Хөдөлмөр нийгмийн хамгааллын сайд С.Чинзоригоос оны төсөв, бодлогын талаар тодрууллаа.
-Энэ жилийн нийгмийн даатгалын салбарт хэчнээн төгрөг төсөвлөв?
Ирэх жил эдийн засгийн өсөлтийг иргэддээ хүргэх жил болгохоор Засгийн газар ажиллаж байна. Ирэх оны нэгдүгээр сарын нэгнээс эхлэн төрийн албан хаагчдын цалинг нэмэгдүүлнэ. Энэ хүрээнд нийт 267 тэрбум төгрөг тусгаж байгаа юм. Мөн нийгмийн даатгалын сангаас тэтгэврийг нэмэгдүүлэхээр 119.5 тэрбум төгрөг тусгаж шийдүүлж байна. Халамжийн сангаас олгогдож байгаа тэтгэврийн хэмжээ амьжиргааны түвшнээс доогуур байна. Тиймээс халамжийн тэтгэврийг амьжиргааны түвшинд хүргэж нэмэгдүүлэх зарчим баримталж байна. Зарчмын дагуу халамжийн тэтгэврийг нэмэгдүүлэхээр 22 тэрбум төгрөг тусгаж байгаа.
Үүнээс гадна хөдөлмөрийн зах зээлд эрэлттэй байгаа мэргэжлээр залуучуудыг мэргэшүүлж, ур чадвар эзэмшүүлэх, мэргэжилтэй болгох ажлын байр нэмэгдүүлэх, ядуурлыг бууруулах зэрэгт онцгой анхаарал тавьж байна. Энэ хүрээнд 41 тэрбум төгрөгийг төсөвлөсөн. Энд Мэргэжлийн боловсрол сургалтын байгууллагуудыг сурталчлах зорилгоор оюутнуудад ирэх оны нэгдүгээр сарын 1-нээс эхлэн 100 мянган төгрөгийн тэтгэлэг олгохоор боллоо. Энэ арга хэмжээг авснаар залуучуудын мэргэжилтэй болох сонирхол нэмэгдэнэ гэж үзэж байна. Нөгөө талаас ажилгүй иргэдийн 30 орчим хувь нь дээд боловсрол эзэмшсэн байна. Энэ удаагийн төсвийн онцлог нь ажилгүйдэл, ядуурлыг бууруулахтай холбоотойгоор хөдөлмөрлөлтийг дэмжих үүднээс улсын төсвөөс 20 тэрбум төгрөг, бага орлоготой байгаа иргэдийг ядуурлаас гаргах, орлогыг нэмэгдүүлэхэд чиглэсэн халамжийн шинэ хөтөлбөр нэмэгдүүлэхэд 10 тэрбум төгрөг төсөвлөсөн. Улсын төсвөөс ядуурлыг бууруулах ажлын байрыг нэмэгдүүлэх чиглэлээр анх удаа 30 тэрбум төгрөгийг тавьж буйгаараа онцлогтой гэж үзэж байна. Иргэдийн орлогыг нэмэгдүүлэхээр найман арга хэмжээнд 723 тэрбум төгрөгийг төсөвт тусгасан.
-Цалин, тэтгэврийг хэдэн хувиар нэмэх вэ?
-Цалинг ирэх нэгдүгээр сарын 1-нээс тодорхой хэмжээгээр нэмэгдүүлнэ. Яг цалинг эцсээр нэмэх асуудал төсөв батлагдсаны дараа шийдэгдэнэ. Ямартай ч нэг сарын 1-нээс төрийн алба хаагчдын цалинг нэмэгдүүлэхээр тусгаад байна. Үүнээс гадна Төрийн албан хаагчдын ажлын байрны нөхцөлд үнэлгээ, судалгаа хийж байна. Төрийн алба мэргэжил харгалзахгүй адил цалин авдаг байсан бол ажлын байрны нөхцөл, ачаалал, ур чадвараас хамаараад ялгамжтай цалин авдаг болно. Ажлын байрны нөхцөлд хийсэн үнэлгээ судалгааг үндэслэж албан тушаалын ангилал зэрэглэлийг шинэчилнэ.
Хоёрдугаарт, Халамжийн тэтгэврийг ирэх жил амьжиргааны түвшний доод хэмжээнд хүргэж нэмэгдүүлнэ. Даатгалын сангаас олгож байгаа тэтгэврийг ирэх оны хоёрдугаар сарын 1-нээс эхлэн нэмэгдүүлнэ гэж төсөвт тооцож оруулсан байгаа. Хэдэн хувиар нэмэхийг оны эхээр Засгийн газар тогтоол, шийдвэрээ гаргах үеэр тодорхой болно. Одоогоор хувь хэмжээ хэлэх боломжгүй.
-Нийгмийн хамгааллын салбарт хэрэгжих шинэ хуулиудыг дагаж зардал нэмэгдэж байгаа юу. Хичнээн төгрөгөөр нэмэгдэж байгаа вэ. Тухайлбал малчны тэтгэвэр?
-Малчны тэтгэврийг таван насаар урагшлуулсан хууль 2018 оны нэг сарын 1-нээс хэрэгжээд эхэлсэн. Энэ онд тус хуулийн дагуу 13 мянган малчин тэтгэвэртээ гарна гэж тооцож байгаа. Нийт 40 тэрбум төгрөгийг төсөвт тусгасан. Одоогийн байдлаар Нийгмийн даатгалын ерөнхий газраас гаргасан судалгаагаар таван мянга 700 малчин хуулийн дагуу эрт тэтгэвэртээ гарсан байна. Энэ тоо он дуустал нэмэгдэнэ гэж харж байгаа.
-Сургууль, цэцэрлэгийн хоолны мөнгийг нэмэх боломж байгаа юу. Эцэг эхчүүд өөрсдөө мөнгө өгөх шаардлагатай юу?
-Сургууль, цэцэрлэгийн хүүхдүүдийн хоолны зардлыг нэмэгдүүлэх ёстой гэсэн статистик байна. Гэхдээ энэ жил хөрөнгө санхүүгийн хувьд сайнгүй байгаа ч, миний хувьд нэмэх, сайжруулах ёстой гэсэн байр суурьтай байна.
-2020 оны Засгийн газрын мөрийн хөтөлбөрийн биелэлт 47 хувьтай гарсан байна. Үүнээс гадна сөрөг хүчний зүгээс 20 хувьтай биеллээ гэсэн тооцоог гаргасан байна?
-Сөрөг хүчин бол аль болох сөрөг байр сууриас хандана шүү дээ. Сөрөг хүчин асуудалд шүүмжлэлтэй хандалгүй яах вэ. Гэхдээ бүх зүйлийг харлуулаад байж болохгүй. 47 хувьтай гэж дутуу дүгнэсэн байна. Хэрэг эрхлэх газар, Яам болгоноор судалгааг гаргаад тооцвол илүү хувьтай гарна. Тухайлбал, Нийгмийн хамгаалалын шийдлээр дэвшүүлсэн зорилтууд сайн биелэлтэй явж байгаа. Цалин, тэтгэврээ нэмэгдүүлэх, оюутандаа тэтгэлэг олгохоор болж байна. Малчдын насыг таван насаар нэмэгдүүлэх шийдвэрээ хэрэгжүүлсэн. Ингээд үзэхээр биелж байгаа олон зүйл бий. Ажлын явцад хүндрэлтэй байгаа зүйл нь дэд бүтэц, хөрөнгө оруулалттай холбоотой бүтээн байгуулалтын ажилд биелэлт арай бага гарсан байх. Нийт дүнгээр 47 хувийг хангалттай байна, нарийн дүгнэвэл үүнээс ч илүү гарна гэж үзэж байгаа.
Р.Хишигжаргал
Сэтгэгдэл (17)