Улсын Онцгой комисс өнөөдөр хуралдлаа. Хурлаар зарим аймгуудад илрээд буй гахайн мялзан өвчний талаар хэлэлцэв. Хурлын үеэр Нийслэлийн мэргэжлийн хяналтын газрын дарга Л.Эрдэнэчулуунаас тодруулав.
-Танайх одоогоор хичнээн байгууллагад хяналт шалгалт хийгээд байна. Ямар үр дүн гарсан бэ?
-Азийн орнуудад Африкийн гахайн мялзан өвчин дэгдээд байгаа. Үүнтэй холбогдуулан ес дүгээр сард БНХАУ, 12 дугаар сард Тайван, Малайз улсууд гахайн махыг импортлохыг хязгаарласан. Азийн орнуудаас дэгдэж орж ирсэн энэ өвчин маань манайд импортоор орж ирж байгаа махан бүтээгдэхүүнд илэрсэн. Улаанбаатар хотод гахайн мах, өөх импортлогч 10 аж ахуй нэгж бий. Эдгээр аж ахуй нэгжүүд Улаанбаатар хотод 74 цэгт импортоор орж буй гахайн мах, өөхийг түгээдэг. Энэ 74 цэг дээр үйлдвэрлэл явагдах бөгөөд худалдааны газруудад шууд хүргэгдэх боломж байгаа. Өнөөдрийн Улсын Онцгой Комиссоос хурлын шийдвэрээр 74 цэгээс дээж авч, дээжийн хариуг гаргана. Ер нь дээжийн хариу энэ сарын 11, 13 өдөр нийтдээ 100 гаруй дээж авснаас 50 хувь нь Азийн мялзан өвчний ДНХ илэрсэн. Шинжилгээгээр болсон болон түүхий махнаас илэрсэн. Гахай тэжээдэг аж ахуй нэгжүүд гахайг ресторан, баарны хоолны үлдэгдлээр тэжээдэг, хоолны үлдэгдлээс гарсан.
Хяналт шалгалтын явцад бид эхний ээлжит импортлогч 10 аж ахуй нэгжийнхээ агуулахаас дээжийг нь авсан, импортлогч аж ахуй нэгжийн түгээдэг 74 цэгт хяналт хязгаарлалтыг тавьж байна. Мөн энэ цэгүүдээс худалдааны байгууллага хоол үйлдвэрлэлүүдэд тарсан байгаа. Үүнийг судалгааны дагуу хориглол тавьж байна. Монгол Улсын хэмжээнд нийт 31 мянган гахай тоологдсон, үүний 11 мянган гахай нь Улаанбаатар хотод бий. Өөрөөр хэлбэл энэ халдвар хүнээс гахайд халдварладаг гэж байна. Үүнтэй холбогдуулан Улаанбаатар хотод бий 131 аж ахуй нэгжийн 17 мянган гахайн дээр голомтын цэгт хориглол тогтоож байна. Энэ хориглол гэдэг нь гахайг голомтын цэгээс нүүлгэхгүй, халдваргүйжүүлэлтийг хийх, гахайн аж ахуй нэгжүүдэд хяналт тавьж ажиллана.
Нэгэнт импортоор орж ирсэн гахайн өөхнөөс ДНХ илэрсэн учраас импортын үйл ажиллагааг тодорхой хугацаагаар Улсын комиссоос хязгаарлах нь зүйтэй. Энэ бол дэлхийн эрүүл мэндийн байгууллага, мал эмнэлгийн эрүүл мэндийн ОЕГ-ын байгууллагаас дэлхийн гоц халдварт өвчнийг долоо хоног тутам зарладаг. Үүнтэй холбогдуулан манайх хориглолтыг тодорхой хэмжээгээр тавина. Орж ирсэн бүтээгдэхүүнийг худалдааны байгууллага, нийтийн хоолны газруудад хэрэглээг хязгаарлах тал дээр манай аж ахуй нэгж байгууллагууд анхаарах ёстой.
-Солонгос хоолны газрууд гахайн махыг түлхүү хэрэглэдэг шүү дээ. Одоогийн байдлаар энэ газруудад хяналт шалгалт явуулсан уу?
-Одоогийн байдлаар хяналт шалгалт хийгээгүй. Учир нь өнгөрсөн тав дахь өдрөөс эхлээд нийт гурван өдөр ажилласан. Гурван өдрийн хүрээнд 100 гаруй дээж авсны 50 хувь нь эерэг суурьтай гарсан учир бид бүх газруудад мэдэгдэл хүргэж байгаа. Эхний ээлжид бид импортлогч 10 аж ахуй нэгждээ өчигдрийн байдлаар “Түгээлтээ зогсоо” гэсэн мэдэгдэл хүргэсэн. Улаанбаатар хотод агуулахуудад 300 тонны нөөц бий. Гар дээр 1000 тонн тараагдсан байна. Ямартай ч 74 цэг, 10 аж ахуй нэгжид мэдэгдлээ хүргэж, агуулахыг нь лацадсан. Мөн дээжийн хариу гарсан учир мал эмнэлгийн ерөнхий газар устгалаа хийнэ. Устгалд манай хяналт тавих үүрэгтэй.
-Импортоор орж ирсэн гахайн махнаас энэ вирус нэвтэрсэн байна гэж ойлгож болох уу?
-Импортоор орж ирсэн гахайн маханд хяналт тавьсан. Мал эмнэлгийн ерөнхий газраас Булган, Төв аймаг зэрэг хөдөө орон нутагт гарч байгаа гахайн мялзангийн талаар мэдээлэл өгсөн. Энэ өвчин нь хүнээр тархдаг учраас амьд мал дээр энэ халдвар хүнээр тархах бүрэн боломжтой байна. Хүн энэ вирусийг тархааж байдаг. Өөрөөр хэлбэл бохир хувцаснаас амьсгалын замаар тардаг өвчин. Махан дээр ч, импортын бүтээгдэхүүн дээр гарж байна. Хүн өөрөө тээгч учраас амьд мал дээр халдвар бий болж байна гэсэн үг.
-Хэрвээ хүн өвчлөлтэй мах идвэл хүн ямар нэгэн халдвар авч өвчлөх үү?
-Энд мэргэжлийн байгууллагаас тайлбар хэлсэн. Мэргэжлийн байгууллагын тайлбараар хүн энэ вирусийг тээснээр ямар нэгэн өвчлөл байхгүй. Одоогоор дэлхийд энэ талаар онош гараагүй гэсэн тайлбар тавьсан. Нөгөө талаасаа ОХУ-ын эрдэмтэд хүн гахайтай ойролцоо байдаг учраас мутацад орох магадлал байгаа гэсэн яриа байна гэсэн. Үүнийг мал эмнэлгийн Ерөнхий газраас тайлбарыг нь авах хэрэгтэй. Манайх хяналт шалгалтаа хийнэ.
Р.Хишигжаргал
Сэтгэгдэл (7)