Сүүлийн хоёр сарын турш улс орны эдийн засаг ямар байгаа талаар ярьж байгаа хүн алга. Сөрөг хүчин МАН-ынхан төсөв батлах үед эдийн засаг хүндэрснийг зүйл бүрээр нотолсон. Тэгээд сонгуулийн хуулиа батлуулах гээд чимээгүй болцгоосон. Гэтэл өчигдөр Засгийн газрын гишүүн, Монгол Улсын сайд М.Энхсайхан улс орны эдийн засаг ямар болчихоод байгааг пал хийтэл зарлачихлаа.
Тэрээр "Манай эдийн засаг маш муу байгаа. Хямрал цаашид гүнзгийрэхээр байна. 2015 онд манай эдийн засгийн өсөлт 2.3 хувь байсан бол 2016 онд нэг хувь ч хүрэхгүй байх. Засгийн газар гадаад зах зээл дээр мөнгөний эрэлд мордсон гэдгээ хэлье. Хэрвээ мөнгө олж чадахгүй бол таг сууна. Мөнгө олох магадлал тун бага. Миний бодоход Олон улсын валютын санд хандаж тусламжийн хөтөлбөрт орох шаардлагатай байгаа. Асуудал хариуцсан хүмүүс нь ингэж бодохгүй байгаа тул цаг алдаж байгаа" гэж ярилаа. Эндээс дүгнэж үзвэл эдийн засаг муу байгааг Засгийн газрын гишүүн нь олон нийтэд мэдээлэв. Манай улс ирэх жил төлөх мөнгөө ч олж чадахгүй байгаа аж. Тэгэхээр УИХ-ын дарга З.Энхболдын хэлдэгээр "бонд зээлж бондынхоо өрийг дарахаас өөр гарцгүй" болж байх шиг. М.Энхсайханы хэлээд байгаагаар бол манай улс гаднаас өр буюу бонд олох гээд олж чадахгүй байгаа аж. Хэрэв Засгийн газар ойрын хугацаанд өр зээлж авахгүй бол "таг суух" болчихоод байгаа гэнэ. Улс орныхоо эдийн засгийг ийм дээрээ тулчихаад байгаа гэж хэн ч төсөөлөхгүй явж ирсэн. Кинон дээр гардаг шиг "ийм дээрээ тулчихаад байна".
Үүнтэй зэрэгцээд улс орны банк санхүүгийн салбар бүр тартагтаа тулаад иржээ. Ипотекийн 8 хувийн зээлийг Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэрээр зогсоож байгаагаа банкны холбооныхон мэдэгдэж байсан. Үүнийг зарим эдийн засагчид далим болсон. 8 хувийг банкууд мөнгөгүй болоод зогсоох арга хайж байсан. Ашгүй 8 хувийн талаар Үндсэн хуулийн цэцийн шийдвэр гарч ирээд шалтаг болсон. Банкууд мөнгөгүйдсэн гэж ярьж сануулж байсныг Монгол Улсын сайд М.Энхсайхан ч баталлаа. Тэрээр "Манай санхүүгийн систем хямарч банк дампуурах бүхий л нөхцлүүд бий болж байгаа. Муу зээл өссөн. Банкууд чадамжаасаа 20-30 хувиар илүү зээл өгч ирсэн. Үл хөдлөх хөрөнгийн үнэ унаж байгаа. Эргэн төлөлт удааширсан. Ер нь Америкт болсон субпрайм моргэйжийн зээлтэй холбоотой хямралын өмнөх дүр зургууд Монголд цогцолсон байгаа. Урьд өмнө нь манайд элдэв банкууд дампуурч нэр хаяг нь солигдох, өмчлөл нь өөрчлөгдөх явдал байсан. Гэвч жинхэнэ утгаар банк дампуурч байгаагүй. Яагаад гэвэл хамаг алдагдлыг нь Засгийн газар өөртөө үүрч банкуудыг дахин хөрөнгөжүүлж ирсэн юм. Энэ удаа Засгийн газарт тийм бололцоо байхгүй. Учир нь Засгийн газар өөрөө өртэй, Монгол Улсын зээлжих зэрэглэл муудсан, уул уурхайн орлого хомсдсон" хэмээн тайлбарлалаа. Эндээс дүгнэж үзвэл банк дампуурах бүхий л нөхцөл бүрдсэнийг Засгийн газрын гишүүн нь олон нийтэд сануулаад эхэллээ. Энэ сануулга иргэдийн чихэнд очиж л таарна. Америкт банкууд моргейжийн зээлээс болж дампуурсан түүх Монголд давтагдахаар харагдах болов. Ийм нөхцөл Засгийн газар банкуудаа аварч чадахгүй. Яагаад гэвэл энэ удаа Засгийн газар өөрөө өртэй, дээр нь мөнгө олох гээд чадахгүй байгаа аж. Өмнө бол Засгийн газар өөрөө өргүй учраас банкуудаа нэгтгээд, төрдөө аваад учрыг нь олоод байсан. Энэ удаа тийм чадамж Засагт байхгүйг Засгийн газрын гишүүн сануулаад байгаагийн цаана юу байна вэ?
Т.Энхэлээ
Сэтгэгдэл (67)