Сэрүүний улиралд тэр дундаа өвлийн улиралд хүйтэн зүйл их хэмжээгээр уух нь бөөр өвчлүүлэх шалтгаан болдог байна. Үүнээс гадна цахим орчин, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр хүнийг айдаст автуулсан мэдээ, мэдээллийг их хэмжээгээр цацах болсон. Гэтэл энэ нь бөөр өвтгөх бас нэгэн шалтгаан болдог аж. Дээрхээс гадна өглөө бүр 3-4 аяга ус уувал жин хаяна, хорыг гадагшлуулна гэж хоол зүйч, фитнесийн багш нар зөвлөдөг. Гэтэл мөн л бөөрийг өвтгөх, үрэвсүүлдэх шалтгаан болж буйг Оюу-Хорол эмнэлгийн эмч З.Өлзийсайхантай онцолж байна. Ингээд түүнтэй ярилцсанаа хүргэе.

-Өвлийн улиралд бөөр ачаалал их авдаг учир хүний бие сульдаж, ядардаг. Тиймээс усны хэрэглээг багасгах ёстой гэж зарим эмч хэлдэг. Энэ үнэний ортой байх магадлалтай юу?

-Үнэний ортой. Өвлийн улиралд бөөрний тамир тамир сул байдаг учрыг уламжлалт анагаах унааны үүднээс тайлбарлая. Хүний бие гадаад орчны нөлөө улирлаа даган бодисын солилцоо явагддаг. Энэ утгаараа зуны улиралд хүний шар усны сүв нээгдэж байдаг учир хөлс арьсаар гадагшилж, хөлөрч энэ хэрээрээ бөөрний ачаалал бага байдаг. Харин хүйтний улиралд шар усны сүв хаагддаг учир хүний бие дэх усны солилцоо бөөрөнд төвлөрдөг. Яг ийм үед ус их хэмжээгээр уух нь бөөрний ачааллыг нэмэгдүүлж, үрэвсүүлэх эрсдэлтэй. Тиймээс бага багаар шимж уух ёстой. Нэг жишээ дурдахад, өвлийн улиралд ойр ойрхон шээс хүрээд байдаг. Тэгвэл яг үнэндээ хүйтний улиралд их хэмжээний шингэн зүйл ойр ойрхон их хэрэглэснээс болж бөөрний ачаалал нэмэгддэгээс болдог юм. Өөрөөр хэлбэл, бөөр нь усан махбодьтой учир хүйтний улиралд “жиндэж, даардаг” учир хэт их шингэн уух нь бөөрний тамир сулардаг юм.   

-Бөөрний үйл ажиллагаанд сөргөөр нөлөөлдөг, өвчлүүлэхэд тодорхой хэмжээгээр нөлөөлдөг хүнсний төрлийн бүтээгдэхүүн гэж бий юү?

-Бий. Ялангуяа өвлийн улиралд хүйтэн ус их хэмжээгээр хэрэглэх, хярам уух, кола, пиво уух  нь сөргөөр нөлөөлдөг. Давсны хэтрүүлсэн хэрэглээг хүн мэдэх болохоор энд ярих нь илүүц байх. Түүнчлэн сүүлийн үед өглөө босонгуутаа 2-3 аяга ус уух ёстой гэсэн буруу ташаа ойлголт их явж байна. Гэтэл энэ нь өвлийн улиралд маш буруу хэрэглээ.

-Өглөө босоод 3-4 аяга ус уух ёстой. Тэгвэл жин хаяхад сайнаар нөлөөлнө. Нөгөөтээгүүр, хүний бие шөнөжин амардаг учир цангасан байдаг. Энэ цангааг нь тайлах замаар биеэс хорт бодисыг хөөж гаргадаг юм гэж зарим хоол зүйч, фитнесийн багш нар зөвлөдөг шүү дээ. Тэгэхээр энэ нь буруу гэсэн үг юм уу?

-100 хувь зөв зүйл биш. Ходоодны галын илч гэдэг зүйл бий. Их хэмжээгээр шингэн зүйл уух үед энэ галын илч дарагдаж, хоол, ундны шингээлт муудаж, бөөрний тамир суларч хавагнадаг. Орчин үеийн анагаах ухаанд хүний биеийн 70 хувь нь уснаас бүрддэг гэж үздэг. Энэ утгаараа уух нь зөв. Гэтэл нэг дор 500 грамм ус уугаад байвал яваандаа бөөр үрэвсэнэ. Дээр нь хоолны шингээлтэд сөргөөр нөлөөлнө. Түүнчлэн өдөрт авах ёстой усны нийт хэрэглээний 70 хувийг 15-18 цагийн хооронд уух ёстой. Ингэхдээ бага багаар шимж уух ёстой. Шимж уувал цусанд ус сайн шингэж өгнө. Харин балгаж, залгиж, яаруу уувал  бөөрний тамир суларч, өвчлүүлдэг. Тиймээс шимж уух ёстой гээд байгаа юм.

-Их сонин юм. Та яг ямар үндэслэлээр ингэж хэлж байна вэ гэдгээ тайлбарлаж болох уу?

-Бололгүй яах бэ. Би судалж, тогтоосон юм биш. Уламжлалт анагаах ухаанд  шингэн зүйлийг бага багаар, өдрийн хагаст уух нь бодисын солилцоонд сайнаар нөлөөлдөг гэж бичсэн байдаг.

-Бөөрний тамир сулрахаар дагаад бусад эрхтэн тогтолцоондоо яаж нөлөөлдөг юм бэ. Тухайлбал, ямар эрхтэнд?

-Элэгний үйл ажиллагаа сулардаг. Уламжлалт анагаах ухаанд таван махбодийн онол гэж бий. Энэ онолоор бөөр нь усан махбодьтой, элэг нь модон махбодьтой гэж үздэг. Үүнийг байгальтай холбоод үзвэл, модыг  ургуулахад усалдаг. Үүн шиг хүний бие махбодь ч ялгаагүй. Бөөрний тамирыг дэмжиж байж элэгний үйл ажиллагааг сайжруулах ёстой. Энэ тэнцвэр алдагдвал ядрамтгай, тамир султай , цус багадалттай, хаван ихтэй  болно.

-Хүйтний улиралд ус их хэмжээгээр нэг дор уувал бөөр үрэвсэнэ. Үүнийг дагаад элэгний үйл ажиллагаа удааширна гэсэн үг үү?

-Яг тийм.

-Тэгвэл үүн дээр нь нэмээд шар айраг, архи зэргийг хэрэглэх нь асуудлыг улам даамжруулах нь ээ?

-Тэгж ойлгож болно.

-Сүүлийн жилүүдэд бөөрний өвчлөл ихсэж байна. Уламжлалт анагаах ухаанаар энэ эрхтний эмгэгийг бүрэн эмчлэх боломжтой юу?

-Бөөрний өвчлөл дотроо олон янз. Монгол орон нь салхины эрчим ихтэй хүйтэн сэрүүний улирал давамгайлсан  учир бөөрний тамир суларсан, элэг цөсний халуунтай, хүйтэн хий чанартай өвчлөл давамгайлдаг. Энэ үед төөнүүр хийх, ууц, нуруун дээр давсан, элсэн, эсвэл арвайн гурилтай жин тавих зэргээр олон эмчилгээ бий. Настай хүмүүс хар даавууг шар тосоор тосолж, халааж байгаад оройн цагаар жин тавих нь бөөрний тамирыг сайжруулах, хүйтэн хий дарах үйлдэлтэй. Гадаад орчин дахь хүйтэн агаар хүний биед орох үед эрхтэн системийг өвчлүүлдэг. Үүнийг нь бүлээн буюу халуун шинж чанартай зүйлээр дарах буюу эмчилдэг гэсэн үг.

-Хүн амын дундах эрүүл мэндийн боловсрол нэмэгдэж байна. Энэ хэрээрээ идэж, уух зүйлдээ анхаарч, дасгал хөдөлгөөн хийх болсон. Гэтэл зарим төрлийн өвчлөл буурахгүй, харин ч өсөх хандлага их боллоо. Үүнийг уламжлалт анагаах ухааны зүгээс тайлбарлах боломжтой юу?

-Нийгмийн амьдрал, амьдралын хэвшил, цаг агаар зэрэгтэй шууд холбоотой. Халууцаж цангасан үедээ хүйтэн ус, ундааг их хэмжээгээр ууж ходоодны галын илчээ дарж байна.  Бас буруу хооллолт зэргээс болж бодисын солилцоо алдагддаг учир дараа дараагийн эд эрхтэн гэмтдэг. Ер нь бол хүний биед долоон төрлийн сэтгэлийн хөдөлгөөн байдаг гэж  үздэг. Баяр баясгалан нь зүрхийг тэжээдэг бол хэт их бодлогоширвол ходоод, дэлүү, хэт их уйтгар гунигт автвал уушги, уурлах нь элэг, цөс, айж, цочих нь бөөрийг гэмтээдэг. Эдгээр таван төрлийн хөдөлгөөн нь нэгээс нөгөөд нөлөөлөх байдлаар үйлчилдэг гэж үздэг учир сэтгэлийн долоон төрлийн хөдөлгөөн гэж байгаа юм. Айхаар зүрхэнд нөлөөлдөг гэж хүмүүс ярьдаг даа. Тэгвэл шууд зүрхэнд нөлөөлөхгүй. Бөөр нь усан махбодьтой, зүрх нь гал махбодьтой. Усаар галыг унтраадаг байх аа. Өөрөөр хэлбэл, гэнэт айж, цочингуут бөөрөнд эхэлж нөлөөлсний улмаас зүрх хямардаг юм.

Би түрүүн нийгмийг онцолсон. Энэ нь цахим орчин, хэвлэл мэдээллийн хэрэгслээр хүнийг айдаст автуулсан мэдээ, мэдээллийг их хэмжээгээр цацах болсон. Гэтэл энэ нь бөөр өвтгөх шалтгаан болж байгаа юм. Та анзаарч үзээрэй. Бөөр муутай хүмүүс ихэвчлэн цочимтгой, аймтгай байдаг. Уламжлалт анагаах ухаанаас гадна хятадын анагаах ухааны онолд хүртэл ингэж үздэг. Тиймээс хүнийг эмчилье гэвэл эхлээд сэтгэлийг нь эмчил гэдэг нь ийм учиртай. Уламжлалт анагаах ухаанд дотор өвчин бүгдийн үндэс нь эс шингэх, эм бүхний дээд нь ширгээсэн ус гэж үздэг. Хоол, унд шингэхгүй байна гэсэн үг. Энэ бүхнийг анагаах шид нь ширгээсэн ус. Ямар ч өвчтэй хүн ширгээсэн усыг хэзээ бол хэзээ, бага багаар уух ёстой. Үүнээс гадна хүний бөөр идээний охь шим цуглардаг гэж үздэг. Нэг ёсондоо бодисын солилцооны үеэр ялгарсан хамгийн шим тэжээтэй зүйл нь бөөрөн дээр цуглардаг гэсэн үг. Өвлийн улиралд бөөрний тамир суларвал охь шимээ хадгалж чадахгүйд хүрдэг. Бөөрний үйл ажиллагаа нөхөн үржихүйн үйл ажиллагаанд маш чухал үүрэгтэй оролцдог. Бөөр сайтай байх тусам төрөх чадвар сайн байна.

-Хүний эд эрхтэнд амрах цаг байдаг гэсэн. Бөөрний хувьд энэ цаг нь хэдийд байдаг юм бэ?

-Бөөрөнд хуримтлагдсан хорыг гадагшлуулахад цаг их ордог. Хүний биед биологийн идэвхтэй цаг гэж байдаг. Бөөрний идэвхтэй цаг нь 17-19. Энэ үед шингэн зүйл бага багаар ууж биеээс хорыг гадагшлуулах хэрэгтэй. Унтахаасаа хоёр цагийн өмнө шингэн зүйлийг хязгаарлах нь зүйтэй байдаг.

 Г.Маргад