Уурхайд үүссэн нурангинаас болж дөрвөн иргэний алтан амь эрсэдсэн “Эко Алтан Заамар”-т холбогдох ослын дүгнэлтийг Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газраас өчигдөр танилцуулсан юм.
Дүгнэлтээр тус компани нь геологи, уул уурхайн асуудал хариуцсан төрийн захиргааны байгууллагаас томилогдсон улсын комисст уурхайг хүлээлгэж өгөлгүйгээр үйл ажиллагаа явуулсан. Техник эдийн засгийн үндэслэлийг шинээр боловсруулж, уг үндэслэлийнхээ дагуу байгаль орчинд нөлөөлөх нарийвчилсан үнэлгээг хийгээгүйгээр үйл ажиллагаа явуулсан зэрэг зөрчил илэрсэн юм. Мөн ТЭЗҮ-гийн судалгаагаар гүний ус 51 метрт уст үе илэрсэн байна. Гэтэл ТЭЗҮ-д усыг хэрхэн зайлуулах, уст үеэс гарч болзошгүй эрсдэлийг хэрхэн бууруулах талаар тусгаж өгөөгүй нь хөрсний гулсалт, нуралт үүсэх гол шалтгаан болсон аж. Мөн Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газрын эхний шалгалтаар эргэлтийн усан сангийн нуур доошоо нэвчсэн байх магадлалтай гэдэг анхны дүгнэлтийг гаргаж байсан. Уснаас авсан лабораторийн шинжилгээгээр дээд талын нуураас доошоо шүүрэлт ороогүй. Энэ нь гидергеологийн судалгаагаар гарсан шүүрлийн усны нөлөөлөл гэсэн дүгнэлтэд хүрсэн байна.
Өөрөөр хэлбэл, “Эко Алтан Заамар”-т нуралт үүсэх болсон гол шалтгаан нь гарч болзошгүй эрсдэлийг хэрхэн бууруулах талаар зураг төсөлд заагаагүйгээс үүдэлтэй гэж үзжээ. Мэргэжлийн хяналтын ерөнхий газраас уг дүгнэлтээ Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд Д.Сумъяабазарт хүргүүлжээ. Холбогдох байгууллагаас гаргасан дүгнэлтээр тус уурхайн ашиглалтын тусгай зөвшөөрлийг цуцлах нь нэгэнт тодорхой болчих шиг боллоо. Учир нь Уул уурхай, хүнд үйлдвэрийн сайд энэ сарын 15-ны өдөр хийсэн мэдээлэлдээ осол гарсан компанийн ашиглалтын дөрвөн лицензийг цуцална. Хамгийн гол нь Мэргэлийн хяналтын ерөнхий газар, БОАЖЯ-аас холбогдох дүгнэлтийг ирүүлэх шаардлагатай гэдгийг хэлсэн байдаг. Ийнхүү ажилчдаа халгаатай уг компани үүдээ барих нь цаг хугацааны асуудал боллоо. Харин “Эко Алтан Заамар”-ын удирдлагдуудыг шалгах ажиллагаа үргэлжилж байгаа бөгөөд ямар хариуцлага тооцох эсэх нь шийдэгдээгүй байна. Тус компанийн нууц ноёнтон гэгдэх “Баян” Базараагийн зүгээс амиа алдсан нэг иргэний амийг 49 сая төгрөг, хоёр өрөө байраар үнэлсэн гэх яриа байдаг ч амиа алдсан иргэний нэгнийх нь ар гэр тохиролцохгүй гэдгийг хэлж байгаа юм. Үүнээс гадна энэ долоо хоногт хуулийн байгууллагынхантай холбоотой асуудал олны анхаарал татаад байна.
Тухайлбал, МАХН-ын дарга Н.Энхбаяр, нийслэлийн МАХН-ын дарга Э.Эрдэнэжамъяан нар энэ пүрэв гаригт прокурор асан Е.Сагсайтай холбоотой бичлэгийг дэлгэхээ мэдэгдсэн. Улмаар нийслэлийн МАХН-ын дарга Э.Эрдэнэжамъяан Е.Сагсай прокурортой хогбогдох бичлэгийг олон нийтэд үзүүлсэн билээ. Уг асуудалтай холбогдуулан прокурор асан Е.Сагсай нэр төрд халдсан үндэслэлээр шүүхэд хандахаар болжээ. Мөн ирэх даваа гарагт Э.Эрдэнэжамъяан нарын дэлгэсэн бичлэгтэй холбоотой тайлбарыг өгнө гэдгээ сэтгүүлчдэд мэдэгдсэн юм. Түүнчлэн үндэслэлгүй хөрөнгөжсөн асуудлаар шалгагдаж байгаа шүүгчийн тоо долоо болж, нэгээр нэмэгдсэнг нийслэлийн Прокурорын газраас мэдэгдсэн юм. Уг асуудлаар Шүүхийн ерөнхий зөвлөлөөс тодруулахад “Дээд шүүхийн шүүгч Ч.Хосбаяр, Ц.Амарсайхан, Д.Мөнхтуяа, Захиргааны хэргийн давж заалдах шатны шүүхийн шүүгч Э.Халиунбаяр, Нийслэлийн захиргааны хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч С.Төмөрбат, Баянгол дүүргийн Иргэний хэргийн анхан шатны шүүхийн шүүгч Н.Хангал нарын зургаан шүүгчид хэрэг бүртгэлийн хэрэг нээн шалгаж байгаа. Харин нийслэлийн Прокурорын газраас зарласан долоо дахь шүүгч хэн гэдэг хүн байгаа талаар одоохондоо мэдээлэл байхгүй” гэсэн хариултыг өгсөн юм.
Дээрх үндэслэлгүй хөрөнгөжсөн шүүгчдийн асуудал нь шүүх байгууллагад авлига хэрхэн цэцэглэж, бугласныг илтгэж байгаа юм. Эргэн сануулахад шүүх засаглал 2018 оны авлигад идэгдсэн тэргүүн салбараар тодорсон удаатай. Хэдхэн шүүгчийн ёс зүйгүй эл үйлдлээс болж хуулийн байгууллагын нэр хүнд шалаар хөглөрч байгаа нь харамсалтай. Тиймдээ ч хүний эрх, эрх чөлөө, шударга ёсыг шүүгчдээс хайгаад ч хэрэггүй бололтой юм.
Өөрөөр хэлбэл, шүүгчдийг өөрсдийг нь шүүх цаг хэдийн болсон байна гэдэг дүгнэлтийг иргэд хийгээд байна. Мөн хүүхдийн эрх сүүлийн үед их зөрчигдөх болсныг илтгэсэн харамсалтай хэд хэдэн хэрэг энэ долоо хоногт гарсан юм.
Цаг бусаар амь үрэгдэх хүүхдийн тоо өдрөөс өдөрт нэмэгдэж байна. Үүний нэг нь гэртээ цоожлуулж, үлдсэн зургаан настай хүү гурван давхрааас унаж, улмаар осгож амь насаа алдав.
Цагдаагийн байгууллагаас мэдэгдсэнээр хүү өглөөний 07.00 цагт тагтнаас унаж, осгож амь насаа алдсан гэх нөхцөл байдал тогтоогдсон гэдгийг хэлж байгаа юм. Түүнчлэн дөрвөн настай хүүхдийг орондоо шээлээ хэмээн хойт аав нь зодож, танхайрч, хүүгийн гарыг хугалсан. Дотуур гэмтэл авсан хүү өнөөг болтол ухаан ороогүй байгаа.
Энд ард түмнээс төлөөлж сонгогдсон УИХ-ын эмэгтэй гишүүд яагаад дуу хоолойгоо хүргэхгүй байгаад иргэдийн гайхширсан сэтгэгдэл сошиалаар нэг хөвөрч байна.
Бяцхан үрс томчуудын хариуцлагагүй үйлдлээс болж цаг бусаар амиа алдаж, хэн нэгний гарын шүүс болж байхад төрийн эрх баригчид сандал суудлын хэрүүлээс гавихгүй байгаа нь харамсалтай.
Ийнхүү балчир үрсийн эрх зөрчигдөж, шүүгчид үндэслэлгүй хөрөнгөжсөөр байгааг гэрчилсэн, хуулийн салбарын нэр хүнд шалаар хөглөрсөн долоо хоног болж өнгөрлөө.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (2)