
Нэг: МАН-ын шинэчлэлийн төлөө 2000 оноос эхлэн зүтгэж тэмцэж ирсэн Монгол ардын “Шударга ёс” бүлгэмийн гишүүд бид МАН-ын их хурлаас шинэчлэлийг хүсэн хүлээж байсан боловч, их санасан газар ес хоног хоосон хонов гэгчээр бүх юм талаар өнгөрөв. МАН-ын 27 дугаар их хурлын үйл ажиллагааг товчхон дүгнэвэл, ээлжит улиг домог болсон жүжиг төдий байлаа. Намын их хурлын төлөөлөгчдөөс эхлээд намын удирдлагаа сонгосон зэрэг нь өрсөлдөөнгүй, дээрээсээ тохиролцсон, хайрцагласан болхи явуулга боллоо. Намын их хурлын төлөөлөгчдийн байр суурь, мэтгэлцээн, бодлого шийдвэрийн тухай мэдээлэл хаалттай нууцлагдмал байна. МАН-ын nam.mn гэдэг сайт бий, олон намын тогтолцоотой болоод 23 жил болж байхад нэг нам нь ийм нэртэй сайттай байдаг нь хачирхалтай хэрэг. МАН нэг намын тогтолцоотой байсан үеэ эргэн санагалзаад байдагийн илэрхийлэл байх. Энэ сайтад нь огцорсон дарга Ө.Энхтүвшингийн бөөрөнхий илтгэлийн товчлолоос өөр юмгүй байсан. Эндээс харахад МАН урьдын адил хаалттай, дээрээсээ дэглэсэн удирдлагатай, дотоод ардчилалгүй хэвээрээ байна.
Хоёр: 2012 оны УИХ-ын, 2013 оны Орон нутгийн сонгуулиар Улаанбаатар хотод МАН маш муу дүн үзүүлж ялагдсан. Гэтэл МАН-ын хотын фракцийн тэргүүн гэгдэх М.Энхболд намын дарга болж байх юм. М.Энхболдын гол өрсөлдөгчид үгссэн мэт нэрээ татаж, төлөөлөгчдийн таньж мэдэхгүй Т.Аюурсайхан гэдэг шинэ хүн өрсөлдөгчийн дүр бүтээсэн нь жүжигийн гол үйл явдал байлаа. М.Энхболд олон жил хотын дарга байхдаа хот төлөвлөлтийн бодлогыг алдагдуулж, замбараагүй газар олгосоны балгаар нийслэлд ямар их хурц асуудлууд үүсч байгааг иргэд мэдэж байгаа. Намын их хурлаас сонгогдсон намын бага хурал дээр ерөнхий нарийн бичгийн даргаа сонгохдоо бохир хуйвалдаан зохион байгууллаа гэж намын гишүүд төдийгүй олон нийт дургүйцэж байна. Ерөнхий нарийн бичгийн даргад нэр дэвшинэ гэж гүйгээд байсан Д.Цогтбаатар мөн л дээр дурдсан найруулгаар нэрээ татаж Баяр, Хүрэлсүхийн фракцууд хүч хавсран НАМЗХ-ны будлиантай болдоггүй залуусын нэг Ж.Мөнхбатыг гаргаж ирлээ. МАН-ын удирдлагад гарч ирсэн хүмүүс олон нийтийн дунд нэр хүнд муутай байна.
Гурав: МАН-ын их хурал нь өөрсдийн алдааг бусдаас эрсэн, шинэчлэлээс зайлсхийсэн, хариуцлагаа ухамсарлаагүй, алдаа оноогоо зөв тодорхойлоогүй, коммунист хэв загвараасаа салаагүй, улс төрийн бодлого чиглэлээ өөрчлөөгүй байгааг нь илчиллээ. Монголын өнөөгийн улс төр, эдийн засгийн асуудалд бодитой үнэлэлт дүгнэлт өгч чадсангүй, сөрөг хүчний хувьд ажиллах бодлого чиглэлээ ч тодорхойлж чадсангүй, харин ч намын чансаагаа унагасан их хурал болж өнгөрлөө. Намын их хурлын үндсэн илтгэлээс харахад намын гишүүддээ гол анхаарлаа хандуулж, намын хатуу гишүүнчлэлийн хойноос хөөцөлддөг байдал нь засрах янз алга. Улс төрийн нам бодлого чиглэл, хийсэн бүтээсэн үйл ажиллагаагаараа уралдах ёстой гэдгийг МАН аль ч түвшиндээ ойлгоогүй байгаа нь харагдлаа. Өөрийн алдааг шүүн хэлэлцэж засч залруулахын оронд сөрөг хүчнийхээ хийсэн бүтээсэнийг харлуулах болхи оролдлого хийж байна. 2000-2012 онд төр барьж байхдаа завхруулж замруулсан алдаа дутагдалдаа дүгнэлт хийгээгүй нь харамсалтай.
Монгол ардын “Шударга ёс” бүлгэм 2012.11.12