Уран гулгалтын тамирчин, судлаач магистрант Г.Марал-Эрдэнэтэй ярилцлаа. Япон улсад суралцан амьдарч байгаа тэрбээр манай улсаас анх удаа дэлхийн оюутны Универсиад наадамд уран гулгалтын төрлөөр оролцсон билээ. Г.Марал-Эрдэнэ уран гулгалтаар хичээллэхийн сацуу энэ спортыг шинжлэх ухаан талаас нь судалдаг нэгэн.
-Сайн байна уу. 24tsag.mn мэдээллийн сайтаас холбогдож байна. Ярилцах хүсэлтийг минь хүлээн авсан танд баярлалаа.
- Намайг ярилцлагад урьсан Та бүхэнд бас талархлаа.
-Та уншигчдад өөрийнхөө тухай танилцуулна уу. Манай улсад тийм ч их хөгжөөгүй ч дэлхийн хамгийн олон үзэгчтэй уран гулгалтаар Монгол охин хичээллэж байгаа гэсэн мэдээллийг талархан хүлээн авсан...
-Намайг Гансүхийн Марал-Эрдэнэ гэдэг. Би таван настайдаа Японд ирсэн. Уран гулгалтаар арван наснаасаа хойш хичээллэж байна. Одоогоор Ногая хотын Чюүкёо их сургуулийн Спортын шинжлэх ухааны ангид суралцдаг. Мөн “Уран гулгалтын хөдөлгөөний аналитик” судалгааны ажил хийж байна.
-Та анх ямар тэмцээнд оролцож, энэ спортын гараагаа эхэлсэн бэ? Хамгийн анх уран гулгалтаар хичээллэдэг, судалдаг Монгол охины тухай анх “Степ Ариена”-г Монголд нээлтээ хийх үед сонсож байсан. Нээлтийн үеэр ирж гулгах нь ээ гээд.
- Би арван дөрвөн настайдаа анх удаа Казахстанд болсон Азийн өвлийн наадамд оролцож байлаа. Энэ миний оролцсон анхны том тэмцээн байсан.
-Японы Осакад болсон Мөсний шоунд таныг хэдхэн хоногийн өмнө гулгасан гэж сонслоо. Уран гулгалт өндөр хөгжсөн энэ оронд болж байгаа ийм шоунд монгол охин оролцсонд бахархаж байна. Та ер нь ямар тэмцээнүүдэд оролцож байв?
- 2011 онд Азийн өвлийн наадамд, түүний дараа Дэлхийн универсиад наадамд хоёр жил оролцсон. Мөн насанд хүрэгчдийн уран гулгалтын тэмцээн, дэлхийн тэшүүрийн холбооноос зохион байгуулагддаг Challenger series-ийн тэмцээнүүдэд жилдээ нэг удаа, зарим үед жил алгасан оролцдог. Осака дахь тэмцээнд 2018-2021 оны хугацаанд гурван жилдээ тоглолтод оролцлоо. Би алдарт Асада Моагийн багт хичээллэж, шоу тоглолтод оролцсон юм. Энэ тоглолт Японы хотуудаар 204 орчим удаа тоглогдсон. Миний хувьд зодог тайлаагүй тамирчин учир энэхүү тэмцээнд оролцдог. Мөн их сургуульд сургалт судалгааны ажилд оролцож байгаа минь нөлөөлсөн.
-Таныг спортын шинжлэх ухааны мэргэжилтэй, уран гулгалтын судлаач магистрант гэж сонссон. Одоо суралцдаг сургуулийнхаа тухай, хамт суралцдаг оюутан тамирчдынхаа тухай уншигчдад маань сонирхуулна уу. Танай сургуулиас олимпд оролцож байгаа тамирчин байгаа юу?
- Би Ногая хотын Чюүкёо их сургуулийн Спортын шинжлэх ухааны ангид суралцаж байна. Энд Үно Шёома, хос гулгалтаар гулгадаг тамирчин Кихара Рюүичи, Хирошима Икүма нартай хамт суралцдаг. Манай сургуулиас Хирошима Икүма өвлийн олимпд оролцож байгаа. Мөн уран гулгалтын томоохон төв энд бий. Энэ завшааныг ашиглаж спортын биомеханик гэх хөдөлгөөний физиктэй хамт судалдаг судалгааг сонирхож эхлээд байна. Үүнийг сурах маш том боломжтой газар байгаа учраас энэ чиглэлээр суралцаж байна. Цаашдаа докторантурт суралцах төлөвлөгөөтэй . Ирээдүйд маш их эрэлттэй, ашигтай мэргэжил гэж бодож байна.
-Тэгэлгүй яах вэ. Энэ мэргэжлээр суралцаж байгаа анхны Монгол хүн гээд хэлэхэд хилсдэхгүй болов уу?
- Тийм ээ. Энэ мэргэжлээр суралцдаг хүн Монголд гэлтгүй бусад улс оронд ч цөөн бий.
-Таныг энэ спортоор хичээллэхэд, энэ спортыг шинжлэх ухаан талаас нь судлахад юу нөлөөлсөн бэ?
- Япон улс болон дэлхий дахинд газар дээр хийдэг спортууд болох хөнгөн атлетик, бэйсболл зэрэг спортууд маш сайн судлагдаад, үүнд ингэж бэлтгэл хийвэл ийм болно оо гэсэн төвшнийг өгдөг болсон. Харин уран гулгалт мөсөн дээр явагддаг спорт учир судалгаа их хоцорсон байдаг. Хийгдэж буй судалгаа нь маш ховор. Тухайлбал, мөсөн дээр хийж буй хөдөлгөөнүүдийг 3D хэлбэрээр аваад, аналитик хийдэг. Үүний үр дүнд ямар бэлтгэл хийвэл жампны эргэлтийн тоо нэмэгдэх вэ, энэ хурдыг яаж сайжруулах вэ зэрэг аргуудыг шинээр үүсгэдэг. Энэ нь маш ховор судалгаатай байгаа сектор учир судалж байна. Энэ судалгааг явуулна гэдэг Монголд төдийгүй дэлхийд ашигтай судалгаа юм.
-Та биднийг ярилцаж байгаа энэ цаг мөчид дэлхий нийтээр уран гулгалтаар амьсгалж байна. Эрэгтэйчүүдийн ганцаарчилсан төрлийн медалийн эзэд тодорлоо. Таны сурч, амьдарч байгаа Япон улсын гурван тамирчин медаль хүртэх өндөр магадлалтай тамирчдаар нэрлэгдэж байгаа. Эрэгтэйчүүдийн ганцаарчилсан төрөлд оролцож байгаа Япон тамирчдын онцлог ур чадварын талаар Та юу хэлэх вэ?
- “Бээжин 2022” өвлийн олимп дээр явагдаж буй уран гулгалт маш онцлогтой болж байна. Өнөөдөр байгаа хүн төрөлхтний оргил болсон дөрвөн эргэлийн жамп гэдэг нарийн техник шаардсан эргэлт энэ удаагийн олимпид хийгдсэн. Дөрвөн эргэлтийн жамп гэдэг бол маш нарийн техник. Мөн өндөр үзүүлэлт юм. Манай сургуулиас Олимпод оролцож байгаа Хоришима Икүма тамирчин дөрвөн эргэлтийг жампыг хийсэн. Үүнийг хийж чадаж байгаа тамирчид миний хувьд маш их хүндэтгэлтэй санагдаж байна.
-Эмэгтэйчүүдийн ганцаарчилсан төрөлд оролцох тамирчдаас мэдээж дэлхий нийтээр Оросын охид, Этери Тутберидзийн шавь нарыг онцлон харж байгаа. Валиева болон Щербакова нарын онцлогийн талаар судлаачийнхаа хувиар танилцуулна уу?
-Таны дурдсан Оросын тамирчид өсвөр насандаа маш өндөр техникүүдийг эзэмшсэн байдаг. Тэдний дасгал сургуулилтыг харахад зөвхөн мөсөн дээр биш газар дээр хийж байгаа үйлдлүүд нь ч мөн өндөр үзүүлэлттэй. Үүний онцлог нь шинжлэх ухааны үүднээс судалсанд байгаа юм. Цаашдаа уран гулгалтын спортыг хөгжүүлэхийн тулд шинжлэх ухааны үүднээс судалгаа шинжилгээ хийх хэрэгтэй.
-Энэ спортыг зааж, сургасан багш нараа танилцуулна уу?
-Анх уран гулгалт сурахаар мэргэжлийн клубд орохдоо Нагакүбо Хироши багшийн шавь байлаа. Түүнээс хойш Японд байгаа олон сайн багш нараас суралцаж байсан. Багш нар өөрийн өөрийн арга барилтай олон сайн багш бий.
-Та уран гулгалтын магистрант. Энэ спортын үүх түүх, эвдэгдэж байсан амжилтууд, богино төрөл, чөлөөт гулгалт зэрэгт ямар элементүүд заавал орох ёстой юм гэх зэрэг танин мэдэхүйн сонирхолтой мэдээллүүдээс хуваалцана уу?
- Уран гулгалт анх Европын язгууртан, баян хүмүүсийн таалал маягаар гулгаж эхэлсэн түүхтэй. Өөрөөр хэлбэл, мөсөн дээр зураг зурсныг язгууртнууд таашааж эхэлсэн. Энэ нь яваандаа үсрэлт, эргэлт зэрэг нь бий болж спортын шинжтэй болсон байдаг. Мөн спортын шинжтэйгээс гадна артистик спорт гэсэн шинж чанарыг агуулдаг учир их сонирхолтой. Тиймээс ямар ч орны хүмүүс сонирхож үздэг. Тухайлбал, өнөөдөр олимпын аваргууд тодорсон ч гэсэн оролцсон тамирчид өөрийн өөрийн онцлог, гулгалт, артистик шинж чанараа харуулж чаддаг. Иймээс энэхүү спорт их таашаалтай юм.
-Мөсөн дээр тэнцвэрээ олж гулгана гэдэг хэцүү шүү дээ. Зүгээр мөсөн дээр гулгахаас ялгаатай. Тэнцвэрээ олж гулгахаас гадна мэдрэмж шаарддаг уу?
-Тийм ээ. Хамгийн их мэдрэмж шаарддаг спорт бол уран гулгалт. Гулгах явцдаа тэдгээр хөдөлгөөнүүдийг хийнэ гэдэг бол яах аргагүй мэдрэмж шаарддаг. Мөн мөсөн дээр гулгаж сурах нь хамгийн чухал. Биеийн баланс, дуу хөгжимд хөдөлгөөнөө нийцүүлэх чадвар, биеийн тэнцвэр зэрэг нарийн техникийг хөгжүүлэх хэрэгтэй спорт юм. Яаж тухайн техникийг зөв хийж байна вэ гэдэг талаас нь тэмцээн уралдааныг шүүдэг. Тиймээс техник чухал. Харин хөдөлгөөний эвсэл зэрэг нь дараагийн асуудал юм.
-Өвлийн спорт, тэр тусмаа уран гулгалт санхүү мөнгө их шаардагддаг шүү дээ. Таны хувьд уралдаан тэмцээнд оролцохдоо өөрийн хөрөнгөөр оролцдог уу? Эсвэл ивээн тэтгэгч ч юм уу, дэмжлэг үзүүлдэг хүмүүс бий юү?
-Өвлийн спорт санхүү их шаарддаг. Тиймдээ ч баян хүмүүсийн спорт гэж яригддаг. Өвлийн спорт дотроо уран гулгалт маш их санхүү шаарддаг л даа. Японы уран гулгалтаар хичээллэж байгаа хүүхдүүд бол ихэвчлэн боломжтой амьдралтай айлын хүүхдүүд байдаг. Миний хувьд аав ээж хоёр болон багш нарынхаа ачаар амжилттай суралцаж байна. Тэмцээн уралдааны тухайд хувиасаа санхүү мөнгөө гаргаад оролцдог. Одоогоор ивээн тэтгэдэг, дэмжлэг үзүүлдэг хүн байхгүй байна. Надтай хамт суралцаж байсан тамирчдыг Япон улсаасаа олимпын тавцан хүртэл нь дэмжиж байна. Би ирэх улиралд Дэлхийн тэшүүрийн холбооны Challenger series-ийн тэмцээнд оролцох төлөвлөгөөтэй байгаа. Энэ тэмцээний бэлтгэлээ хийж эхэлсэн. Миний хувьд Монголчуудаасаа хүсэх нэг хүсэлт бий. Тэмцээний дасгал сургуулилт, багшдаа мөнгө төлөх зэрэг санхүүгийн асуудал тулгарч байна. Тиймээс Монгол улс болон намайг дэмжиж байгаа хүмүүсээс хандив хүсэж байгаа юм л даа. Би сургуульдаа сурахын сацуу бэлтгэлээ хийж, ажил хийдэг учир завгүй өнгөрдөг. Одоогийн санхүүгийн нөхцөл байдал бол одоогийн байдлаа яаж үргэлжлүүлэх үү гэдэг дээр л яваад байгаа юм. Өнгөрсөн есдүгээр сард суралцсан багшаасаа их зүйл сурсан. Энэ багштайгаа дахин ажиллаж чадах юм бол илүү их үр дүнд хүрч чадна. Мөн илүү ахицтай байлгахын тулд санхүүгийн туслалцаа хэрэгтэй байгаа юм аа.
-Танд туслах, ивээн тэтгэх хүсэлтэй байгууллага хувь хүмүүс ямар дансаар хандив өгөх боломжтой вэ?
-Миний Голомт банкны дансны дугаар 1820002004. Гансүхийн Марал-Эрдэнэ гэсэн төгрөгийн данс байгаа.
-Уран гулгагчид ганцаараа, хосоороо, багаараа гулгаж байгаа харагддаг. Таны хувьд ганцаараа гулгаж, үзүүлбэрээ үзүүлдэг үү?
-Өдийг хүртэл ганцаарчилсан төрлөөр явж ирсэн. Би хосоороо гулгах сонирхолтой л доо. Гэхдээ хосоо олно гэдэг бол чухал. Хосоо олсон ч аль улсын тамирчин байх вэ гэдэг нь бага зэргийн асуудалтай байдаг. Тийм учраас ганцаараа үзүүлбэрээ үзүүлээд явж байна.
-Таны цаашдын зорилго юу вэ?
- Ойрын зорилго маань ирэх намар дэлхийн тэшүүрийн холбооны .Challenger series-ийн хоёр тэмцээнд оролцох зорилготой. Энэ тэмцээнд оролцсон үр дүн, оноогоороо Minimum technical score гэж бий. Үүнийг оноогоороо гүйцэж чадвал дэлхийн нэгдүгээр зэрэглэлийн тэмцээнүүдэд оролцох боломж нээгддэг. Тэрийг авахын төлөө энэ тэмцээнд оролцохоор бэлтгэл хийж байна. Мөн цаашдаа спортоо үргэлжлүүлж чадахгүйд хүрвэл докторын ажилдаа орно. Мөн Монголынхоо уран гулгалтын хөгжил дэвшлийн төлөө ажиллах бодолтой байна.
-Та Японд 20 жил амьдарчээ. Гэр бүлийнхэнтэйгээ хамт амьдардаг уу? Монголдоо хэзээ ирэх вэ?
-Тийм ээ. Аав, ээж, эрэгтэй дүүтэйгээ хамт амьдардаг. Монголд мөсгүй учир уран гулгалтын бэлтгэлээ хийж, суралцах боломжгүй байсан. Тиймээс уран гулгалтаар суралцахын тулд Японд гэр бүлээрээ амьдарч байгаа. Мөн сургуулиа төгсөнө. Хийх ёстой зүйлсээ хийгээд, уран гулгалт Монголтой холбогдож байвал хэзээ ч очих бүрэн боломжтой.
-Ярилцсанд маш их баярлалаа. Цаашдын сурлага, спортод тань амжилт хүсье.
- Баярлалаа та бүхэнд.
Д.Батчулуун
