Сайн байна уу. Таны нэрийг Монголын хамгийн зөрчил, тэмцэл бүхий романы нүүрний хэсэгт харах бололтой. Таны романуудыг нээхэд гадаад хүн бичсэн мэт эсвэл орчуулгын ном унших гэж байгаа юм шиг санагдана. Би бодохдоо таныг нэрээ нууж байгаа юм болов уу гэж бодсон. Хэрвээ тийм бол та одоо баригдсан. “Вангийн нулимс”, “Харь хэлээр яригсад”, “Дээд айл”, “Миний хайрт, Миний хуримын гэрч” зэрэг цуврал романуудыг бичсэн Todko Samson гэдэг зохиолчийг номын дэлгүүрээр тэнэж явдаг хүн болгон анзаарсан байх.
Таны сэтгэл доторх орон зай хаа газрын хөлсний умгар өрөө шиг жижигдээд байгаа бололтой. Хүний сэтгэл уужим гэдэг ч их зүйлийг нууж явах юм бол ядардаг. Сэтгэлдээ байгаа зүйлийг гаргаж байхгүй бол хүн галзуурна. Тиймээс та галзуурахгүйг хичээж байна гэж би бодлоо. Ихэнх хүмүүс юу ч дуугарч хийж чадахгүй галзуурч бөглөрч үхэж байхад юунаас болж та шатаад байгаа нь таны романуудаас тодорхой харагдах юм. Ингэлээ гээд таныг үр дүнд хүргэх үгүйг би мэдэхгүй юм. Хүмүүст учирч болох бас учраад байгаа аюулыг та харж байна. Тэгээд хашхирч байна. Гэтэл хүмүүсийн ихэнх нь сонсох ухаарах тэнхээгүй үхлээ хүлээж хэвтэнэ. Энэ таныг бүүр шаналгаж байгаа бололтой. Өөрөөрөө байх хэцүү л дээ. Миний харж байгаагаар Todko Samson та одоо өдөр ирэх тусам нийгмийг залгих хүсэлтэй байгаа хүмүүсийн том дайсан болж байна. Тэдэнд юу хэрэгтэй гээч, хүмүүсийн ихэнх нь тэнэг байх хэрэгтэй. Тэгтэл та ард түмнийг ухааруулах гээд байгаа чинь хэн нэгэнд маш том дайсагнал тэд номуудыг чинь бөөнөөр нь авч шатаах байх. Эсвэл зурагтаар энэ цуврал романы тухай хэн ч ярихгүй айж амруугаа мантуу чихүүлэх байх.
Эдгээр номуудыг уншиж байхад зохиол болгоны хуудас бүр дээр нэг нүд яваад байх шиг эвгүй мэдрэмж төрж байлаа. Бүхнийг харж байдаг нүд! Тэр нүднээс юу ч нуух аргагүй юм шиг. Зохиолыг чинь уншаад байгаа миний хоёр нүд биш өөр хоёр нүд байсан. Гэтэл зохиолын дүрүүд тэр нүдийг харалгүй худал үнэн дотор хөрвөөгөөд байх юм. Эцэст нь юу л болох бол, тэр л аймаар. Хэн нэгэн хийгээгүй зүйлийг та хийж байна. Гэхдээ нэн их аймаар зүйл нэг хэсэг нь чамд баярлавч нөгөө хэсэг нь гишгих гэнэ дээ. Таны романы дүрүүд нь хэт бодитой юм. Болгоомжтой байгаарай. Та их зоригтой байна. Нэгэнт л эхэлсэн бол эцэс хүртэл нь орших хэрэгтэй шүү дээ. “Миний хайрт, “Миний хуримын гэрч” романыг уншихад сэтгэл их эвгүй. Ном миний сэтгэлийг татаад байсан. Энд миний уншихдаа хөгөлсөн сэтгэл зүй буруутай байх. Би оюун ухаанаа нээлттэй байлгаж бодлоо урсган таны бичсэн санаа ба адал явдлуудаар өөрийгөө хөтлүүлэн сүүлдээ хуудас бүрийнхэн дотор орж бүх зүйлд сэтгэл алдарч байлаа. Хайр сэтгэлийн төлөө хийж буй зүйл нь үргэлж сайн муугаас гадуур байдаг гэдэг нь үнэн бололтой. Орчин үеийн залуус хайр гэдэг нэр үгний цаана юу оршиж байдгийг ухаж ойлгох сөхөөгүй амьдарч байна. Амаараа хайртайгаа хэлж биеэрээ нялуурах боловч хайр яавал асаж бас яавал унтардгийг ихэнх нь мэдэх хүсэлгүй яваа. Хайраас хүчтэй зүйл үгүй боловч хайраас хүчтэй зүйлс байгаад байгааг бүгд л мэдэж байгаа. Бид мэдэрч байгаа зүйлээ мэдээгүй юм шиг царайлах нь зовлонгийн үүдийг нээж байх шиг. Хайр гэдэг нь амнаас гарах үг юмуу эсвэл үйлдэл юмуу?
Та “Миний хайрт, Миний хуримын гэрч” романаа бичихдээ олон зүйлийг үзэж, мэдэрсэн зүйлс чинь таныг тарчилгаж байж дээ гэж би бодлоо. Мэдрээгүй нэг нь хэзээ ч ингэж бичиж чадахгүй гэдгийг би мэдэж байна.
Хайр танд аз жаргал гэхээс илүү учир битүүлэг болгоныг мэдрүүлсэн бололтой. Гэхдээ таны энэ мэдрэмж чинь таны номыг уншсан хүнд олон зүйлийг зүрх сэтгэлд нь шагнал болгон өгөх нь эргэлзээгүй юм байна. Зохиолын зөрчил, эхлэл, өрнөл, төгсгөл, тайлал гээд бүх үйл явдлууд, үг хэллэг нь хайрын тухай мэдэж, ихийг тунгааж болохоор нэн сонирхол татам байлаа. Гэхдээ төгсгөл нь надад хэцүү санагдсан. Гэсэн ч улам бүр автан уншиж байгаагаа би мэдэрсэн. Хүмүүс энэ номыг унших хэрэгтэй. Өөрийнхөө хайрыг үнс болгохгүйн тулд бусдын хайрыг нурам болохыг уншиж мэдрээд хал суух сэтгэл өөрийн эрхгүй төрөөд байсан.
Бидний өмнө цуврал романууд гэхээсээ илүү энэ нийгэмд яаж амьдрах, яаж хайрлах зөв бурууг ухаарч ойлгох харьцуулах том гарын авлага бичигдсэн мэт санагдав. Гэвч хүмүүсийн ихэнх нь уншихгүй байх. Хуудаснаас нь сүрдэж эсвэл ухаарах хүч, сэтгэлийн тэнхээ дутах байх. Энэ л эмгэнэл юм. Сэтгэлийг нь алдруулахгүй бол ухааруулж чадахгүй.
“Миний хайрт, Миний хуримын гэрч” романыг гурван удаа уншина гэж би өөртөө амлав. Хэзээ, хаана, яаж унших вэ? гэдэг нь миний нууц. Хоёр биеэсээ холдож чадахгүй мөртлөө хоорондоо хэрэлдээд ч салж чадахгүй хосуудад “Миний хайрт, Миний хуримын гэрч” романыг унших ялыг эрээ цээргүй оноо гэж тулгамаар санагдсан. Ном зарах гэж ийм үг бичлээ гэж бүү эндүүрээрэй. Норсон сэтгэлтэй хайр, хоосон итгэл хоёрын эсрэг тэмцэх гэж тэр. Баярлалаа Todko Samson. Бал гарздаж сэтгэлээ чилээсэнд чинь өөрийн чинь амьдрал байсаар байтал өрөөлийн төлөө гуниг царцаагүйд чинь, номноос архи үнэтэй болсон хатуу цагт нойроороо дэнчин тавьж эрүүл мэндээрээ мөр гаргаж суудаг тэнэг хүн юмдаа чи.
Гэхдээ би үнэн сэтгэлээсээ талархаж байна. Зураг төөрөг чинь энэ л юм бол зул шиг асаж гал шиг дүрэлзээд дуусаарай. Хүмүүс чамаар гэрэлтдэг.
Орчин цагийн утга зохиолд од болсон хүмүүс чамайг мэрж хазаад барьж идэхээр зохиол бүтээл болжээ. Ачаагаа өөрөө даана биз. Орчин цагийн утга зохиолд гарч ирсэн жинхэнэ хайрын роман байна. Дэндүү хүнд бас хатуу үнэн юм. Энэ бүхний дараа таныг солиорохгүй үлдээсэй гэж хүсэж байна. "Миний хайрт, Миний хуримын гэрч" романыг уншаад ийн бодлоо. Уран бүтээлийн өндөр амжилт хүсье.
Хүндэтгэсэн зохиолч найруулагч, сэтгэл судлаач
Г.Бандицэрэн буюу лектор Чилаа