Саяхандаа. Манай Ерөнхий сайдыг Санкт-Петербургэд айлчилж байхад Оросын төмөр замын нэгдлийн дарга В.Якунин уулзаж “Монгол Улс шинэ төмөр зам төслийн хүрээнд хос цагирагтай болохоор шийдсэн нь зөв алхам” гэж хэлсэн. Хос цариг гэдэг нь “Тавантолгой-Гашуунсухайт” чиглэлийн төмөр зам нарийн, бусад зам нь өргөн болох нь зөв гэсэн санаа гэдгийг төвөггүй ойлгож болно. Ингэснээр Орос ах нараас ямар нэгэн бүдүүн төмрийн шахаа байхгүй шүү гэдгээ эелдгээр илэрхийлсэн.

    Ойрмогхон эрлийзүүд Монголыг Хятадад уусгах гэж нарийн төмөр зам тавих боллоо гэсэн нэвтрүүлэг телевиз бүрээр цацагдаж эхэлсэн. “Хэрвээ та нар нарийн царигийг дэмжвэл хэнээс хэдэн төгрөг авсан, хэнтэй унтаж хэвтсэн баримтыг чинь дэлгэнэ шүү” гэж нэвтрүүлгийг хийсэн эрхэм эх оронсогоор заналхийлэв. Үнэхээр манай сайд дарга нарын харийнханд эх орноо худалдсан, шалиглаж садарласан, мөнгө өгч авсан бичлэг байгаа бол түүнийг төмөр замын царигаар барьцаалдаг нь ямар учиртай юм бол? Өргөн царигийг дэмжинэ гээд кноп дарчихвал тэр бүх бичлэг, баримтаа устгачих хэрэг үү? Хэрвээ үнэхээр эх орондоо хайртай эрхмийн гарт эх орноо худалдагчийн бичлэг орсон бол түүнийг төмөр замтай, замгүй нийтэд дэлгэж хууль шүүхийн давцанд дуудах нь шударга ёс биш гэж үү? Улс үндэстний эрх ашиг, аюулгүй байдалтай шууд холбогдох тийм ноцтой баримт байгааг төмөр замын царигаар барьцаалж дараад байгаа нь өөрөө ардаа маш ноцтой эрх ашиг дагуулаад байгаа хэрэг биш үү? Нөгөө талдаа ОХУ-ын зүгээс хүртэл “Та нар урагшаа нарийн замаа тавь” гэдэг зөвлөмж өгч “шинэ төмөр замын төсөлд оролцохгүй, харин одоо байгаагаа хос шугамтай болгоё” гэж хэлээд байхад Оросын нэр барьж өргөн цариг зүтгүүлээд байгаа нь ямар учиртай юм бэ?

    Нарийн цариг дээр ажиллах боловсон хүчин байхгүй. Тэрнийг хийх мянга мянган Хятад орж ирнэ гэсэн гэнэхэн тайлбарт ард нийтээрээ итгэж л байдаг. Угтаа бол нарийн гэж нэрлэгдээд байгаа тэр цариг нь ердөө л Европын буюу олон улсын стандартын зам юм. Хоорондоо хэдхэн см-ийн зөрүүтэй энэ зам дээр боловсон хүчин бэлтгээд байх шаардлаггүй. Шаардлагатай бол тэрийг заавал Хятадаас оруулаад байхгүйгээр Европ болон гуравдахь орнуудаас авч болох хувилбар бий гэдгийг ч мэргэжлийн хүмүүс тайлбарлаж байна.

    Эх оронч гэдгээ харуулахын тулд бид гуйланчлал, дампууралтайгаа ахиад хэдэн жил тэсэх ёстой юм гэнэ. Харин ирээдүйнхээ төлөө бүсээ чангал гэж уриалаад байгаа тэр эрхэм бол өөхөнд хөлбөрч хэд бол хэдэн жилийг барах тэнхэлтэй нэгэн. Төр бодлогыг нь батлаад хий гэж эрх өгсөн нь саяхан. Хоёр жилийн дотор бариад “алаад өгнө” гэж тодорч байсан мань эрхэм “Гадынхан энэ төслийг маш их сонирхож байгаа. Концессийн хөрөнгө оруулалтаар ажил явна” гэдгийг онцолж байсансан. Гэтэл одоо өнөөх гадны хөрөнгө оруулагчийн тухай яриагаа ор тас мартаад “Засгийн газар ямар ч мөнгө өгөөгүй” гэж гоншигнож явах аж. Ядаж нэг хөрөнгө оруулагч манай “сансарын төмөр замын” төслийг сонирхсон бил үү? Өдрөөс өдөрт үнэнтэй тулж, бодит байдалдаа захирагдан урагшаа төмөр замаа тавих гэтэл сэлэм эргүүлээд босоод ирэх тэрхүү эрхмээс “Ашигт малтмалаар бидний өрсөлдөгч Орос орон манай эцсийн бүтээгдэхүүнийг өөрсдийнхөө нутгаар хэдэн мянган км аялуулаад Япон, Солонгосын зах зээлд гаргах уу?” гээд асуучих сэтгүүлч нэг ч олдохгүй байгаа юм даа.

    УИХ-ын гишүүн Ж.Энхбаяр “Та бүхэн санаж байгаа бол Х.Баттулга сайд хоёр жилийн дотор баруун, зүүн талын 1000 гаруй км замыг барьж дуусгана гэж байсан.  Гэтэл өнөөдөр нэг км байтугай нэг метр ч зам тавигдаагүй, улс төрийн маргаан өрнөсөн хэвээр л байна.  Нийгмийг талцуулсан, улстөрийн нэвтрүүлгүүд явагдаж эхэлж байна.  Нэг нэгнээ эрлийз, хурлызаар нь дуудаж, Монгол Улсаа хоёр хуваасан, улстөржсөн зүйл явагдаж байна.  Үндсэндээ АН дотор хоорондын улстөрийн тэмцэл, фракц, хоорондын зөрчил эрээ цээрээ алдаж байна. Сая гэхэд Төрөөс төмөр замын талаар баримтлах бодлогын хэрэгжилтийг хангах зарим арга хэмжээний тухай тогтоолын төсөл орж ирэхэд салбар хариуцсан сайд нь энэ бодлогыг дэмжихгүй, гарын үсэг зурахгүй гэдгээ илэрхийлж, Ерөнхий сайд нь гуйгаад сууж байгаа ийм л байдалтай байна. ” гэж нууцлаад байгаа төмөр замын маргааны бодит байдлыг илчлэв.

    АН-ын фракциудын зөрчилд Монгол Улс туйлдаж байна. Одоо бүр өргөн, нарийн царигаар Хятадын эрлийз биш, мөн болон тэмцэлдэх юм байх. Аугаа эх оронч өргөн царигтнуудаа? Улс орноо худалдсан адгийн шар нарын бичлэг байгаа бол ил гарга. Өөрсдийнхөө эрх ашгаар улс орны үндэсний аюулгүй байдалд нөлөөлөх ноцтой баримтыг солих гэж байгаа явдал чинь ариун явдал гэж үү?