
-Жендэрт суурилсан хүчирхийлэлтэй тэмцэх 16 хоногийн аяны хүрээн ямар ажлыг зохион байгуулах вэ?
-Жендэрт суурилсан хүчирхийлэлтэй тэмцэх 16 хоногийн аян нь жил бүрийн 11 сарын 25-аас буюу Эмэгтэйчүүдийн эсрэг хүчирхийллийг устгах өдрөөс эхлэн Олон улсын Хүний эрхийн өдөр болох 12 сарын 10-ны өдрийг хүртэл үргэлжилдэг. Энэ аянд өнөөдрийн байдлаар олон улсын хэмжээнд 170 гаруй улс орны олон зуун мянган байгууллага, хувь хүмүүс нэгдэж, хүний эрхийг ноцтой зөрчиж, ялгаварлан гадуурхалтыг үүсгэж байдаг уг үзэгдлийн эсрэг дуу хоолойгоо нэгэн зэрэг илэрхийлдгээрээ онцлогтой.
-Аяныг яг хэзээнээс тэмдэглэх болсон бэ?
-1960 оны 11 сарын 25-нд Доминикан улсад хүний эрхийн төлөө тэмцэгч, нийгмийн зvтгэлтэн 3 эмэгтэйн амь насыг хөлсний алуурчнаар хөнөөлгөж, автомашины осол хэмээн мэдээлсэн байна. Хvний эрхийг ноцтой зөрчсөн энэ бусармаг явдлыг жигшин зэвvvцсэн олон нийтийн хөдөлгөөн тус улсад өрнөж, жил бvрийн 11 сарын 25-ны өдрийг Эмэгтэйчvvд, охидыг хvчирхийлэх явдалтай тэмцэх олон улсын өдөр болгох санаачлагыг анх дэвшvvлж байжээ. Vvнээс хойш 20 жилийн дараа 1981 онд Латин Америк, Карибын тэнгисийн орнуудын эмэгтэйчvvдийн хөдөлгөөний бага хурал Колумбад болж, дээрх санаачлагыг дэмжсэн шийдвэр гаргаж, дэлхийн олон оронд 11 сарын 25-ны өдрийг Охид, эмэгтэйчvvдийн эсрэг хvчирхийллийг эсэргvvцэх өдөр болгон тэмдэглэж ирсэн юм. 10 жилийн дараа буюу 1991 онд Эмэгтэйчvvдийн Глобал манлайлал хvрээлэнгээс зөвхөн 11 сарын 25-ны өдрөөр хязгаарлахгvйгээр “Олон улсын хvний эрхийн өдөр” болох 12 сарын 10-ныг угтаж, 11 сарын 25-наас 12 сарын 10- ны өдөр хvртэл 16 хоногийн аяныг жил бvр явуулж байх санаачилга гарган уг ажлыг олон улсын хэмжээнд зохион байгуулах болсон. Vvнээс хойш найман жилийн дараа 1999 онд НVБ-ын Ерөнхий Ассамблейн тогтоолоор энэхvv аяныг олон улсын хэмжээнд жил бvр дээрх хугацаанд зохион байгуулахаар батламжлан уриалсан юм. Одоо энэхvv аяныг дэлхийн 170 гаруй орон, 2000 гаруй байгууллага ижил цаг хугацаанд, нэгдмэл зорилго, нийтлэг уриан дор нэгэн зэрэг зохион байгуулж байна.
-Жендерт суурилсан хүчирхийлэл гэдгийг энгийн хэллэгээр тайлбарлаж өгч болох уу?
-Энэ нь эцгийн эрхэт ёсонд суурилсан үндэс угсаа, анги давхарга, нас, хүйс, нийгмийн гарал үүслээр ялгаварлан гадуурхдаг тогтолцоо буюу дарамтлал, дарангуйллын хэрэгсэл юм. Жендэрт суурилсан хүчирхийлэл нь Монголын нийгэмд хамгийн түгээмэл оршиж, өдөр тутам үйлдэгдэж давтагдан даамжирсаар байдаг хэрнээ хамгийн бага мэдээлэгддэг гэмт хэрэг юм.
-Манайх энэ хөдөлгөөнд нэгдээд хэр удаж байна?
-Манай улс 1997 оноос эхлэн дэлхий нийтийн энэ хөдөлгөөнд нэгдсэн бөгөөд өнөөг хүртэл нийгэмд гэр бүлийн хүчирхийлэл бэлгийн хүчирхийлэл, хүн худалдаалах гэмт хэрэг, ажлын байран дахь бэлгийн дарамт зэрэг жендерт суурилсан хүчирхийллийн төрөл түгээмэл үйлдэгдсээр байна. Хүчирхийлэлд өртсөн хохирогчид хуулийн хамгаалалтыг хүртэж чадахгүй хохирсоор байна.
Д.Ундрах /24tsag.mn/