УИХ-ын гишүүн Т.Аюурсайхантай цаг үеийн асуудлаар ярилцлаа.
-УИХ-ын даргыг огцруулах шаардлагатай зэрэгцээд шүүх, хяналтын байгууллагуудад цэвэрлэгээ хийнэ. Эхлэлийг нь АТГ-ын даргыг солихоос эхлэнэ гэх яриа сонсогдох боллоо. Энэ талаар тодруулна уу. Яагаад АТГ гэж бэ?
-УИХ-ын дарга нь УИХ-аас хийх томилгоог өөрөө шийдэх хуультай. Тухайлбал, Монголбанкны ерөнхийлөгч, Санхүүгийн зохицуулах хорооны дарга, Үндсэн хуулийн Цэцийн гишүүн, прокурор, Авилгатай тэмцэх газрын даргын томилгоонд гар бие оролцдог. Тиймээс үүнийг цаашид олон нийтэд нээлттэй, ил тод болгох үүднээс нийтийн сонсгол хийдэг болъё гэж үзсэн. Өөрөөр хэлбэл, АТГ-ын даргыг томилох боллоо гэхэд тухайн албан тушаалд нэр дэвшсэн хүнийг зарлаж, нийтийн сонсгол хийнэ. Ингэснээр бүх л долоон булчирхайгаа тоочуулсны дараа хариуцлагатай албыг хаших эрхтэй болох юм. Янз бүрийн бүлэглэлийн захиалгатай, хар буруу санаатай, туршлага дутмаг, ажил авч явж чадахгүй хүн олон нийтийн хараа хяналтын босгыг давахгүй. Буруу будлиантай хүмүүс хариуцлагатай алба хашдаггүй болно. Үүний цаана төрийн албыг бүх шатанд ёс зүйтэй, ёс суртахуунтай болгох юм. Ёс суртахууны хэм хэмжээг хуульчилж болдоггүй. Тэр ёс суртахууны хэм хэмжээгээр алдаа дутагдал гаргасан бол нэн даруй хариуцлага хүлээдэг болвол чадваргүй, сэтгэлгүй хүмүүс төрийн алба хаших боломжгүй болно.
-Та бүхэн шударга ёс тогтоохын төлөө тэмцэж байна гэсэн. Тэгвэл ЖДҮХС-аас зээл авсан гишүүдийн үйлдлийг юу гэж харж байна вэ. Тэдэнд ямар хариуцлага тооцох нь зүйтэй вэ?
-Бүх асуудал явна. Нийтдээ 27 санд шалгалт хийж эхэлсэн. Эхнээсээ үр дүн гарч байна. ЖДҮ-ийн асуудал олон нийтэд ил болсон. Цаашдын хариуцлагын асуудал хууль хяналтын байгууллагад шалгагдаад явж байгаа. Үүний зэрэгцээ МАНАН бүлэглэлийн оролцсон хэд дахин нугарсан сангуудын асуудал ил болсон. Энэ бол ганц хоёр жилийн асуудал биш. Арав, хорин жилийн асуудал. Төрийн банкнаас гадаадын хуулийн этгээд ямар ч барьцаагүйгээр гуравхан цагийн дотор 20 тэрбум төгрөгийн авсан. Энэ асуудлыг хуулийн байгууллага нягталж байна. Үндсэндээ миний хувьд МАНАН бүлэглэл гар хөлөө шүүх, хуулийн байгууллагад шургуулсан боловч тэнд эх орноо гэсэн сэтгэлээр шударгаар ажилладаг хүмүүс байгаа нь харагдсан. Энэ нь Төрийн банкнаас барьцаа, баталгаагүйгээр 20 тэрбум төгрөг авсан хэргийг шуурхай шалгаж байгаагаас харагдана. Цаашдаа энэ явдал үр дүнд хүрэх ёстой.
-Ерөнхийлөгч УИХ-ын тухай хууль болон УИХ-ын Дэгийн тухай хуульд нэмэлт оруулах тухай хуулийн төсөл өргөн барьсан. Үүнийг та юу гэж харж байна вэ?
-Монгол Улсын Ерөнхийлөгч бүрэн эрхийнхээ дагуу хуулийн төсөл өргөн барьсан. УИХ-ын гишүүдийн олонх нь санаачлах юм бол УИХ-ын даргыг огцруулах асуудлыг хэлэлцэж, шийдвэрлэх гарц, нөхцөл боломжийг бүрдүүлж өгсөн. Мэдээж хууль тогтоомжийнхоо дагуу УИХ-ын тухай хууль, УИХ-ын чуулганы хуралдааны Дэгийн тухай хуулиар энэ хуулийн төсөл хэлэлцэгдээд явна. Гэхдээ үүн дээр хоёр асуудал бий.
-Ямар?
-Нэгдүгээрт, Төрийн байгуулалтын байнгын хорооноос шууд буцаах асуудал бий. Үүн дээр бид ажиллаж байгаа. Үгүй юм гэхэд энэ хууль батлагдахын тулд нэгдүгээрт, хэлэлцүүлэгт орохын тулд долоо хоног болдог. Хоёрдугаарт, хэлэлцүүлэг дахиад долоо хоног болно. Ардчилсан намын бүлэг завсарлага авах байх. Тэгвэл ажлын тав хоног буюу долоо хоног болно. Үүний дараа хуулиа батална. Баталсны дараа Ерөнхийлөгчид хориг тавих эсэх асуудал өөрөө өргөн барьснаас эс хамаарч хуулийн тодорхой хугацаа өгдөг. Үүний дараагаар УИХ-ын дарга өөрөө гарын үсэг зурж ёсчилдог. Дараа нь Төрийн мэдээлэл сэтгүүлд хэвлэгдэх гэж 14 хонодог. Сэтгүүлд хэвлэгдсэний дараа хүчин төгөлдөр болж үйлчилдэг. Эдгээр хугацааг тооцвол сар гаруйн хугацаа бий. УИХ-ын тухай хуулиар намрын ээлжит хуралдаан ирэх хоёрдугаар сарын эхний долоо хоногт хаагдах ёстой. УИХ-ын дарга энэ хуулиа хэрэгжиж эхлэхээс өмнө өөрөөр хэлбэл, дөнгөж батлагдаад бодитоор хэрэгжүүлэхээс өмнө чуулган хаах гээд байгаа юм. Тэгэхээр дараагийн чуулган ирэх дөрөвдүгээр сарын 5-наас эхэлнэ. УИХ-ын хэлэлцэх асуудалд хэзээ оруулахаа УИХ-ын дарга өөрөө шийддэг. Хэлэлцэх асуудалд ортол хагас жил орчмын хугацаа бий. МАНАН бүлэглэл яагаад зууралдаад байна гэхээр цаанаа барьцаалагдсан юмнуудаа нууж, мөрөө баллах ажлаа хийж байна гэж би харж байгаа.
-УИХ-ыг тараах асуудлаар АН-ын Удирдах зөвлөлөөс улс төрийн шийдвэр гаргахад АН-ын бүлэг дэмжиж буйгаа илэрхийлсэн. Хэрвээ УИХ-ыг тараах шийдвэр гарвал та дэмжих үү?
-Тухайн намынх нь гишүүдээс тодруулах нь зүйтэй байх. Надад урдаа тавьсан нэг зорилго бий. Түүнийгээ хийгээгүй байж өөр ямар нэгэн юм руу үсчихгүй. Шулуухан хэлэхэд өөрчлөлт, шинэчлэлийг ард түмэн гартаа авчихсан. Тэдний дуу хоолойг сонсдог төлөөллийнх нь хувьд ард түмэн биднээс юу хийхийг шаардана, түүнийг нь биелүүлнэ. Магадгүй УИХ-ыг тараа, эсвэл тэр хүмүүсийг шалга, энэ орд газраа буцааж ав гэж шаардвал хэрэгжүүлэх л болно.
Р.Хишигжаргал
Сэтгэгдэл (25)