АТГ-ын даргыг жил гаруй “мэрлээ”, сүүлийн нэг жилд бүр “хазлаа”. Асуудал нь АТГ учраас уу, аль эсвэл Х.Энхжаргал гэдэг “цагдаа”-д байв уу. Яагаад түүнийг огцруулах эсэх асуудал Ерөнхийлөгч, УИХ-ын дарга хоёрын тэмцлийн “бааз суурь” болчихсон юм бэ. Байгаагүй “60 тэрбумын хэрэг”-ийг байлгаж яллаагүйгээрээ, С.Баярыг шалгаж байхдаа барин тавин уулзсаныг огцруулах шалтгаан гэж үзэж байна уу. Эсвэл АТГ-ын даргын суудал л Ерөнхийлөгчид хэрэгтэй байв уу.
Өчигдөр намрын чуулган эхэллээ. УИХ-ын даргын хэлсэн үгний “оргил” нь өнөөх л АТГ-ын даргаа “хамгаалсан” явдал байв. Бөөн хардлага. Гэхдээ хардахад учир бий. УИХ-ын дарга АТГ-ын даргын суудлыг хамгаалаад байна уу, Х.Энхжаргалыг хамгаалаад байна уу гэдэг талаас харвал бас л сонин. Удаа дараагийн шүүмжлэлээс харахад АТГ-ын дарга Х.Энхжаргал “зөөлдөөд” байдаг. Тиймээс “аядуу зөөлөн” М.Энхболдод таалагдаад байдаг гэхээр арай л гэнэн дүгнэлт болоод байгаа юм. АТГ-ын дарга ширүүн байлаа гэж бодъё. Жишээ нь хоёр экс Ерөнхий сайдыг аваачаад хорьчихлоо, ямар тэнэг зөрүүд “амитан” бэ гэлцэж байсан үе саяхан. Тэгсэн хэрнээ нэгэнтэй нь уулзахаар шүүмжлэх.
Өнгөрсөн хаврын синдромын бас “нэг шог гараа” нь АТГ-ын даргаа Ерөнхийлөгчийн адил ард түмнээсээ сонгох гэж 45 настай, эрхзүйчийн эрэлд хатсан явдал юм.” Газар газрын шувууд гаад гаад дуугарна” гэдэг шиг цугларалт болов. Улсынхаа урдаа барьдаг хуульчдыг яаж “доромжлохоороо” тэрхүү эзэн биегүй, нууц судалгааны адагт жагсааж “гэсгээн цээрлүүлдэг”-ийг бүү мэд. Үр дүн нь бүр ч жигтэй.
“Иргэдийн” нэр дэвшүүлсэн хүмүүсээс хуулийн шаардлагыг хангаж, хамгийн олон санал авсан хоёр хүнийг Авлигын эсрэг хуулийн 21 дүгээр зүйлийн 21.1 дэх хэсэгт заасан бүрэн эрхийнхээ дагуу Монгол Улсын Их Хуралд уламжилж, Авлигатай тэмцэх газрын даргаар Даваанямын Даваа-Очирыг, дэд даргаар Жанжаагийн Батсайханыг тус тус томилуулах саналаа УИХ-д хүргүүллээ. Ерөнхийлөгч маань шүү. УИХ-аас ямар үр дүн хүлээж тэр вэ? Сонин байгаа биз.Түүнд АТГ-ын даргад нэр дэвшигчийг санал болгох эрх хангалтгүй учраас ийм субботник ч гэх үү, социалогийн судалгаа ч гэх юм уу, талцал, хуваагдлыг харж таашаал авсан хачин юм хийв үү.
Дараагийн зүйл. Одоо цаг. УИХ Ерөнхийлөгчийнхөө удаа дараа шаардсан АТГ-ын даргыг солих саналыг “ханган нийлүүлэх үү”. УИХ-ын дарга лав “хууль зөрчсөн хэрэг болно” гэчихлээ. УИХ-ын 65-аас нэг нь л дээ. Харин бусад нь яах бол. Даргаа л дагах уу. Даргаа дагавал хуулиа л дагана. Ерөнхийлөгчөө дагавал ер бусын шийд гаргана. Магадгүй “шинэхэн дарга” нь яг л самар цөмөх мэт “машиндана”. Зөвхөн УИХ-ын гишүүдийг биш, төрд ажиллаж байгаа, “МАН-ын” гэх бүхнийг ёстой л “хэдэн шүдтэй, хэд нь протез вэ” гэдгийг хүртэл шалгана даа.
Тэгээд ч өнөөдөр улс төрийн тогтолцооны реформыг дэмжинэ гэж байгаа “эв нэгдлийн илэрхийлэл гуай”-д шүүх эрх мэдлийг АТГ-ын удирдлагатай хамт өгчихөөд “Ядаж Энхжаргалтай байхдаа энх, жаргалтай байжээ” гэж дурсаад ч яах билээ. Магадгүй, “тогтолцооны реформ” гэх симфонид нь Тагнуулын Ерөнхий газрыг Ерөнхийлөгчийн мэдэлд байлгах тухай ч “сонат” ч яваа юм билүү. Удирдаач нь ч ойлгомжтой. Тэрбээр АТГ, ТЕГ-ын даргаар томилогдоход гайхах хэрэггүй.
Ингээд бодохоор заавраар ажиллаж өгөхгүй байгаа, зальжин инээгээд “Заа яах вэ” онигооны эзэн болсон Х.Энхжаргалыг явуулах маш амархан. Харин Х.Энхжаргалыг хэнд алдах вэ. Х.Энхжаргалыг алдсанаар АТГ-ыг алдах уу. АТГ-ыг алдвал юу болох вэ гээд төсөөлбөл төрд ажиллаж байгаа хэн бүхэн АТГ-т хомроглон шалгагдаж, яллагдаж, тэр бүхэн ганцхан хүний хүсэл зоргоор зохион байгуулагдана.
Хэрэв авлига нийгмийн гамшиг мөн бол гамшиг мөн үү, биш үү гэдгийг тогтоогч байгууллагыг институциуд булаалдана гэдэг өөрөө ардчиллын сүйрэл биш гэж үү. Тиймээс АТГ-ын дарга Х.Энхжаргалыг “явуулахдаа” дайварт нь юу, юуг явуулж байгаагаа сайтар бодолцох ёстойг сануулахад илүүдэхгүй болов уу.
О.Балдан-Очир
Сэтгэгдэл (18)