Засгийн газрын хэрэгжүүлэгч агентлаг "Цэвэр агаар сан"-гаас энэ жил шинээр 45 мянган эрчим хүчний хэмнэлттэй зуухыг гэр хорооллын айл өрхүүдэд тараахаар болсон билээ. Зуухыг тараах ажил явагдаж буй сар гаруй хугацаанд нийт 14920 айл захиалга өгч үүнээс 9720 нь хэрэглэгчдийн төлөх үнэ буюу 29-32 мянган төгрөгөө тушаагаад байна. Төлбөр төлснөөс хойш хүргэлт явагддаг бөгөөд одоогоор 5400-гаад зуух эзэддээ очжээ.
Гэхдээ зуух тараах ажлыг зарим иргэд хойш татсаар байна. Тодруулбал зарим айл өрхүүд хөнгөлттэй үнээр авсан зуухаа бусдад дамлан зарж байгаагаас зуух тараах ажлын үр дүн төдийлөн сайн биш байгаа аж. Энэ зуух нь түлш хэмнэхээс гадна, өнгө үзэмж сайтай, үнс бага гаргадаг давуу талтай. Тиймээс агаарын чанарыг сайжруулах бүсэд багтаагүй айл өрхүүд ч ийм зуух авах хүсэлтэй байдаг. Зуухыг бүс, бүсээр хэсэгчлэн тарааж буй тул үүнд багтаагүй айлууд нь бусдаас хямд үнээр хэмнэлттэй зуух худалдаж авах тохиолдол олноор гарч байна. Иргэд утаа бага гаргадаг зуухаа ийнхүү сольж байгаа ч яг тухайн бүсийн агаарын бохирдлыг шат дараалан бууруулахад сөргөөр нөлөөлж байгаа аж.
Тэгвэл энэ жилээс эхлэн зуух авсан айл өрхүүдэд шалгалт хийх улмаар ашигладаггүй нь тогтоогдвол торгох журам батлагдлаа. Үүний дагуу “Цэвэр агаар сан”-гийн хяналтын багынхан зуух худалдан авсан айл өрхүүдэд хяналт шалгалт хийж байна.
Энэ талаар “Цэвэр агаар сан”-гийн захирал Д.Баасан “Манай хяналтын баг шалгаж үзээд өөрсдөө ашиглахгүй байна гэдгийг нь тогтоосон тохиолдолд зуухны анхны үнэ 474 мянган төгрөгийг “Цэвэр агаар сан”-д буцаан төлөх хариуцлагын тогтолцоо энэ жилээс эхлэн хэрэгжээд явж байна. Өнгөрсөн хугацаанд зуух авсан 720 өрхөд хяналт шалгалт хийхэд 80 өрх зуухаа ямар нэгэн байдлаар ашиглахгүй байгаа нь тогтоогдсон. Тиймээс эдгээр айлуудыг зуухаа худалдан борлуулсан уу эсвэл хамаатан садандаа шилжүүлсэн үү гэдгийг тогтоохоор ажиллаж байна. Хэрэв зуухыг 29-32 мянган төгрөгөөр худалдан авчихаад илүү үнэд хүргэж зарсан нь тогтоогдвол хуулийн дагуу торгууль ноогдуулна” гэлээ.
Зах дээр хэмнэлттэй зуух 200-300 мянган төгрөгийн үнэтэй байгаа тул 30 мянган төгрөгөөр авах сонирхолтой иргэд олон бий. Гэхдээ хууль дүрмээ баримтлаад агаарын чанарыг сайжруулах бүсэд хамрагдсан айлууд өөрсдөө ийм зуухаа хэрэглэх нь зүйтэй. Мөн зарим иргэд шинэ зуух авчихаад оронд утаа их гаргадаг, агаарыг хамгийн ихээр бохирдуулж буй хуучин зуухаа өгөхгүй гэж маргалдах нь ажилд хүндрэл учруулж байгааг албаны хүмүүс хэлж байна. Хэрэв шинэ зуух авчихаад хуучин утаа их гаргадаг зуухаа ч бас давхар ашигласаар байвал хэзээ таны амьдарч буй орчин эрүүл болох вэ гэдгийг нэг бодоод үзээрэй.
Гэхдээ зуух тараах ажлыг зарим иргэд хойш татсаар байна. Тодруулбал зарим айл өрхүүд хөнгөлттэй үнээр авсан зуухаа бусдад дамлан зарж байгаагаас зуух тараах ажлын үр дүн төдийлөн сайн биш байгаа аж. Энэ зуух нь түлш хэмнэхээс гадна, өнгө үзэмж сайтай, үнс бага гаргадаг давуу талтай. Тиймээс агаарын чанарыг сайжруулах бүсэд багтаагүй айл өрхүүд ч ийм зуух авах хүсэлтэй байдаг. Зуухыг бүс, бүсээр хэсэгчлэн тарааж буй тул үүнд багтаагүй айлууд нь бусдаас хямд үнээр хэмнэлттэй зуух худалдаж авах тохиолдол олноор гарч байна. Иргэд утаа бага гаргадаг зуухаа ийнхүү сольж байгаа ч яг тухайн бүсийн агаарын бохирдлыг шат дараалан бууруулахад сөргөөр нөлөөлж байгаа аж.
Тэгвэл энэ жилээс эхлэн зуух авсан айл өрхүүдэд шалгалт хийх улмаар ашигладаггүй нь тогтоогдвол торгох журам батлагдлаа. Үүний дагуу “Цэвэр агаар сан”-гийн хяналтын багынхан зуух худалдан авсан айл өрхүүдэд хяналт шалгалт хийж байна.
Энэ талаар “Цэвэр агаар сан”-гийн захирал Д.Баасан “Манай хяналтын баг шалгаж үзээд өөрсдөө ашиглахгүй байна гэдгийг нь тогтоосон тохиолдолд зуухны анхны үнэ 474 мянган төгрөгийг “Цэвэр агаар сан”-д буцаан төлөх хариуцлагын тогтолцоо энэ жилээс эхлэн хэрэгжээд явж байна. Өнгөрсөн хугацаанд зуух авсан 720 өрхөд хяналт шалгалт хийхэд 80 өрх зуухаа ямар нэгэн байдлаар ашиглахгүй байгаа нь тогтоогдсон. Тиймээс эдгээр айлуудыг зуухаа худалдан борлуулсан уу эсвэл хамаатан садандаа шилжүүлсэн үү гэдгийг тогтоохоор ажиллаж байна. Хэрэв зуухыг 29-32 мянган төгрөгөөр худалдан авчихаад илүү үнэд хүргэж зарсан нь тогтоогдвол хуулийн дагуу торгууль ноогдуулна” гэлээ. Зах дээр хэмнэлттэй зуух 200-300 мянган төгрөгийн үнэтэй байгаа тул 30 мянган төгрөгөөр авах сонирхолтой иргэд олон бий. Гэхдээ хууль дүрмээ баримтлаад агаарын чанарыг сайжруулах бүсэд хамрагдсан айлууд өөрсдөө ийм зуухаа хэрэглэх нь зүйтэй. Мөн зарим иргэд шинэ зуух авчихаад оронд утаа их гаргадаг, агаарыг хамгийн ихээр бохирдуулж буй хуучин зуухаа өгөхгүй гэж маргалдах нь ажилд хүндрэл учруулж байгааг албаны хүмүүс хэлж байна. Хэрэв шинэ зуух авчихаад хуучин утаа их гаргадаг зуухаа ч бас давхар ашигласаар байвал хэзээ таны амьдарч буй орчин эрүүл болох вэ гэдгийг нэг бодоод үзээрэй.
Б.Анар
Сэтгэгдэл (1)