УИХ-ын гишүүн Я.Батсуурь, П.Алтангэрэл, Ц.Сэдванчиг нар төрийн өмчийг хувьчлах тухай хуульд өөрчлөлт оруулах хуулийн төсөл санаачлаад байгаа. Энэ хууль батлагдвал дулааны цахилгаан станцуудаас гадна нэлээн хэдэн төрийн өмчит газруудыг хувьчлахаар яригдаж байгаа юм. Энэ талаар УИХ-ын гишүүг Я.Батсуурьтай ярилцлаа.

- Ямар үндэслэлээр хөрөнгийн биржийг нээлттэй тендерээс илүү гэж үзэж байгаа вэ?
- Төрийн өмчийг хувьчилна гэдэг маш чухал асуудал. Төрд байхаар саалийн үнээ, шахааны бизнес болоод ашиггүй ажиллаж байгааг олон жишээгээр хэлэх байна. Тиймээс ч зэх зээлийн харилцаанд шилжсэн энэ хорин жил бид дандаа нээлттэй тендерээр төрийн өмчөө хувьчилсан. Гэтэл тэр нь өнөөдөр бүгд муу нэр дуулгаж байна. Дандаа арын хаалгаар авилга өгөөд авчихаад байдаг. Монголын хөрөнгийн бирж өнөөдөр шинэчлэгдэж, сайжирч байгаа. Жинхэнэ шударга өрсөлдөөн явах боломжтой болж өөрчлөгдөж байна. Тиймээс үүгээр дамжуулж иргэдэд хувьцааг нь зарж,  иргэдэд хувьцааны ногдол ашгийг нь өгөх тийм санаа байна.  Одоо тендер гэдэг хуучирсан аргаар улсын өмчийг хувьчлахаа болих хэрэгтэй. Үүний оронд шинэ арга буюу тухайн объектынхоо хувьцааг хөрөнгийн биржээр арилжих хэлбэр рүү шилжих хэрэгтэй.

- Одоо хувьчлал нь явагдаж, тендер нь зарлагдсан газруудыг яах вэ?
- Одоо үйлчилж байгаа тогтоолын дагуу нээлттэй тендерээр шалгаруулах юм бол нэг олигархи эсвэл компани нь зохион байгуулалттайгаар хувьчилж аваад байна. Ашиг шимийг нь нэг л хүн хүртээд байна шүү дээ. Тиймээс энэ байдлыг зогсооё, олон нийтэд хувьцааны ашиг нь очдог байх нь илүү дээр. Одоо явагдаж байгаа хувьчлалыг болиулна.

- Төрийн мэдэлд байсан аж ахуй нэгжүүдийг хувьцааг 100 хувь хөрөнгийн бирж дээр гаргах уу?
-  Үгүй. Бид 51 хувийг төрд үлдээх нь зүйтэй гэж үзэж байгаа. Өнгөрсөн хорин жилд тендер дандаа шударга бус явагдаж ирсэн. Улс төрчид, олгархиуд төрийн мэдлийн аж ахуйн нэгжүүдийг дандаа авч байсан. Тэгэхээр энийг эргэж харах шаардлага зайлшгүй байна. Иргэдэд 49 хувийг нь зараад 51 хувийг нь төрд нь үлдээвэл ашигтай ажиллах боломж гарч ирэх юм.

- Эхний ээлжинд ямар үйлдвэр, компаниудыг хувьчлахаар яригдаж байгаа вэ?
- Хөрөнгийн бирж, Дулааны III цахилгаан станц, Эрдэнэтийн дулааны цахилгаан станц, Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр болон “Монголын цахилгаан холбоо”, “Улаанбаатар авто зам засвар, ашиглалт” компанийг энхний ээлжинд хувьчилна. Одоо “Автоимпекс” компанийг хувьчилсан боловч шүүх дээр бөөн маргаантай байж байна. Хамгийн гол нь зүүн болон баруун бүсд хэд хэдэн салбартай Цахилгаан түгээх компаний 51 хувийг иргэдийн өмчлөлд шилжүүлэхээр ярьж байна.

- Эдгээр компаниудыг 100 хувь хувьчилж болохгүй юм уу?
- Энэ бол цаанаа нарийн учир шалтгаантай. Өнөөдөр дэлхий нийтээрээ төрийн зохицуулалттай эдийн засгийн тухай ярьж эхэллээ. Бид 20 жил либерал, чөлөөт зах зээлийн эдийн засаг гэж ярьсан. Гэтэл одоо хамгийн либерал, чөлөөт эдийн засагтай европын орнууд болон АНУ эдийн засгийн гүнзгий хямралд ороод байна. Харин төрийн оролцоо хамгийн ихтэй Хятад, Бразил, Энэтхэгийн эдийн засгийн өсөлт хурдтай нэмэгдэж байна. Монгол 20 жилийн өмнөхөө эргэж харах шаардлагатай болж байгаа юм.  Хувийн хэвшлүүд тэр болгон бүгдийг зохицуулахад хүндрэлтэй. Хүч нь хүрэхгүй байгаа ч юм шиг. Төрийн зохицуулалттайгаар ашигтай ажиллаж болдог гэдгийг харуулж байгаа учраас яаран  зуун хувь хувьчлахаа хэрэггүй гэж бодож байна. Ер нь төрийн эзэмшлийн аж ахуй нэгжүүд үр дүнтэй ажиллаж болдог юм гэдгийг олон орны хөгжил туршлага харуулж байна. Тиймээс бид 20 жил явсан чөлөөт зах зээлийн тогтолцоогоо дахин судалж үзэж энэ тогтолцоогоор явбал цаашид хөгжиж чадах уу, үгүй юу гэдэг эрдэмтэн судлаачдын хэмжээнд нарийвчлан судалж, төрийн хэмжээнд шийдвэр гаргах цаг нь болсон гэж үзэж байгаа юм.

- Стратегийн орд газруудыг төрийн өмчид авах ажил юу болж байгаа вэ?
- Стратегийн ордууд дотор төрийн эзэмшил хэд байх вэ гэдгийг Ашигт малтмалын тухай хуульд өөрчлөлт оруулж байж шийднэ. Энэ хуульд өөрчлөлт оруулах гэж ерөнхийлөгчийн санаачилсан ажлын хэсэг жил тойрон ажиллаж байна. Ойрын үед УИХ-ын чуулганаар хэлэлцэх байх гэж найдаж байгаа. Мэдээж лицензийн асуудал хамгийн гол байр суурийг эзлэх байх аа.

-Таван толгойн бага ордуудыг орон нутгийн эзэмшид өгсөн ч цөөн хэдэн хүн нийлж завшиж байгаа тухай мэдээлэл байна. Үүнийг УИХ-ын хэмжээнд яаж шийдэх гэж байгаа вэ? Ер нь яригдаж байна уу?
-Таван толгойг тойрсан маш олон хурц асуудлууд байж байгаа. Жижиг Таван толгой, “Дайцүки” компани, Ухаа худгийн асуудал байна. Энэ сэдэв бол УИХ дахь АН-ын гишүүдийн дунд байнга яригддаг асуудал л даа. Хаврын чуулганаар Ашигт малтмалын тухай хуулиар эрх зүйн орчин нь бүрдэх байх.

-Тэгэхээр жижиг Таван толгойг төрийн мэдэлд буцаан авюах асуудал яригпдаж байгаа эгсэн үг үү?
-Том Таван толгой бол тэртээ тэргүй улсын мэдэлд байгаа. Харин жижиг Таван толгой одоохондоо орон нутгийн өмч байгаа. Энэ талаар тодорхой байр суурь илэрхийлмээргүй байна. Жижиг Таван толгой, “Дайцүки”, Ухаа худгийн асуудлыг нэг л журмаар зохицуулах ёстой гэж бодож байна.

-Ярилцсанд баярлалаа.