII хороолол дахь салбараар орлоо. Кассан дээр нь хүмүүс шавааралдаж, худалдааны зөвлөхүүд нь завгүй гүйлдэх. “Тэсо” компанийн үйлдвэрлэдэг “Аляска”,“Эм-Си-Эс”-ийн1.25 литрийн савлагаатай “fuze tea” худалдан авахад нийтдээ 2680 төгрөг болов. Яг ийм бүтээгдэхүүнийг “И-март” худалдааны төвөөс худалдан авбал 2690 болох аж. Харин “Оргил” худалдааны төвөөс 2540 төгрөгөөр авч болох юм байна.
Өөрөөр хэлбэл, хоёрхон төрлийн бүтээгдэхүүнийг 140-150 төгрөгийн зөрүүтэй худалдаж байв. Ижил барааны үнэ яагаад өөр өөр байгаа болон “Оргил” худалдааны төвийнхний хийсэн мэдээлэл үнэн, эсэхийг “Номин”-гийн менежрээс лавлахад “Үнэтэй холбоотой асуудлыг би мэдэхгүй. Хариуцсан мэргэжилтнээс нь лавлаарай. Бүх салбар ижил төрлийн бүтээгдэхүүнийг нэг үнээр борлуулдаг. Бусад сүлжээ дэлгүүрүүдийн үнэтэй харьцуулж байж л худалдах үнийг тогтоодог. Мөн үйлдвэрлэгч компаниудтай лангуун дээрээс худалдах үнийн талаар санал солилцож, түүгээрээ борлуулдаг” гэсэн юм. Харин “И-март” худалдааны төвийнхөн Өрсөлдөөний тухай хууль зөрчөөгүй гээд “Эм-Си-Эс” компанид шахалт үзүүлсэн талаар хариу хэлэх боломжгүй гэв.
Солонгосын бараа, бүтээгдэхүүнийг хямдаар худалддаг гэдэг “И-март”-д Монголын дотоодын үйлдвэрлэгчдийн бараа бүтээгдэхүүн харьцангуй өндөр үнэтэй байдаг ажээ. Мөн Солонгос Улсад үйлдвэрлэсэн гэгддэг, Монголын зарим дэлгүүрүүдэд худалддаг жигнэмэг, гурилан болон гоо сайхны бүтээгдэхүүн багадаа 1100 төгрөгийн үнэтэй байна. “Номин” худалдааны төвийнхөн ч тэдэнтэй ижил бүтээгдэхүүнээ өндөр үнээр худалдаж байв. Тухайлбал, Нарны зам дахь “Миний” сүлжээ дэлгүүрт 9000 төгрөгөөр худалдаж буй чихэр тэнд 9600 төгрөгийн үнэтэй байх жишээтэй. Гэтэл уг чихэр “Оргил” худалдааны төвд 8400 төгрөгийн үнэтэй байв. “Миний” сүлжээ дэлгүүрийн худалдааны менежер “Сүлжээ дэлгүүрүүд гадаадын компаниудтай хамтран ажиллах албан ёсны хэлэлцээ хийж, ямар нэг төрлийн бүтээгдэхүүнийг зах зээлд дангаараа хямд үнээр борлуулдаг жишиг бий. “Оргил”-ын хувьд чихэр оруулж ирдэг. Үнэ нь хямд байдаг” гэсэн юм.
Ямартаа ч бодлого зах зээлийн өрсөлдөөн, үнийн бодлого байхгүй гэдгийг үүнээс мэдэж болох нь. Байрлал сайтай, олон салбартай, олны хөлийн газар байрлалтай дэлгүүр түүнийгээ давуу тал болгон бүтээгдэхүүний үнээ нэмдэг аж. Харин үндэсний үйлдвэрлэгч нартай байгуулсан гэрээнийхээ дагуу хэрэглэгчдэд хямд үнэ санал болгож буй нь шахалтад орж буй бололтой.
Э.Алтанбагана: Үндэсний үйлдвэрлэгчдэд шахалт үзүүлж болохгүй
“Оргил” худалдааны төвийн гүйцэтгэх захирал Э.Алтанбагана хэвлэлийн хурлын үеэр сэтгүүлчдийн сонирхсон асуултад хэрхэн хариулсныг хүргэе.
-Танай сүлжээ дэлгүүр үндэсний үйлдвэрлэгчдийн бүтээгдэхүүн дээр хэдэн хувийн ашиг нэмж худалдаалдаг вэ?
-Манайх бүх л үндэснийхээ үйлдвэрлэгчтэй хамтарч ажилладаг. Ингэхдээ үйлдвэрлэгчдийнхээ бүтээгдэхүүн дээр 10 хувийг нэмж худалддаг. Бусад сүлжээ дэлгүүр, төвүүд 20-30 хувь нэмдэг гэсэн мэдээлэл бий. Гэтэл “Эм-Си-Эс” компанийнхан манайд бүтээгдэхүүнээ нийлүүлэхгүй, одоогийн зарж байгаа үнэ дээрээ дахин 10 хувь нэмж гэж шаардсан. Шалтгаанаа “Томоохон хоёр худалдааны төвөөс танайх хямд зарж байна. Тэдний үнэд нийцүүлэхгүй бол бараа, бүтээгдэхүүн нийлүүлэхгүй” гэдэг бичиг тавдугаар сарын 23-нд ирүүлсэн. Бид тухайн үйлдвэрийн жижиг савлагаатай ундааг 960 төгрөгөөр аваад 1000-аар худалддаг. Үүнээс хангалттай ашиг олдог. Гэтэл бидний 1100, эсвэл 1200 төгрөгөөр худалд гэж шаардлага тавьсан. Тиймээс бид ШӨХТГ-т хандсан. Ингэж шахалт үзүүлж, иргэдэд үнийн дарамт учруулж болохгүй.
-Та бүхэн татгалзсан юм уу?
-Арван хувь нэмээд худалдаж болоод байхад заавал нэмж таван хувиар үнэ нэмэх шаардлага байхгүй гэж манай зүгээс татгалзсан учраас бүтээгдэхүүнээ нийлүүлэхээ зогсоосон.
-Нэг үнийн бодлого баримтлах ёстой гэж шахсан гэж ойлгогдлоо?
-Ийм бодлого хаана байна вэ. Монголын үнийн бодлогыг Солонгосоос нэг нөхөр шахаад, удирддаг болох гээд байгаа юм уу. Мэргэжлийн хяналтын газар, хууль, хяналтын байгууллагынхан анхаарлаа хандуулаасай. Энэ нь эцэстээ хэрэглэгчдийг хохироох асуудал болж хувираад байна. Үндэсний үйлдвэрлэгчдээр дамжуулж шахалт үзүүлж байгаа. Үндэсний үйлдвэрлэгчдэд буруу байхгүй. Манай байгууллага 25 жилийн хугацаанд хэрэглэгчдэдээ хямд үнэтэй бүтээгдэхүүнээр үйлчлэхийг зорилго болгож ирсэн. “Оргил” худалдааны төвд байгаа бүтээгдэхүүнийг манай компанийн худалдаж байгаа үнэтэй адилхан болгож нэмэгдүүл гэж үндэсний үйлдвэрлэгчдэд шахалт үзүүлж болохгүй.
-Тухайн компани бүтээгдэхүүнийхээ үнийг тогтоох нь нээлттэй байх?
-Нээлттэй. 10, 20 хувь нэмэх нь нээлттэй ч хэрэглэгчдэд хүлээн зөвшөөрөгдсөн үнэ байх ёстой. Үндэсний үйлдвэрлэгчдэд шахалт битгий үзүүлээч гэж байгаа юм. Манайх 300-400 үндэсний үйлдвэрлэгчтэй хамтарч ажилладаг. Үндэсний үйлдвэрлэгчид “Бүтээгдэхүүнийхээ үнийг нэмэхгүй болохоор нэр бүхий сүлжээ дэлгүүрүүд бидний бүтээгдэхүүнийг авахгүй байна” гэх байдлаар хандаж байна.
2018.05.30 “Монгол ньюс” мэдээллийн төвд хийсэн хэвлэлийн хурлаас
Иргэн Б.Уянга:
-Үйлдвэрүүд нэгдэж, бөөний төв нээх хэрэгтэй гэж боддог. Бөөний төв дэх бүтээгдэхүүн нь захынхаас 10, худалдааны төвүүдээс 15-25 хувиар хямд үнэтэй байдгийг хүн бүр мэдэж байгаа. “Номин”, “И-март” худалдааны төвүүд бараа, бүтээгдэхүүний зах зээлийнхээс өндөр үнээр худалддаг. Дээрээс нь чанаргүй хүнс нийлүүлэхийг нь яана. Хянаж, шалгадаг байгууллага байдаг бол шалгаасай билээ.
Иргэн З.Юра:
-Үйлдвэрлэгчдийн 10 хувийн ашиг харж хийсэн бүтээгдэхүүнийг сүлжээ дэлгүүрүүд 20-30 хувийн үнэ нэмж зарж болохгүй. Ялангуяа, нэг дэлгүүрт 5000 төгрөгөөр худалдаж байгаа зүйлийг 5500 төгрөгөөр борлуулж хэрхэвч болохгүй. Орон нутагт бол энэ байж болно. Тээвэрлэлтийн зардал гээд үнэ нь нэмэгдэх нь мэдээж. Гэтэл замын цаана, наана байдаг дэлгүүрүүд нэг бүтээгдэхүүнийг хоёр өөр үнээр зарж гэж юу байх вэ. “Номин” бол угаасаа иргэдийг шулдаг. 1999, 2999 гэж үнэ тавина. Тэгээд кассан дээр нь очихоор үнэ нь нэмэгдчихнэ. Бас нэг, хоёр төгрөгөө хэзээ ч хариулж өгдөггүй. Тийм юм бол яах гэж 1999, 2999 гэж үнэ бичдэг юм бэ. Хүмүүсийн “тархийг угаагаад сурчихсан байгаа биз”.
Иргэн О.Урантөгс:
-“Оргил” худалдааны төв хүмүүст бусдаасаа хямд үнэ санал болгодог нь үнэн. Дотоодын үйлдвэрлэгчдийн сүү, тарагнаас авахуулаад бүх бараа нь хямд байдаг. Хотын захууд дахь салбараар нь үйлчлүүлсэн хүмүүс мэдэж байгаа биз. Харамсалтай нь, салбар цөөнтэйгөөсөө болоод зах зээлээс шахагддаг юм болов уу гэж боддог. Ялангуяа хотын зүүн тал руу шинэ салбараа нээгээсэй гэж хүсдэг. Хямд, чанартай үйлчилгээ чинь аль нийгмийн гол зорилт шүү дээ.
Иргэн З.Аззаяа:
-Манай сүлжээ дэлгүүрүүд иргэдээ сулж, мөлжих л бодлого барьдаг. “Оргил” худалдааны төвийнхний хийсэн мэдээллийг харсан. Ярьж буй зүл нь үнэн шүү дээ. “Талх чихэр” компани аль нэг бүтээгдэхүүнээ 2000 төгрөгөөр худалдагч нарт нийлүүлье гэж тооцъё. Түүнийг ихдээ 2200 төгрөгөөр л худалдах ёстой баймаар. За байг ээ гэхэд, 20 хувийн үнэ нэмж 2400 төгрөгөөр зарах ёстой гээд дээд үнийг нь тогтоочих хэрэгтэй ш дээ. Тэгээд авч борлуулж байгаа хүн нь 2200-гаар зарна уу, 2400 төгрөгөөр борлуулна уу өөрөө мэдэг л дээ. Хүмүүс аль хямдаас нь авчихна биз. “Номин” бол үнийг арай дэндүү хөөрөгддөг. “И-март” ч ялгаагүй. Анх нээгдэхдээ л хэд хоног хямд үнэ санал болгосныг хүмүүс мэднэ дээ. Гадаадын бараа гэхээрээ л тэнгэрт хадсан үнэтэй байх албагүй биз дээ.
Иргэн М.Марал:
-“И-март” худалдааны төв бараа, бүтээгдэхүүнээ хэрэглэгчдэд өндөр үнээр нийлүүлдэг юм билээ. “Номин” түүнээс нэг их ялгарахгүй ч сонголт сайтай. Энэ хоёр дэлгүүрийн лангуун дээрх үнэ кассан дээр очихоор нэмэгдчихдэг. Би саяхан “Эм-Си-Эс” бүтээгдэхүүнийхээ үнийг нэмж байгаа гэж дуулсан. Энэ хоёр дэлгүүртэй тохиролцсон юм байлгүй дээ. “Оргил” худалдааны төв одоогийн хамгийн бага үнэ санал болгож байгаа нь үнэн.
Ж.Энхсайхан
Сэтгэгдэл (4)