Сонгинохайрхан дүүргийн Эрүүл мэндийн нэгдлийн харъяа I амбулаторийн Хүүхдийн их эмч Д.Цэцэгдаштай дараах асуудлаар ярилцлаа.

    -Ханиад болгон өөр өөр эмчилгээтэй. Энэ ханиаданд ямар эмчилгээ хийх ёстой вэ?

    -Дөнгөж ханиад хүрч байгаа хүүхдүүдийн хувьд вирусын халдварын эсрэг эм хэрэглэж байна. Биеийн эсэргүүцлээс шалтгаалан хүүхэд бүр өөр өөр. Вирусын халдварын эсрэг эм хэрэглээд эрүүл болчихож байхад зарим нь эдгэхгүй ханиад нь даамжирдаг. Халдварын эсрэг эм хэрэглээд эдгэхгүй  байгаа нөхцөлд антибиотекийн эмчилгээ хийж байна.
 
    -Эцэг, эхчүүдийн хувьд юуг анхаарах ёстой вэ?

     -Гол нь эцэг, эхчүүдийн зүгээс асаргаа чухал байна. Хүүхдэд халуун, бүлээн шингэн юм их хэмжээгээр уулгах хэрэгтэй. Шингэнийг нөхсөнөөр цээжинд хуралдсан цэр шингэрэхээс гадна хүүхэд хордлогонд орохгүй, халуун нь бууна. Хүйтэн агаар амьсгалуулахгүй, амыг нь боож гаргах шаардлагатай. Агаарт өдөржингөө гаргаад ханиадыг нь хүндрүүлчихээд ирдэг. Дулаан хувцаслаад богино хугацаанд өдөрт хоёр удаа гаргах хэрэгтэй.

     - Хавар, намрын цагт яавал ханиаднаас сэргийлэх вэ?

    -Ах эгч нар нь цэцэрлэг сургуульд явна. Аав ээж нь олон нийтийн газраар явж байгаа тохиолдолд бага насны хүүхэд вирусын халдвар авахгүй байна гэж байхгүй. Тиймээс бага насны хүүхдийн дархлааг л сайжруулах хэрэгтэй. Агаарт гаргах, өдөр болгон усанд оруулах, дархлаа дэмжих амин дэмтэй хоол хүнс витаминыг байнга хэрэглүүлэх шаардлагатай. Мөн сүүлийн үед вирусын эсрэг дархлаа дэмжих эм бэлдмэлүүд орж ирж байгаа. Үүнийг эмчийн зааврын дагуу хүүхдэд уулгаж болно. Түүнчлэн аньс, чацарганы шүүс, зөгийн балтай ус, зөгийн балтай сүү уулгах хэрэгтэй. Гадуур гаргахдаа хүүхэддээ маск зүүлгэх, нэмэлтээр мульти витамин уулгавал ханиаднаас сэргийлэх боломжтой.

    -Хотын хүүхдүүд рахиттай болох хандлага их байдаг. Рахиттай хүүхдүүдэд ямар асаргаа чухал вэ?

    -Нийслэлчүүдийн хувьд хамгийн тулгамдаж буй асуудал нь агаар болчихлоо. Утаатай болохоор хүүхдийг гаргахад хэцүү болсон. Ялангуяа ид өвлийн цагаар хүүхдүүд гэртээ байхаас өөр аргагүй. Тиймээс Д витаминийг эмчийн зааврын дагуу хэрэглэнэ. Эцэг, эхчүүд зуны гурван сард хүүхдээ маш сайн чийрэгжүүлэх хэрэгтэй. Тухайлбал элсэн дээр тоглуулах, шар сүүнд оруулах, гүүний саамыг цээжинд нь түрхээд наранд байлгах. Тарвага, адууны тосоор тослоод 11-12 цагийн наранд шарахаас эхлээд хүүхдийг чийрэгжүүлэх олон арга бий. Зуны улиралд айраг цагаагаар арчаад байвал ядаж өвөлдөө хүүхэд ханиад томуу хүрэх нь бага байдаг. Өвөл төрсөн хүүхдийг рахитнаас сэргийлэхийн тулд төрснөөс хойш 14 хоногтойгоос нь эхлэн Д витаминыг эмчийн заасан тунгаар өгөх ёстой. Цаад хугацаа нь хоёр сартайгаас нь эхлэн Д витаминыг урьдчилан сэргийлэх тунгаар хүүхэд авна.

    -Өнгөрсөн хавар нийслэлд менингококктын халдвараар гурван хүүхэд эндэж, Эрүүл мэндийн сайд албан даалгавар гаргасан. Уг өвчний  шинж тэмдэг хүүхдэд ямар хэлбэрээр илэрдэг вэ?

    - Өвчин хүндэрч даамжирсны дараа хугацаа алдаж эмнэлгийн тусламж авч байгаа нь өвчин хүндрэх, амь насаа алдах шалтгаан болж байна. Дархлаа сул байдагтай холбоотойгоор бага насны хүүхдүүд энэ өвчний халдвар авах эрсдэлтэй. Манай улсад уг халдвар авсан хүмүүсийн 84 хувь нь 0-14 насныхан байдаг. Дархлаа суларсан үед нян нь хамар залгиураас гадагшлан цусанд орох үед менингококкеми /цус үжих/ үүсдэг. Менингококк нь тархи, нугасыг гэмтээвэл менингит үүсгэдэг. Ийм үед менингококк нь гол төлөв тархины зөөлөн давхаргад бөөгнөрөн идээ үрэвсэл үүсгэнэ. Ингэхдээ хамар залгиураар дамжих, эсвэл цусаар дамжин төв мэдрэлийн системд хүрдэг.

     Менингит тусвал чичрүүдэс хүрэх,  өндөр халуурах, тайван бус болох, татагнах шинж тэмдэгээр илэрнэ. Толгой маш хүчтэй өвдөх, дотор муухайралгүйгээр бөөлжих, арьс, сонсгол, хараа хэт мэдрэмтгий болдог. Улмаар гэрэл, дуу чимээнд хэт мэдрэмтгий, цочимтгой болох шинж тэмдэгтэй. Эхний хоногийн сүүлээс менингитийн шинж тэмдэг илэрнэ.Үүнд дагзны булчин хөших, Кернигийн шинж тэмдэг буюу нугалсан хөлөө тэнийлгэж чадахгүй болох. Мөн халуундаа дэмийрэх, шөрмөс татах, үе мөч салаглах шинж тэмдэг илэрч болзошгүй. Нярай хүүхдийн хувьд зулай нь товойж, чангарах, лугшихаа болих шинж илэрдэг. Өвчилсөн хүмүүсийн 50 хувь нь өвчний 2-5 дахь өдөр нь их хэмжээний үсэрхийлсэн тууралт, цөөн тохиолдолд бэржрүүт тууралт буюу жижиг цус хуралт үүсдэг. Тууралт нь од хэлбэртэй бөгөөд өгзөг, их биеийн хажуу хэсэгт гарна.. Далд үе нь гол төлөв 2-10 хоног үргэлжилнэ. Менингококкт халдварын шинж  24 цагийн дотор  илэрч улмаар эмчилгээ хожимдвол  амархан хүндэрдэг.  

    -Менингококкт бүрэн эдгэрэх үү. Эл өвчнөөс хэрхэн сэргийлэх вэ?

    -Хамгийн түрүүнд, хамар, хоолойн цочмог болон архаг үрэвслийг эмчийн заавраар бүрэн гүйцэд эмчлүүлэх нь чухал. Учир нь энэ төрлийн өвчтэй бол менингококкт халдварыг тээх эрсдэл өндөр байдаг. Энэ өвчин агаар дуслаар дамждаг тул хүүхдүүдийг аль болох олон нийтийн газраар явуулахгүй байх. Цэвэр агаарт тогтмол гаргах. Дархлааг нь сайжруулахын тулд халуун сүү, аарц өгөх. Сармисыг угааж цэвэрлээд чанахгүйгээр хоолондоо түлхүү хэрэглэх нь үр дүнтэй. 500 грамм халуун усанд нунтагласан 4-5 хумс сармис хийж хандлаад хоолойг нь ойр ойрхон зайлах шаардлагатай. Мөн нимбэгний уусмал, царван, сод, давсны уусмал байж болно.
     Хамар хоолойны цочмог болон архаг үрэвслийг бүрэн эмчлүүлэх. Өрөөнд байнга цэвэр агаар оруулж, чийгтэй цэвэрлэгээ хийж байх нь уг өвчнөөс сэргийлэх гол арга. Агааржуулалтыг хоёр цаг тутамд 15 минутаас доошгүй хугацаагаар хийж, чийгтэй цэвэрлэгээг өдөрт 2-3 удаа тогтмол хийж хэвших нь зүйтэй.

       - Бага насны хүүхдийн гарыг тогтмол угаалгаснаар 0-5 насны хүүхдэд тохиолдох хүндрэл, нас баралтыг багасгана гэж байсан. Энэ тухайд?

     -Манай эцэг, эхчүүдийн хувьд хүүхдийн гар угаах тал дээр төдийлөн анхаарал тавьдаггүй. Хүүхдийн хоол идэхийн өмнө, хоол идсэний дараа, бие зассаны дараа, тоглоом барьсны дараа гарыг нь тогтмол угааж заншуулах хэрэгтэй. Гар угаах есөн зарчим байдаг. Үүнийг дүүргүүдийн цэцэрлэгүүд маш сайн мөрддөг. Цэцэрлэгээс хүүхдүүдэд гараа хэрхэн угаах вэ гэдгийг заагаад өгч байгаа. Түүнийг нь л эцэг эхчүүд гэртээ сайн мөрдүүлэх хэрэгтэй. Хүндрэл өгч нас барах гол шалтгааныг тавьж байгаа өвчин бол халдварт
шар юм. Түүнчлэн гэдэсний халдварт өвчин, цусан суулга байна.

    -Шар өвчин хүүхдүүдийн дунд хэр байна?

    - Харьцангуй намжуу байна.

     -Залуу эцэг, эхчүүдэд хүүхэд өсгөхөд бэрхшээлтэй асуудлууд тулгардаг. Та тэдэнд ямар зөвлөгөө өгөх вэ?

    -2010 онд Эрүүл мэндийн сайдын 34 тоот тушаалаар “Эх хүүхдийн эрүүл мэндийн дэвтэр” гэж гарсан. Төрсөн цагаасаа эхлээд энэ дэвтэрийг хүүхэд ашиглана гэсэн үг. Энэ дэвтэр дээр хүүхдийг хэрхэн өсгөж бойжуулах, ямар хоол хүнс өгөх, ямар вакцинд хамруулах вэ гээд бүйх зүйл нь бичээстэй байгаа. Эцэг эхчүүдэд энэ дэвтэр хүүхдийн тань 1 сараас таван нас хүртэлх өсөлтийн талаар дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгөх юм. Тиймээс эцэг, эхчүүд энэ дэвтэртэй маш сайн ажиллах ёстой.