Барселоны олимпийн хvрэл медальт, Азийн хошой аварга, Интернациональ
тэмцээний таван удаагийн аварга, Монгол Улсын гавьяат тамирчин, Монголын
Олимпийн боксын холбооны дэд ерөнхийлөгч Н.Баярсайхантай ярилцлаа.
-Сүүлийн үед танай холбооноос ямар ажлууд хийж байна вэ?
-Монголын Олимпийн медальтнуудын холбооноос МУГТ, ДАШТ-ний анхны мөнгөн медальт, Ази тивийн аварга, Дэлхийн шилдэг боксчин А.Отгонбаяр агсны нэрэмжит тэмцээнийг зохион байгууллаа. Энэ жил дэлхийн аваргаас авсан анхны мөнгөн медалийн 30 жилийн ой болж байна. Мөн Монгол Улсын гавьяат дасгалжуулагч, ОУХМ, хуучин ЗХУ-ын спортын мастер Ганбатын нэрэмжит тэмцээнийг өнөөдөр зохион байгуулж байна. Нийтдээ тэмцээнд 20 багийн 150 гаруй тамирчин оролцож байна. Энэхүү тэмцээнээс 2016, 2020 оны Олимп, дэлхийн аварга төрнө гэж бодож байгаа. Гол зорилго нь залуучуудаа дэмжихэд оршиж, дараагийн Олимпийн багаа бүрдүүлэх явдал юм. Энэ бол аль ч улсын жишиг. Харин манайх хожуу эхэлж байна. Цаашид залуучуудын тэмцээнийг олон зохион байгуулна. Иймд холбогдох газар нь дэмжиж ажлаасаа гэж хүсч байна.
-Манай хүүхэд залуучууд энэ спортыг сонирхох нь хэр байна вэ?
-Нэг үеэ бодоход ихэссэн. Жишэээлбэл, өнөөдрийн тэмцээнийг дөрвөн өдөр зохион байгуулахаар төлөвлөсөн. Гэтэл оролцох тамирчид нь нэмэгдсэн тул Биеийн тамир спортын газраас нэг өдөр сунгахыг хүссэн. Гэтэл зөвшөөрсөнгүй.
-Сүүлийн үед танай холбооноос ямар ажлууд хийж байна вэ?
-Монголын Олимпийн медальтнуудын холбооноос МУГТ, ДАШТ-ний анхны мөнгөн медальт, Ази тивийн аварга, Дэлхийн шилдэг боксчин А.Отгонбаяр агсны нэрэмжит тэмцээнийг зохион байгууллаа. Энэ жил дэлхийн аваргаас авсан анхны мөнгөн медалийн 30 жилийн ой болж байна. Мөн Монгол Улсын гавьяат дасгалжуулагч, ОУХМ, хуучин ЗХУ-ын спортын мастер Ганбатын нэрэмжит тэмцээнийг өнөөдөр зохион байгуулж байна. Нийтдээ тэмцээнд 20 багийн 150 гаруй тамирчин оролцож байна. Энэхүү тэмцээнээс 2016, 2020 оны Олимп, дэлхийн аварга төрнө гэж бодож байгаа. Гол зорилго нь залуучуудаа дэмжихэд оршиж, дараагийн Олимпийн багаа бүрдүүлэх явдал юм. Энэ бол аль ч улсын жишиг. Харин манайх хожуу эхэлж байна. Цаашид залуучуудын тэмцээнийг олон зохион байгуулна. Иймд холбогдох газар нь дэмжиж ажлаасаа гэж хүсч байна.
-Манай хүүхэд залуучууд энэ спортыг сонирхох нь хэр байна вэ?
-Нэг үеэ бодоход ихэссэн. Жишэээлбэл, өнөөдрийн тэмцээнийг дөрвөн өдөр зохион байгуулахаар төлөвлөсөн. Гэтэл оролцох тамирчид нь нэмэгдсэн тул Биеийн тамир спортын газраас нэг өдөр сунгахыг хүссэн. Гэтэл зөвшөөрсөнгүй.
Барселоны олимпийн хvрэл медальт, Азийн хошой аварга, Интернациональ тэмцээний таван удаагийн аварга, Монгол Улсын гавьяат тамирчин, Монголын Олимпийн боксын холбооны дэд ерөнхийлөгч Н.Баярсайхантай ярилцлаа.
-Сүүлийн үед танай холбооноос ямар ажлууд хийж байна вэ?
-Монголын Олимпийн медальтнуудын холбооноос МУГТ, ДАШТ-ний анхны мөнгөн медальт, Ази тивийн аварга, Дэлхийн шилдэг боксчин А.Отгонбаяр агсны нэрэмжит тэмцээнийг зохион байгууллаа. Энэ жил дэлхийн аваргаас авсан анхны мөнгөн медалийн 30 жилийн ой болж байна. Мөн Монгол Улсын гавьяат дасгалжуулагч, ОУХМ, хуучин ЗХУ-ын спортын мастер Ганбатын нэрэмжит тэмцээнийг өнөөдөр зохион байгуулж байна. Нийтдээ тэмцээнд 20 багийн 150 гаруй тамирчин оролцож байна. Энэхүү тэмцээнээс 2016, 2020 оны Олимп, дэлхийн аварга төрнө гэж бодож байгаа. Гол зорилго нь залуучуудаа дэмжихэд оршиж, дараагийн Олимпийн багаа бүрдүүлэх явдал юм. Энэ бол аль ч улсын жишиг. Харин манайх хожуу эхэлж байна. Цаашид залуучуудын тэмцээнийг олон зохион байгуулна. Иймд холбогдох газар нь дэмжиж ажлаасаа гэж хүсч байна.
-Манай хүүхэд залуучууд энэ спортыг сонирхох нь хэр байна вэ?
-Нэг үеэ бодоход ихэссэн. Жишэээлбэл, өнөөдрийн тэмцээнийг дөрвөн өдөр зохион байгуулахаар төлөвлөсөн. Гэтэл оролцох тамирчид нь нэмэгдсэн тул Биеийн тамир спортын газраас нэг өдөр сунгахыг хүссэн. Гэтэл зөвшөөрсөнгүй.
-1992 оны Барселоны олимпийн наадмын талаар асуухгvй өнгөрч боломгvй санагдлаа. Тухайн үеийн хүрэл медаль хүртэж байсан түүхийг эргэн дурсвал?
-1992 онд би 27 настайдаа буюу ахмадын тамирчдын нэг байхдаа Азийн аваргад хоёр түрүүлж, Дэлхийн аваргад мөн хоёр удаа шагналт байранд ороод байсан. 1988 оны Сөүлийн олимпд оролцож чадаагүй байсан болохоор Барселонагийн наадам миний сүүлчийн боломж байсан. 60 кг-д 32 боксчин сугалаанд оролцож, манай тойрогт гайгүй тамирчид байсан. Эхний даваанд Мавританы боксчинтой оноолт таарсан чинь миний өрсөлдөгч гарч ирээгүй. Тэгээд шууд 16-д үлдэж, шилдэг наймд үлдэхийн төлөө Гватемалын тамирчинтай тоглож 16:0-ээр хожлоо. Медалийн төлөөх тулаанд Танзанийн боксчинтой учраа таарахад надад аз таарлаа гэж бодсон. Куба, Орос, АНУ гэх мэт хүчирхэг улсын тамирчинтай таарсан бол юун медаль, хоосон хоцрох байлаа. Тэр Танзанийн боксчин насаар дүү, хурдтай, эрчтэй тоглолтыг өмнөх тойргуудад үзүүлж байсан болохоор би эхлээд оноо авч илүү гараад дараа нь хамгаалах тактик барьж тоглосон. Миний санаж байгаагаар эхний үед зургаан оноо авч сүүлийн хэдэн үе хамгаалан тоглосоор байгаад 9:6-гаар хожиж байлаа. Харин тоглолтын төгсгөлд хөмсөг задарч, хагас шигшээд тоглож чадаагүй. Ингээд цаашид тоглох боломжгүй болсон юм. Хэрвээ хөмсөг задраагүй бол миний медалийн өнгө хувирах байсан юм.
-Яагаад Сөүлийн олимпд оролцож чадаагүй юм бэ?
-Тухайн үед миний жинд манай улсаас надаас гадна нэг тамирчин байсан. Нийгэм ч хэцүү. Нэг жинд нэг л тамирчин явах ёстой байсан юм. Тэгээд сорилт тэмцээнүүдийг зохион байгуулж, ялсныг нь явуулна гэж ярьсан. Би ч бэлтгэлээ хийгээд сүрхий байсан. Гэтэл сорилтын үед бэртэл гэмтэл авч магадгүй гээд дасгалжуулагчийн зөвлөлөөр хуралдаад Ц.Амаржаргалыг явуулахаар болсон. Тухайн үед намайг жаахан дардаг байсан.
-Олимпд оролцоно гэдэг нь тэр болгон аавын хvvд тохиогоод байдаггvй хувь тохиол. Тиймээс олимп танд ямар сэтгэгдэл vлдээж байсан бол?
-Олимпоос заавал медаль авахдаа гол нь биш, оролцоно гэдэг нэр төрийн хэрэг юм. Таван тивээс авхаалж самбаа, хурд хvчээрээ шалгарсан шилдэг тамирчид хуран цугларч тэрхvv олимпийн тосгонд олон төрлийн арга хэмжээ зохиогддогоороо гайхалтай. Тэр дундаас галын наадам маш сайхан болдог юм билээ. Эргээд бодоход олон сайхан дурсамж vлдээжээ.
-Олимпд амжилттай оролцсон тамирчдад төрөөс сар бүр урамшуулал олгодог болжээ. Таны үед төрөөс ямар шан харамж өгч байв?
-Тухайн үеийн нийгмийн онцлог байх. Манай улс ч эдийн засгийн хувьд хүнд байдалд байсан. Намайг Олимпийн хүрэл медаль хүртээд байхад МУГТ цолыг олгох тушаал энд гарсан байсан. Үүнээс өөр юу ч аваагүй шүү дээ. Харин одоо өөр болжээ.
-Одоо олгож байгаа урамшууллын талаар юу гэж бодож байна вэ?
-БНСУ 1988 оноос Олимпийн медальтнууддаа мөнгөн урамшуулал олгодог болсон. Куба улс гэхэд л зургаан жилийн өмнөөс алтан медальд 500 доллар, мөнгөд 400, хүрэлд 300 доллар олгодог. Эдийн засгийн хувьд ядуу буурай энэ орон ийнхүү өгч байна. Хэдийгээр манайх оройтож байгаа ч гэсэн миний хувьд баяртай байна.
-Тамирчдын хувьд амжилт гаргахад сэтгэлзүй маш их нөлөөлдөг. Нэг үеэ бодоход манай тамирчид үүнийг ойлгож, зарим нь хувийн сэтгэлзүйчтэй болжээ. Барууны орнуудад спортын сэтгэлзүй салбар болтлоо хөгжөөд байна. Харин энэ асуудал манай боксын тамирчдын хувьд ямар байдаг вэ?
-Биеийн хүчээс гадна сэтгэлзүйгээр бэлдэх нь амжилт гаргахын нэг үндэс. Харин манай улсын хувьд мэргэжлийн сэтгэлзүйн талаар ямар ч мэдээлэл байхгүй. Тамирчин өөрөө буюу дасгалжуулагч нь энэ асуудлыг хариуцдаг. Өөрөөр хэлбэл, бид тамирчнаа дотроо айж байна уу, үгүй юу гэдгийг царай зүсийг нь хараад тодорхойлдог. Хэрвээ айж байвал зоригжуулахын тулд ринг дээр гарахаас өмнө Монгол Улсын төрийн дуулалыг сонсгох, эсрэг тамирчны талаар сөрөг мэдээллийн өгөх зэрэг бүхий л талаар сэтгэлзүйг засах гэж үздэг.
-П.Сэрдамбыг алтан медалиа хятадуудад худалдсан гэх яриа бий. Алтан медалийн оронд Буянт-Ухаа дахь спорт цогцолборыг хувьдаа авсан гэсэн яриа гарсан. Энэ хэр vнэний ортой вэ?
-Хvмvvс ингэж цуурах юм. Ор vндэсгvй худал яриа.Тухайн тамирчныг дийлэхгvй л бол дийлэхгvй. Ямар ч тамирчин хvсэн хvлээсэн, хvч хөдөлмөрөө олон жил зарцуулсан бэлтгэлийг хэдхэн төгрөгөөс болж vгvй хийдэггvй. Олимпийн медаль авахад 5 тонн хөлс гаргадаг. Ийм байхад медалиа худалдах хэн байх билээ.
-Таныг дэд ерөнхийлөгчийн ажлаа авсны дараа МУГТ Т.Үйтүмэн тэргүүтэй хүмүүс “Монголын олимпийн боксын холбооны удирдлагууд нь мафи, хууль бус ажиллагаанд оролцдог” гэсэн мэдээллийг AIBA буюу Олон Улсын Боксын холбоо руу илгээсэн гэсэн мэдээлэл хэвлэлээр цацагдсан. Энэ тухайд?
-Захидал байсан талаар юу ч тогтоогдоогүй шүү дээ. Албан ёсны бичсэн захидал байхгүй. Гэтэл хэвлэлийнхэн ингээд бичээд байх юм. Энэ бол ташаа мэдээлэл. Боксынхны дунд яс хаях гэсэн оролдлого.
-Та нэг ярилцлагадаа ЭМ-ийн сайд асан С.Ламбаа биднийг дэмжиж ажиллана гэсэн байсан?
-Сайд өөрөө боксын спортын мастер. Залуудаа бокс тоглож байсан учир боскын хамт олныг байнга дэмжиж ажиллаж байсан. С.Ламбаа сайдад манай боксынхон их баярладаг. Яагаад гэвэл манай боксынхны олон жил болсон хана тааз цуурсан бэлтгэл сургуулилт хийдэг орчныг маань улсын төсвийн 100 гаруй сая төгрөгөөр засч, янзалсан. Энэ бол С.Ламбаа сайдын маань бидэнд үзүүлсэн том гавьяа.
-Сүүлийн үед танай холбооноос ямар ажлууд хийж байна вэ?
-Монголын Олимпийн медальтнуудын холбооноос МУГТ, ДАШТ-ний анхны мөнгөн медальт, Ази тивийн аварга, Дэлхийн шилдэг боксчин А.Отгонбаяр агсны нэрэмжит тэмцээнийг зохион байгууллаа. Энэ жил дэлхийн аваргаас авсан анхны мөнгөн медалийн 30 жилийн ой болж байна. Мөн Монгол Улсын гавьяат дасгалжуулагч, ОУХМ, хуучин ЗХУ-ын спортын мастер Ганбатын нэрэмжит тэмцээнийг өнөөдөр зохион байгуулж байна. Нийтдээ тэмцээнд 20 багийн 150 гаруй тамирчин оролцож байна. Энэхүү тэмцээнээс 2016, 2020 оны Олимп, дэлхийн аварга төрнө гэж бодож байгаа. Гол зорилго нь залуучуудаа дэмжихэд оршиж, дараагийн Олимпийн багаа бүрдүүлэх явдал юм. Энэ бол аль ч улсын жишиг. Харин манайх хожуу эхэлж байна. Цаашид залуучуудын тэмцээнийг олон зохион байгуулна. Иймд холбогдох газар нь дэмжиж ажлаасаа гэж хүсч байна.
-Манай хүүхэд залуучууд энэ спортыг сонирхох нь хэр байна вэ?
-Нэг үеэ бодоход ихэссэн. Жишэээлбэл, өнөөдрийн тэмцээнийг дөрвөн өдөр зохион байгуулахаар төлөвлөсөн. Гэтэл оролцох тамирчид нь нэмэгдсэн тул Биеийн тамир спортын газраас нэг өдөр сунгахыг хүссэн. Гэтэл зөвшөөрсөнгүй.
-1992 оны Барселоны олимпийн наадмын талаар асуухгvй өнгөрч боломгvй санагдлаа. Тухайн үеийн хүрэл медаль хүртэж байсан түүхийг эргэн дурсвал?
-1992 онд би 27 настайдаа буюу ахмадын тамирчдын нэг байхдаа Азийн аваргад хоёр түрүүлж, Дэлхийн аваргад мөн хоёр удаа шагналт байранд ороод байсан. 1988 оны Сөүлийн олимпд оролцож чадаагүй байсан болохоор Барселонагийн наадам миний сүүлчийн боломж байсан. 60 кг-д 32 боксчин сугалаанд оролцож, манай тойрогт гайгүй тамирчид байсан. Эхний даваанд Мавританы боксчинтой оноолт таарсан чинь миний өрсөлдөгч гарч ирээгүй. Тэгээд шууд 16-д үлдэж, шилдэг наймд үлдэхийн төлөө Гватемалын тамирчинтай тоглож 16:0-ээр хожлоо. Медалийн төлөөх тулаанд Танзанийн боксчинтой учраа таарахад надад аз таарлаа гэж бодсон. Куба, Орос, АНУ гэх мэт хүчирхэг улсын тамирчинтай таарсан бол юун медаль, хоосон хоцрох байлаа. Тэр Танзанийн боксчин насаар дүү, хурдтай, эрчтэй тоглолтыг өмнөх тойргуудад үзүүлж байсан болохоор би эхлээд оноо авч илүү гараад дараа нь хамгаалах тактик барьж тоглосон. Миний санаж байгаагаар эхний үед зургаан оноо авч сүүлийн хэдэн үе хамгаалан тоглосоор байгаад 9:6-гаар хожиж байлаа. Харин тоглолтын төгсгөлд хөмсөг задарч, хагас шигшээд тоглож чадаагүй. Ингээд цаашид тоглох боломжгүй болсон юм. Хэрвээ хөмсөг задраагүй бол миний медалийн өнгө хувирах байсан юм.
-Яагаад Сөүлийн олимпд оролцож чадаагүй юм бэ?
-Тухайн үед миний жинд манай улсаас надаас гадна нэг тамирчин байсан. Нийгэм ч хэцүү. Нэг жинд нэг л тамирчин явах ёстой байсан юм. Тэгээд сорилт тэмцээнүүдийг зохион байгуулж, ялсныг нь явуулна гэж ярьсан. Би ч бэлтгэлээ хийгээд сүрхий байсан. Гэтэл сорилтын үед бэртэл гэмтэл авч магадгүй гээд дасгалжуулагчийн зөвлөлөөр хуралдаад Ц.Амаржаргалыг явуулахаар болсон. Тухайн үед намайг жаахан дардаг байсан.
-Олимпд оролцоно гэдэг нь тэр болгон аавын хvvд тохиогоод байдаггvй хувь тохиол. Тиймээс олимп танд ямар сэтгэгдэл vлдээж байсан бол?
-Олимпоос заавал медаль авахдаа гол нь биш, оролцоно гэдэг нэр төрийн хэрэг юм. Таван тивээс авхаалж самбаа, хурд хvчээрээ шалгарсан шилдэг тамирчид хуран цугларч тэрхvv олимпийн тосгонд олон төрлийн арга хэмжээ зохиогддогоороо гайхалтай. Тэр дундаас галын наадам маш сайхан болдог юм билээ. Эргээд бодоход олон сайхан дурсамж vлдээжээ.
-Олимпд амжилттай оролцсон тамирчдад төрөөс сар бүр урамшуулал олгодог болжээ. Таны үед төрөөс ямар шан харамж өгч байв?
-Тухайн үеийн нийгмийн онцлог байх. Манай улс ч эдийн засгийн хувьд хүнд байдалд байсан. Намайг Олимпийн хүрэл медаль хүртээд байхад МУГТ цолыг олгох тушаал энд гарсан байсан. Үүнээс өөр юу ч аваагүй шүү дээ. Харин одоо өөр болжээ.
-Одоо олгож байгаа урамшууллын талаар юу гэж бодож байна вэ?
-БНСУ 1988 оноос Олимпийн медальтнууддаа мөнгөн урамшуулал олгодог болсон. Куба улс гэхэд л зургаан жилийн өмнөөс алтан медальд 500 доллар, мөнгөд 400, хүрэлд 300 доллар олгодог. Эдийн засгийн хувьд ядуу буурай энэ орон ийнхүү өгч байна. Хэдийгээр манайх оройтож байгаа ч гэсэн миний хувьд баяртай байна.
-Тамирчдын хувьд амжилт гаргахад сэтгэлзүй маш их нөлөөлдөг. Нэг үеэ бодоход манай тамирчид үүнийг ойлгож, зарим нь хувийн сэтгэлзүйчтэй болжээ. Барууны орнуудад спортын сэтгэлзүй салбар болтлоо хөгжөөд байна. Харин энэ асуудал манай боксын тамирчдын хувьд ямар байдаг вэ?
-Биеийн хүчээс гадна сэтгэлзүйгээр бэлдэх нь амжилт гаргахын нэг үндэс. Харин манай улсын хувьд мэргэжлийн сэтгэлзүйн талаар ямар ч мэдээлэл байхгүй. Тамирчин өөрөө буюу дасгалжуулагч нь энэ асуудлыг хариуцдаг. Өөрөөр хэлбэл, бид тамирчнаа дотроо айж байна уу, үгүй юу гэдгийг царай зүсийг нь хараад тодорхойлдог. Хэрвээ айж байвал зоригжуулахын тулд ринг дээр гарахаас өмнө Монгол Улсын төрийн дуулалыг сонсгох, эсрэг тамирчны талаар сөрөг мэдээллийн өгөх зэрэг бүхий л талаар сэтгэлзүйг засах гэж үздэг.
-П.Сэрдамбыг алтан медалиа хятадуудад худалдсан гэх яриа бий. Алтан медалийн оронд Буянт-Ухаа дахь спорт цогцолборыг хувьдаа авсан гэсэн яриа гарсан. Энэ хэр vнэний ортой вэ?
-Хvмvvс ингэж цуурах юм. Ор vндэсгvй худал яриа.Тухайн тамирчныг дийлэхгvй л бол дийлэхгvй. Ямар ч тамирчин хvсэн хvлээсэн, хvч хөдөлмөрөө олон жил зарцуулсан бэлтгэлийг хэдхэн төгрөгөөс болж vгvй хийдэггvй. Олимпийн медаль авахад 5 тонн хөлс гаргадаг. Ийм байхад медалиа худалдах хэн байх билээ.
-Таныг дэд ерөнхийлөгчийн ажлаа авсны дараа МУГТ Т.Үйтүмэн тэргүүтэй хүмүүс “Монголын олимпийн боксын холбооны удирдлагууд нь мафи, хууль бус ажиллагаанд оролцдог” гэсэн мэдээллийг AIBA буюу Олон Улсын Боксын холбоо руу илгээсэн гэсэн мэдээлэл хэвлэлээр цацагдсан. Энэ тухайд?
-Захидал байсан талаар юу ч тогтоогдоогүй шүү дээ. Албан ёсны бичсэн захидал байхгүй. Гэтэл хэвлэлийнхэн ингээд бичээд байх юм. Энэ бол ташаа мэдээлэл. Боксынхны дунд яс хаях гэсэн оролдлого.
-Та нэг ярилцлагадаа ЭМ-ийн сайд асан С.Ламбаа биднийг дэмжиж ажиллана гэсэн байсан?
-Сайд өөрөө боксын спортын мастер. Залуудаа бокс тоглож байсан учир боскын хамт олныг байнга дэмжиж ажиллаж байсан. С.Ламбаа сайдад манай боксынхон их баярладаг. Яагаад гэвэл манай боксынхны олон жил болсон хана тааз цуурсан бэлтгэл сургуулилт хийдэг орчныг маань улсын төсвийн 100 гаруй сая төгрөгөөр засч, янзалсан. Энэ бол С.Ламбаа сайдын маань бидэнд үзүүлсэн том гавьяа.
Б.Даваа
Сэтгэгдэл (2)