Өнгөрсөн сарын 2-нд Цагдаагийн экс дарга нарын хэрэг шүүхэд шилжсэн билээ. Шүүгчид хавтаст хэрэгтэй танилцаж дууссаны дараа шүүхийн тов товлогдох юм. Энэ талаар Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газрын дарга асан, хошууч генерал Л.Гарамжилтай ярилцлаа.
   Өнгөрсөн сарын 2-нд Цагдаагийн экс дарга нарын хэрэг шүүхэд шилжсэн билээ. Шүүгчид хавтаст хэрэгтэй танилцаж дууссаны дараа шүүхийн тов товлогдох юм. Энэ талаар Шүүхийн шийдвэр гүйцэтгэх ерөнхий газрын дарга асан, хошууч генерал Л.Гарамжилтай ярилцлаа.

-Цагдаагийн экс дарга нарын хэрэг шүүхэд шилжсэн. Энэ талаар юу гэж бодож байна вэ?

-Цагдаагийн дарга нарт холбогдох хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн нь хуулийн практикд байхгүй сонин асуудал.

-Яагаад?

-Уг нь бол “Өршөөл үзүүлэх тухай” хуулиар хэрэгсэхгүй болгосон хэргийг сэргээн шалгадаг хуулийн ямар нэгэн үндэслэл байхгүй. Цагдаагийн дарга нарт холбогдох хэргийг “Өршөөл үзүүлэх тухай” хуулиар хэрэгсэхгүй болгосон байдаг. Гэтэл прокурорын газраас хэргийг нь сэргээж, цэргийн гэмт хэргээр зүйлчлэн шүүхэд шилжүүлсэн. Улсын ерөнхий прокуророос гаргасан жишгээр 2009 онд “Өршөөл үзүүлэх тухай” хуулиар хэрэгсэхгүй болгосон хэргүүдийг сэргээн шалгаж болно  хэмээн ойлгож байна.

-Тэгэхээр та прокурорын газрыг буруутгаж байна уу?

-УИХ-аас батлан гаргасан хуулийг УЕПГ дураараа зөрчиж, үйлчлэлийг нь зогсоож байна. Тэгэхээр ийм утгагүй зүйл байж болохгүйг УИХ онцгой анхаарч, тодорхой арга хэмжээ авах ёстой.

-УИХ-аас ямар хууль баталсан гэж?

-2008 оны хоёрдугаар сарын 1-нд УИХ-аас Цагдаа, тагнуул, Зэвсэгт хүчний бус байгууллагын албан хаагчдыг цэргийн албан хаагчидтай адилтган цэргийн гэмт хэрэгт шийтгэдэг байсан Эрүүгийн хуульд өөрчлөлт оруулж, хүчингүй болгосон. Тэгэхээр 2008 онд тогтоосон Онц байдлыг хэрэгжүүлэхэд, ЦЕГ-ын даргын үүрэг гүйцэтгэгчийн хийсэн ажлыг Дотоодын цэргийн командлагчийн хийсэн үйлдэл гэж мушгивал аймшигтай хэлмэгдүүлэлт болно. Ардчилсан нийгэмтэй, Ардчилсан Ерөнхийлөгчтэй Монгол Улсад ийм цагаандаа гарсан хэлмэгдүүлэлт гарахгүй гэдэгт итгэлтэй байна.

-Тэгэхээр цагдаагийн экс дарга нарын хэргийг “цэргийн гэмт хэргээр” зүйлчлэх нь буруу юмуу?

-Монгол Улсын Эрүүгийн хуулийн 29 дүгээр бүлэг 274 дүгээр зүйлд энэ талаар тодорхой заасан байдаг. Монгол Улсын иргэн зэвсэгт хүчин, бусад цэрэгт цэргийн үүрэгтэн дайчилгаа, сургууль, цугларалтын үед цэргийн алба хаах талаар хуулиар тогтоосон журмыг зөрчиж, энэ бүлэгт заасан гэмт хэргийг үйлдсэн бол цэргийн гэмт хэрэг гэнэ гэсэн байдаг. Мэдээж, зэвсэгт хүчин бол арми, харин бусад цэрэг гэдэгт хилийн цэрэг, дотоодын цэрэг хамаардаг. Энд цагдаа хамаарагддаггүй юм. Цагдаагийн зарим дарга, алба хаагчдыг цэргийн гэмт хэргийн зүйл ангиар эрүүгийн хариуцлагад татах, тэр тусмаа шийтгэх үндэслэл байхгүй.

-Дотоодын цэрэг буруугүй гэж үзэж байна уу?

-Тийм. Долдугаар сарын 1-ний хэрэгт Дотоодын цэргийн командлагчид хариуцлага хүлээлгэх үндэслэл байхгүй. Цагдаагийн байгууллага, дотоодын цэрэг тусдаа хуультай. Хоёр өөр,тусдаа байгууллага. Тэгэхээр 2008 оны долдугаар сарын 1-нд тогтоосон Онц байдлыг хэрэгжүүлэхэд дотоодын цэрэг оролцоогүй. Тухайн үед Дотоодын цэргийн ямар нэг албан хаагч галт зэвсэг хэрэглэсэн, эсвэл дотоодын цэргийн мэдэлд байсан бууг хэрэглэсэн тухай баримт, мэдээ, гомдол байхгүй.

-Цагдаагийн алба хаагчдыг иргэдийн эсрэг галт зэвсэг хэрэглэсэн гэж буруутгадаг ч галт зэвсэг хэрэглэсэн эсэх нь тодорхойгүй?

-Юуны өмнө цагдаагийн алба хаагч галт зэвсэг хэрэглэсэн үү, үгүй юу гэдгийг тогтоох ёстой. Хэрвээ хэрэглэсэн бол галт зэвсэг хэрэглэх хууль ёсны үндэслэл байсан эсэхийг тогтоох нь чухал. Түүний дараа ямар зорилго, шалтгаанаар галт зэвсэг хэрэглэсэн бэ гэдгийг тогтоох ёстой.

-Гэвч цагдаа иргэдийг буудсан гэж олон хүн нотолдог биз дээ?

-Нотолгоо болохоор тодорхой зүйл хэлдэг гэрч хомс байдаг бололтой. Галт зэвсэг хэрэглэсэн эсэхийг тогтоох үндсэн арга нь гэрчийн мэдүүлэг, баллистикийн (галт зэвсгийн) шинжилгээ хоёр. Тиймээс шинжилгээнд найдаж байгааг үгүйсгэхгүй байна. Хохирогчийн биеэс олдсон сумны хошууг аль буугаар буудсаныг тогтоох нь маш чухал. Мэдээж ингэж тогтоовол нотолгоо болно. Харин тогтоож чадахгүй бол нотолгоо байхгүй гэсэн үг. Гудамжнаас олсон хонгионуудыг цагдаагийн бууных гэж хардаж байгаа бол сумаар нь юу буудсан юм бэ? гэдэг асуулт гарч ирж байгаа биз. Тэгэхээр хошуу нь хаана байна вэ гэдгийг тогтоох зайлшгүй шаардлага гарах ёстой. Учир нь хохирол зөвхөн хошуунаас учирдаг. Цагдаагийн алба хаагч галт зэвсэг хэрэглэхдээ эхлээд анхааруулж хий буудах ёстой. Юутай ч хонгио нь олдсон бүх сумаар хүн буудаагүй нь тодорхой байгаагаас үзвэл, буудлагын сургуулийн байрнаас хонгио авчирч гудамжинд хаях буруу санаатай хүн ч байж болохыг үгүйсгэхгүй. Алба хаагчид нь галт зэвсэг хэрэглэсэн эсэх, хэрэглэсэн бол зөв хэрэглэсэн үү, буруу хэрэглэсэн үү гэдгийг шалгаж шийдээгүй байж дарга нартай хариуцлага ярих боломжгүй шүү дээ.

-Ер нь галт зэвсэг хэрэглэх тушаалыг хаанаас ямар тохиолдолд өгдөг юм бол?

-Ер нь бол цагдаагийн алба хаагч галт зэвсэг хэрэглэх нөхцөл байдал үүссэн үед бие дааж шийдвэр гаргах эрхтэй. Энэ нь цагдаагийн байгууллагын тухай хуульд бий. Харин долдугаар сарын 1-ний асуудалд цагдаагийн алба хаагчид иргэд рүү буудсан уу, үгүй юу гэдгийг одоо болтол хэн ч тогтоогдоогүй байгаа. Мөн Онц байдал тогтоосон Ерөнхийлөгчийн 194 дүгээр зарлигт “Цагдаад байгаа бүх зэвсэг, техник хэрэгслийг ашигла” гэсэн заалт байдаг.

-Тэгэхээр та үймээний үеэр цагдаа хуулийн дагуу буу хэрэглэсэн гэж хэлэх гээд байна уу?

-Хэрвээ үймээний үеэр цагдаагийн алба хаагчид галт зэвсэг хэрэглэсэн бол хуульд заасан хүрээнд хэрэглэсэн гэсэн үг. Тэгэхлээр үүний төлөө цагдаагийн ямар ч тушаалын алба хаагчид хариуцлага тооцох арга байхгүй болж байна гэж ойлгож болно. Цагдаагийн аль ч шатны байгууллагын дарга бүх алба хаагчдаа нэг бүрчлэн дагаж яван “Одоо зэвсэг хэрэглэ, одоо хэрэглэж болохгүй” гэж тушаах боломжгүй. Тиймээс алба хаагч өөрөө шийдвэрлэж, үр дүнг өөрөө хариуцахаар хуульд заасан байдгийг бас хэлэх хэрэгтэй байх.