Хүн худалдаалах, мөнгө угаах, хар тамхи, сэтгэцэд нөлөөт эм бэлдмэл, зэвсэгийн худалдаа зэрэг үндэстэн дамнаж үйлдэгддэг гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, гэмт үйлдлийг таслан зогсоох үүднээс дэлхийн улс орнууд өөрийн оронд зорчиж буй гадаад иргэдийн хурууны хээг авдаг болоод цөөнгүй жилийн нүүр үзэж байна. Манай урд хөрш БНХАУ гэхэд хурууны хээг аваад жил гаруй болж буй бөгөөд үүнийхээ ачаар үндэстэн дамнасан гэмт хэрэг үйлдсэн олон гэмт этгээдийг баривчилсан юм. Тэгвэл манай улсад хар тамхи, сэтгэцэд нөлөөт эм бэлдэл бол мөнгө угаах төрлийн гэмт хэргийн гаралт сүүлийн жилүүдэд эрс нэмэгдэж болсон нь гаалийн шалган нэвтрүүлэх бүсийн хяналт шалгалтыг чангаруулах ёстойг батлах биз ээ. Энэ утгаараа дэлхийн улс орнуудын авч хэрэгжүүлж байгаа аргачлал буюу Монгол Улсад зорчиж буй гадаадын болон дотоодын иргэдийн хурууны хээг хэзээнээс авч эхлэх бэ, ийм боломж бий юү гэдэгт УИХ-ын гишүүн С.Эрдэнээс тодрууллаа.
-Дэлхийн улс орнууд үндэстэн дамнасан гэмт хэргээс урьдчилан сэргийлэх, үндэсний дархлаагаа хамгаалах үүднээс өөрийн оронд зорчиж буй иргэдийн хурууны хээг авдаг болсон. Гэтэл манай улсад үндэстэн дамнасан гэмт хэргийн гарал жилээс жилд нэмэгдэх боллоо. Ийм цаг үед хурууны хээ авдаг аргачлалыг манайх ч гэсэн нэвтрүүлэх ёстой юм шиг. Ойрын хугацаанд энэ талын арга хэмжээ авах талаар яригдах болов уу?
-За ёстой мэдэхгүй. Цахим мэдээллийн сан бэлэн болсны дараа энэ асуудлыг хэрэгжүүлэх боломжтой. Хурууны хээ авч, шалгаж байгаа улс орнуудын хувьд мэдээллийн технологи нь өндөр төвшинд хөгжсөн. Хурууны хээгээр дамжуулаад тухайн иргэний бүх мэдээлэл өгөгдсөн байдаг. Үүнийг нь шалгаад бүх мэдээллийг нь шалгадаг. Харин манай улсад ийм бүх мэдээллийг агуулсан программ одоогоор байхгүй.
-Та энэ талаарх асуудлыг ойрын үед хөндөх үү?
-Бодсон юм үнэхээр алга.
-Зарим төрийн байгууллагаас ийм шалгалт хийж байя гээд хуулийн төсөлд санал оруулсан юм билээ. Гэвч хуулийн төслөөс хасагдсан гэсэн.
-Өгөгдөл байхгүй учраа хийж болохгүй шүү дээ. Хууль батлахаасаа өмнө бэлтгэлээ базаах ёстой. Бүх бэлтгэл хангагдсаны дараа хууль батлахад асуудал байхгүй.
-Дотоодын иргэдийн хувьд цахим иргэний үнэмлэх олгох үед тухайн иргэний бүх мэдээллийг чипэнд суулгасан гэж байсан. Үүнийгээ ашиглах боломжгүй юм байх даа?
-Цахим нэрнээс цааш байхгүй шүү дээ. Хангалттай хэмжээнийх биш. Сонгуулиа хүртэл будлиулдаг хүмүүс биз дээ. Ийм хүмүүс хийж чадах уу. Хил, гаалийн шалгалттай холбоотой ийм том асуудлыг өндөр төвшинд бэлтгэхгүй бүрэн утгаараа ажил хэрэг болж чадахгүй.
-Энэ асуудлыг хаанаас эхлэж ярих ёстой юм бол.
-Засгийн газраас анхаарч, ажиллах ёстой асуудал.
Г.Эрдэнэ
Сэтгэгдэл (3)