
Ю.Цэдэнбал агсан нь 1952 оноос 1984 он хүртэл БНМАУ-ын төрд данстай, түмэн олондоо хайрлагдаж хүндлэгдсэн эх орончдын манлай байсан билээ. Тэрээр амьдралынхаа туршид БНМАУ-ын төрийн тэргүүн, ерөнхий сайд, МАХН-ын Төв Хорооны Ерөнхий нарийн бичгийн дарга, Улс төрийн товчооны гишүүнээр ажиллаж байв. МАХН, монголын төрийг 44 гаруй жил тэргүүлэхдээ Ю.Цэдэнбал улс орноо хөгжүүлэх, ард түмний аж амьдралыг дээшлүүлэн соёлжуулах, улсын тусгаар тогтнол, батлан хамгаалах хүч чадлыг бэхжүүлэх, олон улсын нэр хүндийг өндөржүүлэхэд өөрийн ухамсарт бүх амьдрал, авьяас чадвар, оюун билгээ зориулсан хүн байв. Түүний хичээл ззүтгэлийн ачаар дайны дараах жилүүдэд тусгаар тогтнолоо бэхжүүлэхийг зорьж байсан Монгол Улсыг дэлхий дахин таньж, улмаар тусгаар тогтнолыг нь хүлээн зөвшөөрч дипломат харилцаатай болж чадсан түүхийн гавьяа гагцхүү Ю.Цэдэнбалт агсантай салшгүй холбоотой. 1940 онд манай улсыг ганц орон хүлээн зөвшөөрч байсан бол 1984 онд таван тивийн 94 улстай дипломат харилцаа тогтоож олон улсын 60 гаруй байгууллагад гишүүнээр элссэн байдаг. Гэвч цаг үе баатрууддаа халтай байдаг түүх Ю.Цэдэнбал даргыг ч тойроогүй. 1984 оны наймдугаар сард хөгшрөлт, оюуны доройтол гэх зэрэг шалтгаанаар Цэдэнбалыг тэтгэвэрт нь гаргаж, улмаар Цэдэнбал агсан нас эцэслэх хүртлээ Москвад бараг гэрийн хорионд амьдарсан бөгөөд өөрийн ухамсарт амьдралаа зориулсан Монгол Улсдаа ирж чадахгүй байсаар мөнх бусыг үзүүлж 1991 онд нас барахад цогцсыг нь Улаанбаатарт авчирч, Алтан өлгийд оршуулжээ. Монголын төр зүтгэсэн хүндээ халтай гэдгийн нэг жишээ нь Ю.Цэдэнбал агсан байсан бөгөөд тэрхүү бараан сүүдэр түүний амьдралын сүүлийн жилүүдийг дайрсан. Тиймээс МАХН-ын зүгээс Ю.Цэдэнбал агсныг цагаатгах ажлын хэсгийг байгуулж, тус ажлын хэсгийн даргаар УИХ-ын дэд дарга, Цагаатгах ажлыг зохион байгуулах улсын комиссын дарга Л.Цог ахлан ажиллаж байгааг Ю.Цэдэнбал агсны гэрэлт хөшөөний өмнө МАХН-ын гүйцэтгэх товчооны гишүүн, Сангийн сайд Ч.Улаан албан ёсоор мэдэгдсэн.
Энэ үеэр Ю.Цэдэнбал агсны хөшөөний өмнө цугласан иргэд өөр нэг хэлмэгдлийн түүхийг нэхэн дурсч, цагаатгахыг хүсч байсан нь Монгол Улсын гуравдагч Ерөнхийлөгч Намбарын Энхбаяртай холбоотой байсан. Тэрээр монголын төрд өндөр албан тушаал хашиж байх хугацаандаа ОХУ-д төлөх их өрийг тэглэж, улс орны хөгжлийн чөдөр тушаа болоод байсан дэд бүтцийн салбарт томоохон дэвшлийг бий болгон Мянганы замын ажлыг эхлүүлж, ОУ-ын түвшинд одоогийн Монгол Улсын байр суурийг бэхжүүлэхэд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан гэдгийг Ю.Цэдэнбал агсны хөшөөний өмнө цугласан олон хэлж байсан юм. Нөгөө талаар тэрээр шилжилтийн хүнд үеийг даван туулсан Монгол Улсад үндэсний эв нэгдэл хэрэгтэй гэдгийг ойлгуулахын төлөө өөрийн үйл хэргийг зориулж, өнөө хэр нь монголчуудын эрхэмлэх ёстой үзэл баримтлалын эн тэргүүнд монголчууд эвтэй байхтай хүчтэй гэдэг үг оршоор ирсэн байдаг. Тийм ч учраас МАХН-ын удирдлага, төрийн өндөр албан тушаалтнуудаас төр нийгэмд зүтгэсэн зүтгэлтэй, байгуулсан гавьяатай зүтгэлтнүүдээ улс төрийн хэлмэгдүүлэлтээс аварч, цагаатгах ажлыг нэн даруй хийхийг хүсч байв. Нэг үгээр Монголын төр зүтгэсэн хүндээ халгүй байх ёстой гэдгийг Ю.Цэдэнбал агсны мэндэлсний 98 жилийн ойн өдөр монголын ард түмэн дахин нэг удаа сануулав.
Сэтгэгдэл (15)