Амралтын хоёр өдөр үргэлжилсэн “Залуусын дуу хоолой” чуулга уулзалтаар 1000 гаруй залуус нэг дор цуглав. Тэд улс төр, ардчилал, хэвлэл мэдээлэл, хотжилт, тогтвортой хөгжлийн зорилго зэрэг 10 гаруй сэдвээр салбар хуралдаанд оролцож, шинэ мэдлэг мэдээлэл сонсохын зэрэгцээ санал, бодлоо илэрхийлэв.
“Өнөөдөр дэлхий нийтэд төдийгүй манай улсад нийт хүн амын ихэнхийг залуус эзэлж байгаа. Дэлхийн 7.5 тэрбум хүний 56.3 хувь, Азийн 4.5 тэрбум хүний 54.8 хувь нь 35 хүртэлх насны залуус. Харин манай улсын нийт хүн амын 64 хувь нь 0-35 насныхан. Бүр тодруулбал, 0-9 насны хүүхдүүд, 15-35 насны залуус хамгийн их хувийг эзэлж байгаа”
1919-2019 он хүртэлх нийгмийн өөрчлөлт, залуусын оролцоог баримтат киногоор харуулж эхэлсэн чуулга уулзалт ахмад, идэр, залуу үеийн төлөөллийг оролцуулсан панел хэлэлцүүлэг өрнүүлсэн. Энд үе үеийн нийгмийн ялгаанаас хамаарч нэг асуудлыг өөр өөрөөр харж, үнэт зүйл нь ч, гол анхаарлаа хандуулах асуудал нь ч өөр өөр зүгт яваад байгаа талаар хөндөв. Хууль судлал хөгжлийн ТББ-ын Удирдах зөвлөлийн дарга В.Удвал үүний хариуг бүгд нэгдэж үнэт зүйлээ тодорхойлохын тулд шинэ болон уламжлалт үеийнхний үнэт зүйлийн балансыг тэнцвэржүүлэх нь чухал гэдгийг онцолж байсан. Мөн улс төрд, улс орны хөгжилд залуусын оролцоог нэмэгдүүлэхийн тулд тэдний ашиглаж байгаа, мэдээлэл авч байгаа хэрэгслээр дамжуулан нийгэмд өрнөөд байгаа асуудлуудын талаар мэргэжлийн хүмүүс зөв ойлголт өгөх. Түүний хариуд залуус илүү мэдээлэлтэйгээр тухайн асуудалд хандах, оролцох нь чухал болохыг ахмад, идэр, залуу үеийн төлөөллүүд нэгэн дуугаар хүлээн зөвшөөрч байв.
Нэгдсэн панел хэлэлцүүлгээс салбар хэлэлцүүлгүүд Blue sky, Туушин зочид буудалд үргэлжилсэн. Эдгээрээс өнөөдөр болсон “Улс төрийг шинээр тодорхойлох нь” салбар хэлэлцүүлгээс дурдъя. Учир нь илтгэгчид ч сонирхолтой илтгэл тавьж, танхим ч залуусаар дүүрсэн. Илтгэгчид нь Сангийн дэд сайд Х.Булгантуяа, Нутгийн шийдэл ТББ-ын тэргүүн Ц.Оюунгэрэл, Сонсголгүй иргэдийн үндэсний холбооны ерөнхийлөгч А.Энхбаатар, дуучин М.Нарантуяа байв. Тэд нэг сэдвээр дөрвөн өөр өнцөг, дөрвөн өөр санааг илэрхийлсэн.
Дуучин М.Нарантуяа өөр салбарынх ч залуу хүний хувьд нийгмээ өөрчлөх, сайн сайхан болгох зорилгоор сонгуульд нэр дэвшиж, улс төрийн асуудалд анхаарлаа хандуулж эхэлснээ хэлсэн бол Сонсголгүй иргэдийн үндэсний холбооны ерөнхийлөгч А.Энхбаатар 100 хувь сонсголгүй ч хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэдээ 100 хувь төлөөлөх бүрэн чадвартай гэдгээ хэлсэн. Харин Сангийн дэд сайд Х.Булгантуяа залуус дуу хоолойгоо илэрхийлэхэд, улс төрд оролцоход ямар бэрхшээл байгаа, ямар мэдлэг мэдээлэлтэй байх, хэрхэн оролцох талаар өөрийн болон олон улсын судалгаа жишээн дээр тайлбарласан.
Дээрх гурван илтгэгч яагаад залуу хүн та улс төрд оролцож, улс төрийг шинээр тодорхойлогч нь болох ёстой талаар түлхүү мессеж өгсөн. Харин сүүлийн илтгэлээр улс төрд оролцохдоо анхаарах гол асуудал юу болох, одоогийн авлигад идэгдсэн нийгмийг халахын тулд ямар зарчим баримтлах ёстойг залууст хэлсэн. УИХ-ын гишүүн асан, “Ногоон нүдэн лам” зохиол, одоо Жорлонгоо өөрчилье хөдөлгөөнийг идэвхтэй өрнүүлж буйгаар нь бидний сайн мэдэх эмэгтэй улс төрчдийн төлөөлөл Ц.Оюунгэрэл залуусын оролцоо улс төрд чухал уу чухал. Гэхдээ улс төрд анхнаасаа оролцохдоо л шударга байж түүнийгээ хэзээ ч битгий мартаарай гэдгийг онцолж илтгэлээ тэр зүгт чиглүүлэв.
Дуучин М.Нарантуяа
Яагаад өөр салбарынх хэрнээ залуу хүний хувьд сонгуульд бие даан нэр дэвшиж, улс төрд орохыг хүссэн шалтгаанаа дурдаж, залуусыг яагаад улс төрд оролцох ёстой, дуу хоолойгоо илэрхийлэх ёстойг уриалсан. Мөн тэрбээр 2024 оноос ард иргэдээ гэсэн сэтгэлтэй, нийгмээ сайхан болгоё гэсэн шинэ үеэс бүрдсэн улс төр бий болох болов уу гэж боддогоо ч хэлсэн.
Сонсголгүй иргэдийн үндэсний холбооны ерөнхийлөгч А.Энхбаатар
Манай улсын сонсголгүй иргэдийн төлөөлөл болж яваа тэрбээр дохионы хэлээр илтгэлээ тавьсан. Сонгуульд хөгжлийн бэрхшээлтэй иргэд, ахмад настнуудыг төлөөлж тэдэнд тулгарч буй асуудлыг төрд хүргэхийн тулд бие даан нэр дэвшиж байсан талаар илтгэв. Тэр хугацаанд ямар бэрхшээл тулгарч өөрийг нь хүлээж авахгүй байсан талаар дурдаад “Би 100 хувь сонсголгүй. Гэхдээ бусад бүх зүйлийг хийж чадна. Гэтэл улс төрд оролцох, дуу хоолойгоо илэрхийлэх орчин нөхцөл байгаагүй. Гэсэн ч би бууж өгөхгүй” гэв. Мөн олон улсад их хурал, парламентад хөгжлийн бэрхшээлтэй, сонсголгүй иргэдийн төлөөллөө оролцуулсан жишээг ч танилцуулав.
Сангийн дэд сайд Х.Булгантуяа
Залуус улс төрд өрнөж байгаа асуудлаар хэлэлцэх, оролцоогоо хангах, мэдээлэл солилцох платпорм бий болгох хэрэгтэйг дурдсан. Мөн “Сонгуулийн тухай хууль яригдаж байгаа энэ үед залуусын оролцоог хангах, квот олгох талаас нь ч бас анхаарах хэрэгтэй юм байна” гэв.
Нутгийн шийдэл ТББ-ын тэргүүн Ц.Оюунгэрэл
Тэрбээр улс төрд хүний эрхийн төлөө орохдоо анх 2000 онд гурван сая төгрөгтэй сонгуульд оролцож байсан талаар болон өөрийн батлуулсан хууль, ахалсан ажлын ард нь ямар олон бэрхшээл бас боломж байсныг сонирхолтойгоор илтгэсэн. Мөн өөрийнх нь залууст өгөх гэсэн хамгийн гол санаа нь улс төрд орохдоо, дуу хоолойгоо илэрхийлэхдээ шударгаар явах хэрэгтэйг онцлов. “Ялалт, ялагдал хоёулаа амжилт. Юуны төлөө улс төрд орсон гэдгээ хэзээ ч битгий мартаарай” гэв.
Эдгээр болон өөрийн сонирхсон салбар хуралдаанд сууж, хоёр өдрийн турш дуу хоолойгоо илэрхийлсэн залуус хүрээлэн буй орчноо хайрлаж, мэдээллийг ялгаж, сонгуульдаа идэвхтэй оролцож, шийдвэр гаргах бүх түвшинд оролцож, бие биеэ дэмжиж, эрхээ ухамсарлахыг залуус, залуустаа уриалсан юм.
Ц.Баасансүрэн