Дорнод аймгийн Халх гол, Матад сумын нутгийн захиргаа, иргэдээс "Машинтай жагсагчид" хөдөлгөөнийхөнтэй хамтарч Тосон-Уул XIX болон Тамсаг XXI талбайд газрын тосны олборлолтын үйл ажиллагаа явуулдаг БНХАУ-ын 100 хувийн хөрөнгө оруулалттай "Петрочайна Дачин Тамсаг" компанийн үйл ажиллагааг зогсоогоод байгаа билээ.
Жагсагчдын зүгээс Бичигт, Баянхошуу боомтын гадаа гэр барьж, тус компанийн тээвэрлэлтэд хяналт тавьж, хэрвээ газрын тосны тээвэрлэлт хийвэл таслан зогсоох зорилгоор Дорнодын автозамыг хаасан.
Ирэх хоёрдугаар сарын 28-ныг хүртэл үргэлжлэх эсэргүүцлийн жагсаалын гол шаардлага нь Дээд Шүүхийн шийдвэрийн дагуу нутгийн захиргаатай нийгмийн хариуцлагын гэрээ байгуулах, жолооч нарын цалин хөлсийг нэмэх зэрэг асуудлыг хөндөж байгаа юм. Хэрвээ дээрх хугацаанд “Петрочайна Дачин Тамсаг” компани шүүхийн захирамжийн дагуу орон нутагтай гэрээ байгуулахгүй бол тэмцлийн дараагийн хэлбэрт шилжих болно гэдгийг нутгийн иргэд хэлсэн.
Уг асуудалтай холбогдуулан Автотээврийн үндэсний төвийн Тээвэр зохицуулалтын хэлтсийн дарга Г.Доржпаламаас тодрууллаа.
-Дорнод аймаг дахь газрын тос олборлогч "Петрочайна Дачин Тамсаг" компанийн үйл ажиллагааг нутгийн иргэд болон орон нутгийн зүгээс албадан зогсоогоод байгаа юм билээ. Тээвэрлэлт зогсоосон асуудалд танайхаас ямар нэг шалгалт, зохицуулалт хийх үү?
-Яг одоогоор манайхаас ямар нэг арга хэмжээ аваагүй байна. Мэргэжлийн хяналтаас энэ долоо хоногт шалгалт хийж байгаа. Дүгнэлт гарсны дараа буюу ирэх долоо хоногоос манай байгууллага шалгалт хийнэ.
-Тухайлбал,
-Манай байгууллага автомашины бүрэн бүтэн байдал, газрын тос тээвэрлэхдээ стандарт мөрдөж байгаа эсэх, бүртгэлгүй жолооч, автомашин ашигласан эсэх зэргийг шалгадаг. Энэ дагуу шалгалт хийнэ.
-Өмнө нь энэ төрлийн шалгалтыг хэр олон удаа хийсэн юм бэ?
-Тогтмол хийдэг.
-Ихэвчлэн ямар зөрчил илэрдэг бэ?
-Янз бүр. Газрын тосны Тамсаг- XIX талбайгаас Бичигт боомт хүртлээ 200 орчим км зам шороогоор, харин Тосон-Уул XXI талбайгаас Баянхошуу боомт хүртэл засмал замаар тээвэрлэлт хийдэг юм. Гэтэл зарим жолооч нар зам товчлох нэрээр бэлчээрийн талбайгаар явах тохиолдол их гардаг. Ингэхээр шороо их босож, бэлчээрийн доройтол үүснэ шүү дээ. Өөрөөр хэлбэл, зорчих маршрут зөрчих тохиолдол их гардаг гэсэн үг.
-Петрочайна Дачин Тамсагийг газрын тос тээвэрлэхдээ хятадын компаниар гүйцэтгүүлдэг гэж байсан. Иргэдийн зүгээс хятад дугаартай тээврийн хэрэгсэл явуулахыг эсэргүүцэж байсан. Нийт хэчнээн компани тээвэрлэлтийг нь хариуцдаг юм бэ?
-Энэ компанийн хувьд хятадын нэг, Монголын хоёр компаниар тээвэрлэлтээ хийлгэдэг. Тухайлбал, Монголын 141, хятадын талаас 169 тээврийн хэрэгсэл тээвэрлэлт гүйцэтгэж байна. Хятад дугаартай тээврийн хэрэгсэлд хоёр улсын Засгийн газар хоорондын автотээврийн хэлэлцээрийн дагуу зөвшөөрлийг олгодог.
-Эдгээрийг нийт хэчнээн жолооч барьдаг юм бол?
-Гадаад ажилтны квотыг манайхаас тогтоодоггүй болохоор манайхаас мэдээлэл өгөх боломжгүй байна.
Албаны хүн ийм тодруулгыг өглөө.
Өнөөдрийн байдлаар Дорнод аймаг дахь "Петрочайна Дачин Тамсаг" компанийн газрын тос олборлолт болон тээвэрлэлтийн үйл ажиллагааг хэсэгчлэн зогсоод байгаа. Компанийн удирдлагуудын зүгээс бие даан шийдвэр гаргах боломжгүй. ТУЗ-ийн хурлаар шийднэ гэсэн байр суурийг илэрхийлсэн аж. Харин нутгийн иргэд болон нутгийн захиргааны байгууллагаас өгсөн мэдээллээр өнгөрсөн 2019 оны эхээр Улсын Дээд шүүхийн шийдвэрээр "Петрочайна Дачин Тамсаг" компанийг нутгийн захиргаатай нийгмийн хариуцлагын гэрээ байгуулахыг даалгасан аж. Гэтэл бүхэл бүтэн жил гаруйн хугацаа өнгөрсөн атал тус компаниас нөхөн сэргээлт хийх, бэлчээрийн даацыг сайжруулах, жолооч нарын цалин хөлсийг нэмэх зэрэг асуудалд огт хайхраагүй аж. Тиймээс ирэх сарын 28-ныг хүртэл хугацаатай эсэргүүцлийн жагсаалыг зохион байгуулаад байгаа нь энэ юм байна.
Тус компанийн хувьд газрын тос олборлолтод 2000 гаруй морин толгой ашигладаг бөгөөд ус ашиглах квот нь дууссан байна.
Гэтэл гэрээгээр хүлээсэн үүргээ биелүүлдэггүйн дээр шүүхийн захирамжийг биелүүлэхгүй хойш гэдийж буй нь Монгол Улсын нутаг дэвсгэр дээр хүчин төгөлдөр мөрдөгдөж буй хууль тогтоомж болон хоёр улсын Засгийн газар хооронд байгуулсан гэрээг зөрчсөн үйлдэл гэдгийг жагсагчид онцолсон. Тиймээс Монгол Улсын Ерөнхий сайд У.Хүрэлсүх болон Засгийн газрын хэрэг эрхлэх газрын дарга Л.Оюун-Эрдэнэтэй уулзаж, шаардлага хүргүүлэхээ мэдэгдсэн.
Ташрамд дурдахад, Монгол Улсын хэмжээнд газрын тосны хэтийн төлөв бүхий хайгуулын 32 талбай ялгаснаас өнөөдри йн байдлаар 25 талбайд 21 гэрээлэгч Бүтээгдэхүүн хуваах гэрээ байгуулан, Засгийн газраар батлуулан ажиллаж байна.
Эдгээрээс Тосон-Уул-XIX, Тамсаг-XXI талбайд “Петрочайна дачин тамсаг” ХХК, БХГ-97 талбайд “Доншен газрын тос Монгол” ХХК тус тус газрын тосны ашиглалт, олборлолтын үйл ажиллагаа явуулж байна.
“Петрочайна Дачин Тамсаг” ХХК: Хятадын Үндэсний газрын тосны корпорацийн харьяа төрийн өмчит “Дачин Ойл Фийлд Лимитед” компани нь 2005 оны наймдугаар сард Тамсагийн сав газрын XIX, XXI, XXII гэрээт талбайд газрын тостой холбогдсон үйл ажиллагаа явуулах бүтээгдэхүүн хуваах гэрээний эрх үүргийг АНУ-ын “СОКО Интернейшнл” ХХК-иас шилжүүлэн авч, БНХАУ-ын 100 хувийн хөрөнгө оруулалттай “Петрочайна дачин тамсаг” ХХК-ийг Монгол Улсад байгуулж, Дорнод аймгийн Халх гол, Матад сумдын нутагт орших Тосон-Уул XIX, Тамсаг XXI талбайнуудад газрын тостой холбогдсон үйл ажиллагаа явуулж эхэлсэн.
“Доншен газрын тос Монгол” ХХК: БНХАУ-ын “Доншен Жингүн Петролеум Девелопмент Групп Сток” компани нь Монгол Улсын Засгийн газрын 1997 оны хоёрдугаар сарын 19-ний өдрийн 47 тоот тогтоолоор 2003 оны хоёрдугаар сарын 15-нд батлагдсан бүтээгдэхүүн хуваах гэрээний эрх, үүргийг Австралийн “Рок Ойл (Говь)” компаниас шилжүүлэн авсан. Улмаар БНХАУ-ын 100 хувийн хөрөнгө оруулалттай “Доншен газрын тос Монгол” ХХК-ийг Монгол Улсад байгуулж, Дорноговь аймгийн нутагт орших 1997 оны бүтээгдэхүүн хуваах гэрээт талбайд газрын тостой холбогдсон үйл ажиллагаа явуулж байгаа юм.
Г.Нацаг
Сэтгэгдэл (4)