“I love Mongolia”төслийн баг Хэнтий аймагт   “Намрын баяр” арга хэмжээнд оролцлоо. Жил бүр уламжлал болгон зохион байгуулагддаг энэхүү арга хэмжээ нь энэ жил нэлээд өргөн  цар хүрээтэй зохион байгуулагдаж буйг аймгийн Засаг дарга Ж.Оюунбаатар онцолсон юм.

Тодруулбал Хэнтий аймгийн 18 сумын 88 багаас ,гадна хөрш зэргэлдээ орших ӨМӨЗО-ны Шилийн гол аймгийн бизнес эрхлэгчид ирж бараа бүтээгдэхүүнээ танилцууллаа. Намрын баярын арга хэмжээний хүрээнд сум бүр өөрийн өвөрмөц онцлогийг харуулсан бараа бүтээгдэхүүнээ танилцуулж, худалдаалсан юм.

 Тухайлбал Ховд аймгийн тарвасыг  Хэнтий аймгийн Батноров суманд байршуулж, ургуулснаа энэ үеэр худалдсанд олон иргэн ам сайтай байлаа. Мөн аймгийн хэмжээнд нэг сумаа жил болгон сурталчилдаг уламжлалтай ажээ. Тиймээс өнөө жил айраг цагаагаараа алдартай Жаргалтхаан сумынх онцлогджээ. Тус сумын зон олон нь хөдөлмөрч хичээнгүй гэдэг нь илт. Бичил дунд үйлдвэрлэл хөгжүүлээгүй хэр нь, бие сэтгэлээ зориулж цагаан идээгээрээ янз бүрийн бүтээгдэхүүн боловсруулж, түүнийгээ зах зээлд эрэлт хэрэгцээ хэлбэрээр нийлүүлдэг юм байна. Үзэсгэлэн гаргасан иргэдийн хувьд шар сүүгээ брэнд болгож, бүтээгдэхүүн үйлдвэрлэдэг ажээ. Шар сүүгээр хийсэн ундаа, цэлцэгнүүр, ирис зэрэг нь их амттай юм.

Тэдний ярьж буйгаар “Дээр үед шар сүүг хэрэглэдэггүй асгадаг  байсан бол одоо амин дэм болжээ. Хүний биед маш их хэрэгтэй гэдгийг эрүүл мэнд талаасаа ч мөн шинжлэх ухаан нотлоод өгсөн байна. Бидний бүтээгдэхүүнийг иргэд ихээр худалдаж авч байгаад баярлаж байна. Тэр дундаа шар сүүний ирисийг их сонирхож авч иддэг юм. Мөн гараар барьсан буриад талх нь их онцлогтой. Хүнсний нарийн ногоо тарина. Өнөө жил гэхэд кимчи дарах, даршлаж сурч байна. Нөгөө талаар том том төсөл хэрэгжүүлж мөнгө тараадаг  хэр нь тэр нь малчид бидэнд бараг хүртээл байдаггүй шүү дээ. Хэн нэг нь аваад хэрэгцээндээ зарцуулаад идээд уугаад дуусгасан байдаг” гэж зовлонгоо ярив. Чихэртэй хорхой ааруул, сүүн хурууд, хайлмаг, сүүгээр хийсэн молоко, чихэртэй тараг, айраг өнгөтэй хэвэнд цутгасан хорхой ааруул зэргээ зах зээлийн дундаж үнээр зардаг. Мөн энэ жил Солонгосын нэгэн компаниас кимчиний хүлэмж байгуулаад ногоогоо өөрөө тарьсан байна.

Энэ жилийн намрын баяр арга хэмжээнд тарьж ургуулсан нарийн ногоо болон  түүгээрээ хийсэн бүтээгдэхүүнээ танилцуулсан юм.  Энэ мэтчилэн бусад сумдын хувьд ч нутгийн онцлогийг танилцуулж, бараа бүтээгдэхүүнээ  сурталчилсан.

Энэ үеэр Хэнтий аймгийн Батноров сумын иргэнтэй ярилцсан юм.

Х.Дөкун: Тарвас жимс бүх төрлийн хавдар өвчинд нэн тустай

-Улс орон даяар алдартай Ховд аймгийн тарвасыг өөрийн сумандаа  байршуулсан туршлагаасаа хуваалцаач?

-Батноров суманд ирээд нэг жил болж байна. Өмнө нь Ховд аймагт тарвас тарьдаг байсан. Энд ирээд мөн тарвасаа тарьж ургуулсан маань маш амжилттай болж энэ жил 13 мянган тонн тарвас хурааж аваад байна.

-Яагаад заавал алс холын Ховдоос Хэнтийд ирэх болсон бэ?

-Би энэ  нутгийн хүргэн болж ирээд өмнө нь хийж байсан ажлаа хийлээ.

-Ховд аймгийн хөрс Хэнтий аймгийн хөрс хоёрын хооронд ялгаа байна уу? Тарвас тарьж ургуулахад хүндрэл бэрхшээл гарч байна уу?

-Хүндрэл бэрхшээл нэг их учраагүй. Анхны жил гэхэд ургацаа сайн хурааж авсан. Хөрсний хувьд нэг их ялгараад байх зүйл ажиглагдсангүй. Давгүй сайхан хөрс байна.

-Тарвасаас өөр ногоо тарьсан уу? 

-Амтат гуа, огурцы, помидор , лууван, манжин, төмс гээд бүх төрлиЙН ногоо тарьж ургууллаа.

-Хэдэн га-д тариалалт хийгээд, хэдий хэр хэмжээний  ургац авсан бэ?

-Төмс, хүнсний нарийн ногоо тодорхой болоогүй байна.  Харин 13 мянган тонн тарвас хурааж аваад байна.

-Энэ жил  нийт нутгаар нэлээд гантай байлаа. Хэнтий аймагт бороо хур хэр оров?

-Ган гачиг байлгүй яах вэ. Энэ жил бүх л аймаг гантай хэцүү байлаа. Гэсэн хэдий ч ургацаа алдахгүйн төлөө нэлээд их ажиллалаа. Мөн гол усны хүчинд л ургац алдалгүй байж чадлаа.

-Нутаг орондоо  тариалан эрхлээд бас ч үгүй олон төрлийн нарийн ногоо тариалж буй хувь хүмүүстээ нутгийн  засаг захиргаанаас  хэрхэн дэмжлэг үзүүлж байна вэ?

-Орон нутгийн удирдлагуудын зүгээс дэмжлэг нэлээд үзүүллээ. Тухайлбал тариалангийн талбай үнэгүй өглөө, бага хувийн хүүтэй  зээлд хамруулж өгсөн гээд дэмжлэг туслалцаа их байсан.

-Тарьж ургуулсан жимс, ногоогоо хаагуур  борлуулдаг вэ, борлуулалт хэр байна? 

-Борлуулалт ерөнхийдөө дажгүй сайн байна. Аймаг сумандаа борлуулахаас гадна хот руу авч, явж зарж байгаа.  Мөн сургуулиудын үдийн цай хөтөлбөрт тарвас жимсээ өгч байгаа.

- Өө тийм үү? Ер нь тарвас жимсний ашиг тусыг манай уншигчдад хэлж өгөөч? 

-Тарвас жимс бүх төрлийн хавдар  өвчинд маш сайн. Хаван бууруулна, гэдэс дотор цэвэрлэнэ, шингэн  нөхөх гээд  олон төрлийн шидтэй жимс дээ. 

 Д.Ундрах /24tsag.mn/