Хоёр өдрийн өмнө ОХУ-ын аюулгүй байдлын зөвлөлийн нарийн бичгийн дарга Н.П.Патрушев манай улсад айлчилж, Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж, Ерөнхий сайд Н.Алтанхуяг нарт бараалхан ҮАБЗ-ийн нарийн бичгийн дарга Ц.Энхтүвшинтэй албан ёсны яриа хэлэлцээр хийгээд буцсан. Өдөр тутам шахуу өрнөж байдаг айлчлал гийчлэлийн нэг нь л мэт хэвлэл мэдээлэл, олон нийт тийм ч соргог хүлээж авсангүй. Гэтэл түүнийг Оросын төрийн өндөр дээд албаны 20 гаруй хүн дагалдан ирсэн нь айлчлалын зорилго, цар хүрээ ямар ач холбогдолтой байсныг илтгэнэ. Тэдний багт ОХУ-ын гадаад хэргийн сайдын орлогч  И.В.Моргулов багтжээ. Украйны зөрчлөөс болоод ОХУ, АНУ-ын харилцаа нэлээд хүйтрээд байгаа. Америк, барууныханд олон жил найр тавьж ирсэн тэд энэ удаад тэдний ая талыг харахгүйгээр байр сууриа бат хатуу хамгаална гэдэгтээ шулуудаж, гадаад харилцаа тэр дундаа олон улс, бүс нутагт нөлөөллөө бэхжүүлэх бодлогоо эрс идэвхжүүлсэн.  

    Үүний нэгэн илэрц болж ердөө сар хүрэхгүй хугацаанд ОХУ-ын Ерөнхийлөгч В.Путин манай Ерөнхийлөгч, Ерөнхий сайд нартай уулзаж, газрын тосны салбарт урт хугацаанд хамтран ажиллах гэрээ байгуулсан. Ингэснээр төд удалгүй тонн тутамдаа 3-4 доллараар хямдарсан шатахууныг бид авч эхэллээ. Тэд тун шалимаг хөдөлж байна. Мөн гацаанд ороод байсан олон төсөл хөтөлбөрүүдийг хөдөлгөх, хөрөнгө оруулалт хийх эрчимтэй яриа хэлэлцээрүүд өрнөх боллоо. Энэ бүх үйл явдалтай зэрэгцэн Оросын төрийн чухал албан тушаалтан манай улсад айлчлаад буцлаа. ОХУ-ын аюулгүйн зөвлөл манай орны ҮАБЗ-өөс өөр.  Энэ бол чиг үүрэг, нөлөөгөөрөө нэлээд чухал ач холбогдолтой институц юм. Цагтаа энэ байгууллагын нарийн бичгийн даргын ажлыг Ерөнхийлөгч В.Путин ч хашиж байсан. Н.П.Патрушев нь КГБ-д 15 жил бэлтгэгдсэн, Оросын армийн генерал цолтой нэгэн бөгөөд Ерөнхийлөгч В.Путины тун ойрын шадар хүн. Харин И.В.Моргулов бол чадварлаг дипломатич ОХУ-ын гадаадын хэргийн сайд С.Лавровын шууд элч гэхэд болно. Энэ хоёр чухал эрхэм Монголд айлчлаад чухам ямар үг дайгаад буцав гэдэг нь анхаарахгүй орхиж болохгүй сэдэв юм.

    Н.П.Патрушев уулзалтын талаар хийсэн хэвлэлийн бага хурлын үеэр “Өнөөдөр манай улс орнуудад нэлээд ноцтой аюул занал тулгарч байгаа нь Афганистаны хүчин зүйлтэй нэлээд уялдаж байна. Афганистанаас мансууруулах бодис түгээх аюул занал улам өсч байна. Тус улсад аюулгүй байдлыг хангахад олон улсын хүчин мансууруулах бодисын үйлдвэрлэлийн бүтцийг устгахаас зайлсхийсэн. Ингэснээр Афганистанд 2014 оноос хойш мансууруулах бодис үйлдвэрлэх нь эрс нэмэгдэх төлөвтэй байна. Энэ бүх аюул заналын үүднээс аваад үзвэл Монгол улстай хоёр талын хүрээнд төдийгүй шанхайн хамтын ажиллагааны байгууллагын түвшинд хамтран ажиллах шаардлагатай байна. Орос улс шанхайн хамтын ажиллагааны байгууллага дахь Монгол Улсын оролцоо, статусыг дээшлүүлэх төлөө байгаа” гэж мэдэгдлээ. Афганистаны хар тамхины аюул бүс нутагт нэлээд асуудал дэгдээгээд байгаа хэдий ч энэ нь шанхайн хамтын ажиллагааны байгууллагын түвшинд хүртэл анхаарч шийдэх асуудал болтол томорсон гэдэг нь эргэлзээтэй. Учир нь казакстан, пакистан зэрэг улсуудын хар тамхины тариалалт ч том асуудал болоод байгаа. Өнгөц харахад энэ нь хар тамхины аюул заналын асуудал мэт ч уг чанартаа Афганистаны олон улсын энхийг сахиулах үйл ажиллагааг шүүмжилсэн хэлбэр юм. Монгол  Улс ойрхи дорнодын энхийг сахиулах ажиллагаанд АНУ-тай хамтран ажиллаж байгаад тэд дурамжхан байгаагаа ийн эелдэг илэрхийлж байна. Учир нь тэдний өнө эртний үнэнч хөрш Монгол Улс заналт янкуудтай зэр зэвсэг барин нөхөрлөж байгаа тэдэнд таалагдахгүй. Түүнчлэн шанхайн хамтын ажиллагааны байгууллагад статус дээшлүүлэх нэг л шат байгаа нь манай улс тус байгууллагын жинхэнэ гишүүн болох явдал. Монгол Улс нь эвсэлд үл нэгдэх байгууллагын гишүүн орон. Тэр ч утгаараа цэрэг стратегийн хамтын ажиллагааны байгууллагад жинхэнэ гишүүнээр элсдэггүй. ШХАБ нь өдийг хүртэл эдийн засгийн холбоо юу? эсвэл аюулгүй байдал цэрэг стратегийн холбоо юу? гэдэг нь тодорхой бус явсаар ирсэн. Тиймээс ч манай улс энэ байгууллагад ажиглагч гишүүний статустай явж байгаа. Харин Оросын аюулгүй зөвлөлийн дарга бидний оролцож буй олон улсын энхийг сахиулах ажиллагааг шүүмжлээд, ШХАБ-д жинхэнэ гишүүнээр элсэхийг зөвлөөд буцлаа.

    Цаашлаад Манай хоёр орны иргэд харилцан визгүй зорчих асуудлыг хөндөж ярилцсан байна. Ийм нөхцөл бүрдэх нь аль аль талдаа ашигтай ч хоёр хөрштэйгээ тэгш харилцана гэсэн зарчмыг баримтлаж байгаа бидэнд багагүй асуудал дагуулна. Учир нь манай улсын иргэд БНХАУ-руу 30 хоногийн хугацаанд визгүй зорчдог. Харин БНХАУ-ын иргэд Монгол улсад визтэй зорчдог. Хэрвээ бид хуучны худ ургийн хэлхээгээ сэргээж Оросуудад илүү найр тавибал Хятадуудад хэлэх тайлбаргүй болно гэсэн үг. Энэ мэтээр Орос-Монгол хоёр орны хооронд зохицуулах ёстой харилцаа, даван туулах сорилтууд багагүй тулгарах бололтой. Уг нь бүх талаар ямар ч асуудалгүй сайн харилцаатай цорын ганц орон байсан нь Орос. Гэтэл ЗХУ задарснаас хойш бидний дунд багагүй асуудал үүсчээ. Бид тэднээс нэлээд холджээ. Харин Оросууд ойртох алхмыг эхлүүлж байна. Тэдний санаачлагыг аль аль талдаа хоргүй, ашигтайгаар шийдэх гарц гаргалгаа манай гадаад бодлогод шинэ сорилтыг авчирна.