Энэ жилийн наадам эхэллээ. Жил бүрийн наадмын нээлтэд Улаанбаатарынхан очих гэж боддог ч багтах шингэх газаргүй бөөн гомдол гардаг. Энэ жил ч уламжлалт асуудал угтаж авлаа. Цэнгэлдэхийг хувьчлаад, газрыг нь худалдаад орон сууц барьчихсан. Зарим айлууд нь тагтан дээрээсээ бөх дурандаастай жаргаж суудаг. Гэтэл жирийн иргэд цэнгэлдэхээ тойроод ч алхах газар алга. Машин тавих тухай ярих ч утгагүй болсон. Бүгдийг нь эрх мэдэлтнүүд хуваагаад авчихсан. МАН-ын хотын бүлгийн хийсэн ажил гэж яригдаастай. Шүүмжлэл өрнөөстэй. Нийслэлийнхэний ийм бухимдал өнгөрсөн орон нутгийн сонгуульд МАН-ыг өвдөглүүлэх хүчин зүйл болсон.

Нийслэлийн шинэ удирдлага цэнгэлдэхээ эргүүлж авах гээд чадахгүй байгаагаа учирлан тайлбарлаж эхлэв. Эцэст нь арга барагдаад хоёрхон хувийг өгөхийг гуйгаад яваа сурагтай. Ингэж байхаар “Цэнгэлдэхээ аварья” хөдөлгөөн байгуулаад өнөө, маргааш холхих иргэдээс гарын үсэг, утас, регистерийнх нь дугаарыг аваад заргалдах хэрэгтэй л дээ. Бараг хүн бүр л нийт эрх ашгийнхаа төлөө дуртай нь аргагүй гарын үсгээ зурна даа. Нийтийн болоод нийслэлчүүдийн эрх ашгийг зөрчсөн улсын хэмжээнд ганцхан байдаг цэнгэлдэхийг хамгийн анх 1993 онд 49 хувийг нь хувьчилчихжээ. Удалгүй тухайн үеийн НИТХ-ынхан талийгаач Ж.Жанцанд заржээ. Ж.Жанцан агсан хоёр хувиа 49 хувийн эзэн Т.Нямдаваа гэгчид шилжүүлсэн бололтой байдаг. Ингээд төв цэнгэлдэх нийслэлийн мэдлээс гараад явчихжээ. Тэр цагаас хойш Монголчууд төрийнхөө талбайд биш хувь хүний өмч дээр наадаж иржээ. Нөгөө Т.Нямдаваа гэгч нь жил бүр улсын төсвөөс багагүй мөнгө шомбодож цэнгэлдэх тойроод алхаж яваа иргэдийг хараад их л жаргалтай байдаг байлгүй дээ.
Т.Нямдаваагийн луйвар үүгээр дууссангүй. Төв цэнгэлдэхийн ойролцоох бүх газрыг нийслэлийн удирдлагуудтай нийлүүлэн арилжаад хөлжжээ. Нийслэлийн засаг дарга асан Ц.Батбаяр төв цэнгэлдэхийн газраас авч хотхон барьжээ. Бас УИХ-ын гишүүн Б.Чойжилсүрэн цэнгэлдэхийг тойруулаад бүтэн хороолол босгосон. УИХ-ын гишүүн асан Ц.Мөнх-Оргил ч бас энэ хавьд барилга барьжээ. МАН-ын одоогийн дарга Ө.Энхтүвшин, Ерөнхийлөгч асан Н.Багабанди, МАН-ын гишүүн Сүхбаатар дүүргийн орлогч дарга асан Балдорж гэх залуугийн газар ч бий гэж мэдээлэгдэв. Дээр нь АН-ын отгон гишүүн бөхийн ариун дэвжээгээ хамгаална гэж мэдэгддэг А.Сүхбат цэнгэлдэхийн газраас хумсалсан аж. Бөхийн голомтоо ингэж л хамгаалж байгаа юм байлгүй дээ. Мөн “Эрэл”-ийн гэх Б.Эрдэнэбат ч энэ хавийн газартай уяатай байдаг бололтой. Энэ мэт алдартнууд ард түмнээ цэнгэх талбайгүй болгоход үнэтэй хувь нэмэр оруулсан сурагтай.
Арга ядсан нийслэлийнхэн одоо шинэ цэнгэлдэхийг Хүй долоон худагт барья гэж төлөвлөж байгаа аж. Улаанбаатарчууд бөх үзэхийн тулд нийслэлээсээ нүүх хэмжээний байдал үүсэх нь. Эрх мэдэлтнүүд, ард түмнээ ганц наадмыг нь хүртэл үзүүлэхгүй шахах болов. Тиймээс ард түмэн хэдэн жилийн дараа наадмын нээлт үзэх гэж Хүй долоон худаг руу түгжирч явахуу, одоо цэнгэлдэхээ аврах уу гэдэг сонголтын өмнө ирлээ.
Ард түмний цэнгэлдэхийг хувийн болгосон хөрөнгөтнүүд наадамчдыг төрөөс ганц, хоёрхон тэрбум төгрөг өгүүлчихээд хамаагүй хөлхлөө гэж хилэгнэдэг гэсэн яриа ч гарч. Жилдээ ганц наадах газаргүй болсон ард түмний хилэн харин хөдөлвөл юу болохыг цэнгэлдэхийн эзэн ухаарахгүй сайхан наадаж суугаа сурагтай.

Т.Нямдаваагийн луйвар үүгээр дууссангүй. Төв цэнгэлдэхийн ойролцоох бүх газрыг нийслэлийн удирдлагуудтай нийлүүлэн арилжаад хөлжжээ. Нийслэлийн засаг дарга асан Ц.Батбаяр төв цэнгэлдэхийн газраас авч хотхон барьжээ. Бас УИХ-ын гишүүн Б.Чойжилсүрэн цэнгэлдэхийг тойруулаад бүтэн хороолол босгосон. УИХ-ын гишүүн асан Ц.Мөнх-Оргил ч бас энэ хавьд барилга барьжээ. МАН-ын одоогийн дарга Ө.Энхтүвшин, Ерөнхийлөгч асан Н.Багабанди, МАН-ын гишүүн Сүхбаатар дүүргийн орлогч дарга асан Балдорж гэх залуугийн газар ч бий гэж мэдээлэгдэв. Дээр нь АН-ын отгон гишүүн бөхийн ариун дэвжээгээ хамгаална гэж мэдэгддэг А.Сүхбат цэнгэлдэхийн газраас хумсалсан аж. Бөхийн голомтоо ингэж л хамгаалж байгаа юм байлгүй дээ. Мөн “Эрэл”-ийн гэх Б.Эрдэнэбат ч энэ хавийн газартай уяатай байдаг бололтой. Энэ мэт алдартнууд ард түмнээ цэнгэх талбайгүй болгоход үнэтэй хувь нэмэр оруулсан сурагтай.
Арга ядсан нийслэлийнхэн одоо шинэ цэнгэлдэхийг Хүй долоон худагт барья гэж төлөвлөж байгаа аж. Улаанбаатарчууд бөх үзэхийн тулд нийслэлээсээ нүүх хэмжээний байдал үүсэх нь. Эрх мэдэлтнүүд, ард түмнээ ганц наадмыг нь хүртэл үзүүлэхгүй шахах болов. Тиймээс ард түмэн хэдэн жилийн дараа наадмын нээлт үзэх гэж Хүй долоон худаг руу түгжирч явахуу, одоо цэнгэлдэхээ аврах уу гэдэг сонголтын өмнө ирлээ.
Ард түмний цэнгэлдэхийг хувийн болгосон хөрөнгөтнүүд наадамчдыг төрөөс ганц, хоёрхон тэрбум төгрөг өгүүлчихээд хамаагүй хөлхлөө гэж хилэгнэдэг гэсэн яриа ч гарч. Жилдээ ганц наадах газаргүй болсон ард түмний хилэн харин хөдөлвөл юу болохыг цэнгэлдэхийн эзэн ухаарахгүй сайхан наадаж суугаа сурагтай.
24 tsag.mn
Сэтгэгдэл (3)