Монгол Улсад Төмөр замын тээврийн салбар үүсч хөгжсөний 80 жилийн ой энэ жил тохиов. Чухамдаа Монголын төмөр зам 80 нас хүрсэн гэхэд болно. Тэд ойгоо угтан улс, аймгийн алдар цолтой 128 хүчит бөхийн хүчийг сорьж, Хүй долоон худагт нижгэр тэмдэглэж өнгөрүүлсэн байдаг.
Өдгөө энэ салбарынхан 78 өртөө, зөрлөг бүхий Ази, Европ тивийг холбосон 1950 км-ын урттай, орчин үеийн төмөр замын салбар болтлоо хөгжжээ. Одоогийн байдлаар Монголын төмөр замчид ачаа эргэлтийн 70, зорчигч тээврийн 20 гаруй хувийг гүйцэтгэж байна. Ийм л баялаг түүхтэй байгууллага. Олон мянган хүний амь насыг тээвэрлэдэг утгаараа тэдний үүрэг, хариуцлага ч өндөр байх учиртай. Гэвч 80 насыг ардаа үдсэн төмөр замчид өмнөх алдаанаасаа сургамж авсан гэсэн асуулт тавихад хүргэлээ.
Хэдхэн хоногийн өмнө. Мааньтын өртөөн дээр мод ачсан ачааны дөрвөн вагон замаасаа гарсан хэрэг гарлаа. Уг нь тэд энэ байтугай эрсдэлийг тооцож бэлэн байдалд ажиллах ёстой хүмүүс. Гэтэл мод тээвэрлэж явсан ачааны дөрвөн вагон замаасаа уначихлаа. Хэрвээ уг газар ачааных биш суудлын галт тэрэг зорчиж байсан бол яах байсан бэ.
Тухайлбал, өнгөрсөн оны наймдугаар сарын 12-нд хүчтэй усархаг аадар борооны улмаас үер бууж Дорноговь аймгийн Цомог-Айраг өртөөний ойролцоо Улаанбаатар-Сайншанд чиглэлд явж байсан суудлын 286 дугаар галт тэрэг осолдож, галт тэрэгний зүтгүүр унасан хэрэг гарсан. Осолдсон галт тэргэнд нийт 328 зорчигч явснаас 146 хүнд эмнэлгийн анхны тусламж үзүүлсэн байдаг. Мөн гэмтэл бэртэл авсан 56 хүнээс хүнд гэмтэлтэй хоёр, хүндэвтэр гэмтэлтэй гурван хүнийг эмнэлгийн байгууллагад шилжүүлсэн. Ингээд “Ган зам даатгал” ХХК-аас осол болох үед тус галт тэргэнд зорчиж явсан болон цуваанд ажил үүргээ гүйцэтгэж явсан төмөр замын ажилчид тус бүрт 300 мянган төгрөгийн нэг удаагийн тусламж олгосон юм.
Уг хэрэг олон улсын галт тэрэг өнгөрсний дараа гарсан байдаг. Хэрэв олон улсын галт тэрэг осолдсон бол Монголын төмөр замын нэр хүнд дэлхий нийтэд хөгөө чирэх байв. Ослын үеэр зорчиж явсан иргэдэд өгсөн хэдэн төгрөг өгөөд намжсантай адилгүй л дээ.
Галт тэрэг осолдсон дээрх хэрэг гараад дөнгөж жилийн хугацаа өнгөрчээ. Гэтэл дахиад л осол гарлаа. Үнэхээр байгаль цаг уурын байдлаас шалтгаалан дахиад ч гарахгүй гэсэн баталгаа байхгүй.
Энэ удаад гарсан Мааньтад болсон ослын шалтгаан юу байв. Мод тээвэрлэлтийн горим алдсан уу эсвэл төмөр замын мод ялзарснаас болов уу. Хэрэв тийм бол бэлэн байдлыг хангаж, хангуулж ажиллах ёстой дарга болон ажилчдын хариуцлагүйн асуудал болж таарна.
Сүүлийн хоёр жилийн хугацаанд галт тэрэг осолдсон гурван осол гарчээ. Тухайлбал, өнгөрөгч оны тавдугаар сарын 18-ны өдөр ОХУ, БНХАУ хоорондын экспортын бараа тээвэрлэж явсан ачааны вагон “Дархан-1” өртөөнд осолдсон байдаг. Нийт гадаад паркийн найман вагон замаас гарсан бөгөөд нэг вагонд ачиж явсан үр тариа асгарсан юм. Ослын шалтгаан нь төмөр замын мод ялзарч муудсанаас галт тэрэг замаас гарсан гэдгийг тухайн үед эх сурвалжаас хэвлэл мэдээллийн хэрэгслүүдэд мэдээлж байлаа.
Угтаа Монгол Улсын төмөр замын салбарын хөгжлийг тодорхойлогч үндэсний компани болох зорилготой төмөр замын салбар ийм "ололттой" 80 жилийн ойгоо угтаж байна хэмээн дүгнэхэд хилсдэхгүй биз ээ. Дашрамд хэлэхэд, "Ойн баяр хэмээн ажилчдаа шагнаж, наадам зохион байгуулаад олдсон төсвөө "салхинд хийсгэх үү" эсвэл осол аваар гарахгүй байх нөхцөлийг бүрдүүлэх үү гэдгийг анхаарах нь зүйтэй биз ээ. Учир нь дараа дараагийн 80 жил хариуцлагатай, найдвартай хэмээх "имижээр дүгнэгдэх үү эсвэл жилд "зайлшгүй тохиодог" үзэгдэл мэтээр салбарт танигдах уу гэдгийг бодох л асуудал. Эцэст нь асууя?. Өмнөх сургамжаа ойн баяртаа гээчихсэн хэрэг үү, Д.Жигжиднямаа дарга аа?.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (4)