Монголын байгаль орчны иргэний зөвлөлийн тэргүүн Д.Ганболдтой Улаанбадрах суманд үүсээд буй асуудлын талаар ярилцлаа.

- Дорноговь аймгийн Улаанбадрах суманд “Кожеговь” компани ураны хайгуул хийж байгаа хэсэгт ажиглалт хийсэн гэсэн. Энэ тухай яриагаа эхлэх үү?

-Энэ сарын 21-24-нд “Кожеговь” компанийн ураны хайгуул хийж байгаа талбай дээр манай төлөөлөл ажиглалт хийгээд ирлээ.  Сүүлийн хэдэн сар тус компанийн хайгуул хийж байгаа талбайд нутаглаж байгаа айлын үхрүүд үхээд байгаа. Тодруулбал, малчин Норсүрэнгийн  22 үхэр зүй бус шалтгаанаар хорогдсон.  Гэтэл Улаанбадрах суманд тулгараад байгаа эл асуудалд төр одоо ч хариу өгөөгүй. Тиймээс бодит байдлыг нүдээр үзэхийн тулд бид яваад ирлээ.

-Та нарыг очиход нөхцөл байдал хэр байв?

-Цөмийн энергийн газраас цацраг идэвхит бодисоос хордоогүй гэсэн дүгнэлтийг гаргасан. Гэтэл газар дээр нь очиж нөхцөл байдалтай танилцахад бидний таамаглаж байснаар уранаас хордсон нь ажиглагдсан. Үүнийг Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг ажлын хэсэг байгуулан газар дээр нь очоод ажиллаж байх явцдаа мөн баталсан шүү дээ. Мал эмнэлэг, ариун цэврийн төв лабораториас монголын урдаа барьдаг хоёр эрдэмтний гаргасан дүгнэлт өнгөрсөн 11-нд гарсан. Дүгнэлтээр үхрүүд цацрагийн ужигт хордлогоор хордож үхсэн гэсэн эцсийн шийдвэр гарсан.

-Ерөнхий сайд хүртэл ажлын хэсэг байгуулаад байгаа уг асуудал дээр бусад мэргэжлийн байгууллагуудаас анхаарлаа хандуулж байна уу?

- Цөмийн энергийн газрын Манлайжав даргаар удирдуулсан 12 байгууллага яг одоо тухайн орон нутагт ажиллаж байна. 

- Та нар “Кожеговь” компанийн удирдлагуудтай уулзаж, нөхцөл байдлын талаар ярилцсан уу?

-“Кожеговь” компанийн удирдлагуудтай уран олборлолт хийж буй  туршилтын талбай, шар довуудаар явж үзсэн. Гэтэл энэ байгууллагын удирдлагууд төдийгүй Цөмийн энергийн газрынхан тухайн шар дов дээр цацраг идэвхит бодис 30 дахин их байсныг өмнө нь мэдэж байсан байгаа юм.

-Цөмийн энергийн газрынхан энэ асуудлыг нуун дарагдуулсан гэж үзэж болох уу?

- Тийм. Өнөөдрийг болтол Цөмийн энергийн газар  яагаад үүнийг нуун дарагдуулав гэдэг нь их сонин байна. Эл газрыг татан буулгаж,   цөмийн энергийн хуулиа өөрчилж  цацрагийн хяналтын чиглэлээр ажилладаг контор болговол дээр байх. Цөмийн асуудлыг хайгуулын лиценз дээр хянаж чадахгүй байгаа хүмүүс  ашиглалтын лиценз  үүнээс ч илүү гамшиг тарина гэдгийг ойлгохгүй  байна. Үүн дээр ч иргэний нийгмийн байгууллагууд байр сууриа илэрхийлж эхэлсэн.

-Малчин  Д.Норсүрэн Улаанбадрах сумандаа нутагласаар байгаа юу?

-Аймгийн Мэргэжлийн хяналтын газраас малчин Д.Норсүрэнг нүү гэсэн шаардлага биднийг байхад ирж байсан. Мөн Зүүнбаянгийн засаг дарга Эрдэнэчимэг тухайн шаардлагыг тавьж байсан юм. Ямартаа ч тухайн бүс нутаг өнөөдөр цацрагийн хордлогод өртсөн, монгол орны газар нутгаас хяналтгүйгээр алдагдаж байгаа нь бодит үнэн. Одоогоор судалгаа хийж буй ажлын баг үнэнийг илрүүлээсэй. Хэрэв засаг эрдэмтдийн дүгнэлтийг өөрчилвөл энд маш том ашиг сонирхол явж байгаа юм болов уу гэсэн хардлага байна.

-Цөмийн энергийн газарт өөрсдийн энэ ажиллагаагаа танилцуулсан уу?
-Цөмийн энергийн газартай бид тодорхой түвшинд харилцаж байгаа. Гэхдээ тэднээс хараат бус үйл ажиллагаа явуулахыг эрхэмлэж байгаа. Сонирхолтой нь Цөмийн энергийн газартай ажиллахад дандаа цацраггүй гэж гарсан. Тухайн газар шороо, ус, агаараас авсан сорьцууд дээрээ цацраггүй гэж гаргасан. Гэтэл шар дов буюу “Кожеговь” компанийн үйл ажиллагаа явуулдаг хэсэгт ураны цацраг 30 дахин их байгааг хоёр том эрдэмтэн баталгаажуулсан. Амьд лаборатори буюу үхэр үхэж байгаа юм чинь хүн үхэх магадлал өндөр. Тэгэхээр энэ аюулыг хүнд нүүрлүүлэхгүйн тулд өнөөдрөөс маш яаралтай арга хэмжээ авах хэрэгтэй байна.