
Их хэмжээний мөнгө орж ирсэн Чингис бондын зарцуулалт сүүлийн үед маш их хэл ам дагуулж байна. Үндсэндээ өнгөрсөн хоёр жилийн хугацаанд бондын мөнгийг хэрхэн зарцуулсныг нь жирийн иргэд байтугайих хурлын гишүүд нь ч мэдэхгүй байна. Харин оны өмнөхөн Засгийн газрыг огцруулж, шинээр байгуулагдсан Засгийн газарт хамтарч буй МАН-ынханы шахалтаар арга буюу Ардчилсан намынхан бондын зарцуулалтыг шалгаж эхэллээ. Өнгөрсөн долоо хоногт УИХ-д өргөн баригдсан 2015 оны төслийн тодотголтыг дагалдан орж ирсэн өрийн таазыг нэмэх асуудлыг гишүүд хүчтэй эсэргүүцсэн. Тэдний эхний эгнээнд МАН-ын гишүүд байсан юм. Учир нь тэд засагт хамтрах шийдвэр гаргахдаа Ардчилсан намын ажлын хэсэгтэй хийсэн гэрээндээ дахин өр зээл тавихгүй гэсэн зүйлийг тусгасан. Ингээд өрийн таазыг нэмэх хуулийн төслийг унагаж, улмаар бондуудын зарцуулалтыг шалгуулах ажлын хэсэг байгуулах саналыг Их хурлын дарга З.Энхболд хүргүүлсэн юм.
2014 оныг үйлдвэржилтийн жил болгож зарласан бөгөөд импортыг орлох, экспортыг дэмжих 888 шилдэг төслийг шалгаруулж бондын мөнгөнөөс санхүүжүүлэхээр болсон. Тэгвэл уг шалгалтын явцад Чингис бондоос их хэмжээний мөнгийг ямар ч бүтээн байгуулалтгүй, эргэн төлөгдөх нөхцөл боломж тааруу хөтөлбөрүүдийг санхүүжүүлсэн байжээ. Тодруулбал цаасан аяга хийх төсөлд 2.9 тэрбум, суга таяг хийх үйлдвэрт тэрбум гаруй төгрөгийн зээл олгосон нь ихээхэн шуугиан тарьж байгаа гэнэ. Харин тэд эргэн төлөгдөх боломжтой, эдийн засгийн онцгой аж холбогдолтой, экспорт, импортыг орлох төслийг санхүүжүүлсэн хэмээн өөрдсийгөө хамгаалж байсан. Хамгаалсаар ч байгаа. Тэднийхээр таяг, нэг удаагийн цаасан аяга эргэн төлөгдөх боломжтой юм байх. Эдийн засагт чамгүй үр өгөөжтэй төслүүд ч гэнэ. Дотоодын цаасан аяга, таягийн хэрэгцээг хангаж тэр ч бүү хэл гадаадад экспортлох юм байх. Арилжааны банкнуудад ирсэн төслүүдээс санхүүжүүлэх боломжтой гэж үзсэн төслөө Хөгжлийн банканд санал болгож бондын мөнгөнөөс санхүүжилтыг нь гаргуулсан. Тэгвэл ган бөмбөлөг, тахианы өндөг, шилэн хөвөн зэрэг чухал, ач холбогдолтой төслүүд 888 төслийн гадуур үлджээ. Чухам ямар шалгуураар таяг, цаасан аяганы үйлдвэрт итгэл хүлээлгэсэн нь сонирхолтой. Хэн гэдэг эрх мэдэлтэй эрхмийн тушаал байсан бэ, гэдэг ч анхаарал татаж байна. Магадгүй энэ мэт төслүүдийг хэдэн тэрбумаар нь санхүүжүүлсэн юм биш биз. Ойрын өдрүүдэд үүнийг шалгаж нэг мөр болгох нь зүйтэй. Магадгүй Чингис бондын зарцуулалтыг шалгах явцад олон хүмүүс шоронгийн хаалга татаж болзошгүй юм. Ер нь юунд зарцуулагдсан нь олон нийтэд нууц байдалтай хоёр жилийг ардаа үдлээ. Тэд олон оронтой тоогоор монголчуудын толгойг эргүүлсээр өдийг хүрэв. Чингис бондын мөнгө очих ёстой хүн, санхүүжүүлэх хэрэгтэй төсөлдөө очсон гэхэд хэцүүхэн бололтой. Одоогийн байдлаар Чингис бондын мөнгөнөөс 700 гаруй тэрбум төгрөг үлдээд байгаа гэсэн тайлбарыг холбогдох хүмүүс өгч байна. Энэ мөнгийг ч гэсэн шалгахгүй бол дансандаа байхгүй байх магадлалтай. Бондын зарцуулалт болон үлдсэн хэмжээг нэн яаралтай шалгаж, нарийн тогтоох хэрэгтэй. Магадгүй уг шалгалт олон хүнийг хөлдөө чирч болзошгүй юм.
Сэтгэгдэл (30)