ХХААХҮЯ-аас ургац хураалт, мал аж ахуйн өвөлжилт, хаваржилтын бэлтгэлийн талаар танилцууллаа. Хуралд ХХААХҮЯ-ны Бодлого, төлөвлөлтийн газрын дарга М.Энх-Амар, Газар тариалан, бодлогын хэлтсийн дарга Ц.Болорчулуун нар оролцлоо.
Энэ оны ургац хураалтын урьдчилсан дүнгээр нийт 444.7 мянган тонн үр тариа, үүнээс 428.6 мянган тонн улаан буудай, 167.9 мянган тонн төмс, 99.2 мянган тонн хүнсний ногоо, 23.4 мянган тонн тосны ургамал, 134.3 мянган тонн тэжээлийн ургамал тус тус хураан авчээ. Буудай, төмснийхөө хэрэгцээг дотоодын ургацаас хангах боломжтой болсон байна.
Шинэ ургацаас гурилын үйлдвэрүүд 226.4 мянган тонн, Тариалан эрхлэлтийг дэмжих сан 0.5 мянган тонн, нийт гурил үйлдвэрлэлд 276.9 мянган тонн буудай нийлүүлэгдсэнээр 63.1 мянган тонн буудай борлуулалтын шатандаа байгаа аж. манай улс жилийн хэрэгцээт гурилаа дотооддоо үйлдвэрлэхэд 320 мянган тонн хүнсний улаан буудай шаардлагатай бөгөөд энэ жил 340 мянган тонн хүнсний улаан буудайн нөөц бүрдэх боломжтой хэмээн тайлбарлалаа.
Мөн атар газар эзэмшиж, газар тариаланг бие даасан салбар болгон хөгжүүлсний 60 жилийн ой ирэх онд тохиож байгаа аж. Энэ хүрээнд “Атар-60” хоёр жилийн бүтээлч ажлын төлөвлөгөөг батлан гаргажээ.
Харин мал аж ахуйн салбарын өвөлжилт, хаваржилтын бэлтгэл ажлын хүрээнд улсын хэмжээнд 169.7 мянган малчин өрхөд 68.4 сая, хонин толгойд шилжүүлснээр 113.7 сая толгой малыг өвөлжүүлэх бэлтгэл ажлын зохион байгуулалтыг хангасан байна. Өвөл, хаврын бэлчээрийн даацын судалгаагаар нийт нутгийн 60 гаруй хувьд мал өвөлжилт, хаваржилт хэвийн байх, нутгийн 40 орчим хувь нь бэлчээрийн хүрэлцээ муу гэсэн үзүүлэлттэй гарчээ.
Энэ онд малчдын түвшинд өвс нэг сая 162.1 мянган тонн, сүрэл 16.6 мянган тонн, ногоон тэжээл 113.4 мянган тонн, үйлдвэрийн тэжээл 42.3 мянган тонн, гар тэжээл 79.8 мянган тонн, дарш 10.8 мянган тонн, давс, хужир 107.6 мянган тонн тус тус бэлтгэсэн байна.
2018 онд төсвийн 4.2 тэрбум төгрөгийн хөрөнгө оруулалтаар 191, гадаадын төсөл, хөтөлбөрийн 368.1 сая төгрөгөөр 26, орон нутгийн төсвийн 2.8 тэрбум төгрөгөөр 206 инженерийн хийцтэй худаг, малчдын өөрсдийн санаачлагаар 296 гар худаг, нийт 7.3 тэрбум төгрөгөөр 719 худаг гаргасан нь 930.5 мянган га бэлчээр буюу 2.7 мянган малчин өрхийн 1.4 сая толгой малын усан хангамжийг нэмэгдүүлэх арга хэмжээ болсон аж.
ХХААХҮЯ-ны Бодлого, төлөвлөлтийн газрын дарга М.Энх-Амараас дарах тодруулгыг авлаа.
-Аль аль бүсээс мах экспортолж байгаа вэ. Малын өвчний гаралт, нөхцөл байдал ямар байгаа вэ?
-Мал аж ахуйн салбарын хувьд өнөөдрийн байдлаар гоц халдварт өвчин бүртгэгдсэн зүйл байна. Махны экспортын чиглэлээр ихэвчлэн дулааны аргаар боловсруулсан махны экспорт өнгөрсөн жилийнхээс тав, зургаа дахин нэмэгдсэн. Энэ жилийн хувьд БНХАУ руу дулаан аргаар боловсруулсан бог малын мах их хэмжээгээр гарч байгаа. Бүх аймгуудаас бэлтгэгдэж байгаа. Хонь болгоод шилжүүлж үзвэл нийт 4-5 орчим сая толгой мал дулааны аргаар боловсруулагдаж, экспортлогдсон гэсэн тооцоо гарсан. Салбарын яамны зүгээс 50 мянга орчим тонн махыг экспортолно гэсэн зорилт тавьсан. Арваннэгдүгээр сарын эхний долоо хоногийн байдлаар 43 мянган тонн мах экспортолсон нь өмнөх жилүүдтэй харьцуулахад өссөн үзүүлэлттэй юм.
-ОХУ-аас хэчнээн хэмжээний тэжээл оруулж ирсэн бэ?
-2018-2019 оны өвөлжилтийн хүрээнд гаднаас тэжээл ч юм уу ямар нэгэн юм импортолж оруулж ирэх мөнгө төсөвлөсөн юм байхгүй. Малчдын түвшинд, олон аймаг сумдын аюулгүй байдлын түвшинд хангалттай батлан тэжээл бэлтгэсэн байгаа.
-“Хаврыг өнтэй давъя” аяны хүрээн дэх санхүүжилтийн эргэн төлөлтийн талаар мэдээлэл өгөөч?
-“Хаврыг өнтэй давъя” арга хэмжээнд зориулж өнгөрсөн онд төсвийн тодотголоор 44 тэрбум төгрөг баталсан. 2017-2018 оны өвөлжилтөд 800 мянга орчим тонн өвс, тэжээлийн дутагдалтай байсан учраас өнгөрсөн онд Засгийн газраас 44 тэрбум төгрөг баталж өгсөн. Үүнийг 2017 ондоо сонгон, шалгаруулалтыг зарлаж, 40 гаруй аж ахуй нэгж оролцсон байгаа. Зээлийн эргэн төлөлт 50 орчим хувьтай төвлөрүүлж байна.
Б.Лхам