МАХН-МҮАН-ын “Шударга ёс” эвслээс нэр дэвшигч Ц.Оюунбаатар өнөөдрийг хүртэл УИХ-ын гишүүний тангаргаа өргөөгүй байгаа. Энэ талаар түүнтэй ярилцлаа. -Өнөөдрийг хүртэл яагаад тангаргаа өргөхгүй байна вэ?
-УИХ-ын гишүүний тангараг өргөх бүх нөхцөл бүрдчихсэн байгаа. УИХ-ын гишүүн Төрийн сүлдэндээ тангараг өргөдөг. Түүнээс биш түрүүлж сонгогдсон гишүүддээ биш. Өнгөрсөн долдугаар сарын 4-нд СЕХ-ны тогтоол гаргаад МУ-ын Ерөнхийлөгчид өргөн барьснаар, Ерөнхийлөгч УИХ-д өргөн барьсан. 71 хүнийг өргөн барьсан байгаа. Түүнээс “Шударга ёс” эвслийн гурван хүн Н.Энхбаяр даргатай холбоотой шүүх, цэцийн асуудал шийдэгдэх хүртэл хойшлуулчихсан. Тэгээд О.Баасанхүү, Ц.Цолмон нар тангаргаа өргөчихсөн. Одоо би өргөхөд бэлэн болчихоод байна.
-Тэгээд яагаад өргөхгүй байгаа юм бэ?
-Нэгдүгээрт, МУ-д улс төрийн хэлмэгдэлт болж байна. Хүний эрх зөрчигдөж байна. Би 1983 оноос хойш энэ чиглэлээр ажилласан хуульчийнхаа хувьд дургүйцлээ илэрхийлж байна гэж ойлгож болно.
Хоёрдугаарт, Би УИХ-д сууж байсан ахмад гишүүн. УИХ-д гүйж ороод сууна гэдэг нээх сайхан юм биш. Тэнд зөвхөн хууль тогтоол боловсруулах л үүрэгтэй. Түүнээс биш бялуу хүртдэг газар биш. Би Монголын төрийг цэвэр, шударга байлгахын төлөө байр сууриа илэрхийлж байгаа хэлбэр гэж ойлгох хэрэгтэй. Мэдээж УИХ-д ороод хийх ёстой ажлууд хүлээгдэж байгаа. Энэ ажлуудаа хийхийн тулд би 7-10 хоногтоо багтаагаад УИХ-ын гишүүний тангаргаа өргөнө.
-Ойрын хугацаанд өргөх гэж байгаа юм байна. Намынхантайгаа тохиролцчихсон уу?
-УИХ-ын гишүүний тангараг өргөхөд хэн нэгэн хүнээс, намын бүлгээс, намаас виз авах шаардлагагүй. УИХ-ын гишүүн аль нэгэн намын бүлэгт харьяалагдаж, багаар ажилладаг учир би “Шударга ёс” эвслийн бүлгийн саналыг хүндэтгэж авч үзэж байгаа. Хэзээ тангаргаа өргөх үү, бүлэгтэй хэрхэн хамтран ажиллах уу гэдэг асуудлаар бид санал солилцож байгаа. Би тангараг өргөхөөс татгалзсан тохиолдолд л дараагийн хүн орж ирэх хуультай. Тэгэхээр тангараг өргөхтэй холбоотой асуудал тов тодорхой.
-Н.Энхбаяр таныг хүлээ гэсэн хүсэлт тавьсныг санаж байна?
-Энхбаяр даргын хүсэлт тодорхой. Шүүх, цэцээр асуудал шийдэгдтэл хүлээгээч гэсэн хүсэлт тавьсан. Энэ бол тангараг өргөх асуудал биш, олон нийтийн сэтгэлзүйтэй холбоотой зүйл. Өөрөөр хэлбэл, сонгуулийн тогтоол гарчихсан хүн нь би.
-Таныг нам бусчуудын холбооны тэргүүн. Тиймээс намын листээр УИХ-д орох боломжгүй гэж УИХ-ын гишүүн О.Баасанхүү ярьж байсан?
-Ц.Оюунбаатар МАХН-ын гишүүн биш, нам бусчуудын холбооны тэргүүн гэнэ. Ардчилсан үзэлтэй учраас АН-д орно, МҮАН-д орчих байх гэсэн юм хэвлэлээр гарч байна. Үүнийг улс төр бизнесийн бохир бүлэглэлүүд цацаж байгаа гэж ойлгож байна. Би ямар нэгэн улс төрийн намаар огт яваагүй. 1985 онд МАХН-д элссэн. Сонгуулийн өмнө хуучин батлах дээрээ тэмдэг даруулсан. Зарим хэвлэлээр батлах авсан гэж бичсэн байна лээ. Батлах аваагүй. Тэмдэг даруулсан. Тиймээс нам дамждаг, урвадаг, шарвадаг ойлголт байхгүй. Харин “Шударга ёс” эвслийг үнэхээр шударга байхыг олон түмний хүсч байга. Би тэгэж ажиллана.
-Ер нь МАХН руу олон хүн элсэж байгаа?
-Ардын нам олигархжиж, мафичсан учраас олон хүн МАН руу биш хуучин МАХН руу явж байна. Шинээр гишүүн элсээгүй, хуучин намаа сэргээн очиж байна. Энэ хоёрын хооронд асар том ялгаа бий.
-Та түрүүн асар олон ажил хийхээр төлөвлөж байгаа гэсэн. Тухайлбал?
-2000-2004 онд их ажил хийсэн. Харамсалтай нь өнөөдөр тэрний үр дүн их муу байна. Хүний эрхийн үндэсний комисс байгуулагдсан. Энэ нь хуулийг баталсан. Олон улсын хүний эрхийн гол гол хууль тогтоомжуудыг Их хурал баталсан. Монгол улс Олон улсын эрүүгийн шүүхэд элссэн. “Эмнести интернишл” байгууллагын салбаруудыг монголд байгуулсан. Их том амжилт. Гэтэл өнөөгийн Монгол улсад хүний эрх ноцтой зөрчигдөж байна. Хүнийг олон хоногоор хорьж байгаад гэм зэмгүй гээд гаргаж байна. Нэг цагаар ч гэсэн хүний эрхийг хаана гэдэг бол өөрөө агуу том гэмт хэрэг, ноцтой асуудал. Тиймээс ийм алдаа гаргахгүй байх ёстой. Хэрвээ ийм алдаа гарвал төр түүний хариуцлагыг хүлээдэг болгох хууль тогтоомжийг төслүүдийг хийнэ. Мөн улс төрийн эрхийг зүйлчлэх хэрэгтэй байна. Өнөөдөр сонгууль бохир болж байна. Мөнгө тарааж байна. Зөвхөн Өвөрхангай аймгийн дөрвөн нэр дэвшигч дээр биш. Монголд даяараа л ийм зүйл болсон. Баримт зөндөө л гарч ирнэ. Тиймээс сонгуулийг шударга явуулдаг, Монголын иргэн хаана ч байсан шударга хүнээ олоод сонгож чаддаг, бололцоо нөхцлийг бүрдүүлэх, хууль тогтоомжийг батлуулахын төлөө ажиллахаар зорьж байна.
-Ц.Цолмон гишүүн МҮАН-аас гарч МАХН-д орсноор УИХ-ын гишүүнээс эргүүлэн татна гэсэн асуудалд яригдаж байсан. Ийм хууль зүйн үндэслэл байгаа юу?
-Нэг эвсэл дотроо байгаа учраас буцаан татах асуудал байхгүй.
-Э.Батшугар УИХ-ын гишүүн биш, Монгол банкны дэд ерөнхийлөгч боллоо?
-Э.Батшугар бол Олон улсын банкинд ажилласан, ажлын туршлагатай залуу хүн. Нөгөө талаас аавыг нь хэлмэгдүүллээ. Тиймээс энэ хүнд ажил өгөх ёстой гэж би хоёр сарын өмнө хэлсэн. Ажилд авсан.
-Х.Баатар гуай таныг миний амьдралаар тоглосон хүн гэсэн ярилцлага өгсөн байна лээ?
-Х.Баатарыг эрүүгийн хэрэгт холбогдоход би хуульчийнхаа хувьд тусалсан. Өөрөөр хэлбэл, намд зориулж хандив цуглуулсан өөртөө авсан эсэхийг бид мэдэхгүй ш дээ. Хандив биш шүү гэдгийг л. Хууль шүүх намын нөхдүүдтэй ярьж 100 сая төгрөгийг намын хандивт өгсөн гэдгээр нь албан бичиг гаргуулж өгсөн. Тэр утгаар нь Х.Баатарт хууль зүйн талаас нь хангалттай туслалцаа үзүүлсэн. Захидлыг бол би гаргаагүй. Уг захидал бол компьютерээс алдагдсан. Хулгай хийгээд тавьсан хүн “Шударга иргэдийн фронт”-ын тэргүүн, манай тэмцэгч Гомбосүрэнгийн Арслан гэж хүн бий.
-Ер нь та Х.Баатартай уулзсан уу?
-Бид хоёр Төрийн ордонд уулзалдаад гар бариад “За хоёулаа тухтай тусдаа уулзаад ярилцая” гэж хэлээд салсан. Тэрнээс хойш яриагүй байж байгаад сая ярилцлага өгсөн байна лээ. Одоо бол ойлгож байгаа байх.
Ярилцсанд баярлалаа Б.Чимэг
Сэтгэгдэл (28)