Зам, тээврийн хөгжлийн яамны газрын дарга нар архидан согтуурч нэгийгээ хөнөөсөн хэрэг, төмөр замд дараалан гарсан осол зэргээс шалтгаалан тус салбарын сайд, дэд сайд, Төрийн нарийн бичгийн дарга, газрын дарга нарыг чөлөөлж байгаагаа Ерөнхий сайд зарласан. Хэдийгээр сайд, дэд сайд нь ажлаас чөлөөлөгдөх өргөдлөө өмнө нь өгсөн ч Ухнаагийн Хүрэлсүх тэдэнд хариуцлага тооцон огцруулж байна гэж мэдээлэл хийсэн билээ. Явж буй сайд нарынхаа араас шороо хутгасан түүний энэ үгийн дараах Засгийн газрын томилгоонууд олны анхаарлыг татаж байлаа. Тэр хэвлэлийн хурал дээрээ Ерөнхий сайд газрын дарга нарыг чөлөөллөө хэмээчихээд газрын дарга Мэргэнээр Төрийн нарийн бичгийн даргын үүрэг гүйцэтгүүлнэ гэхээсээ л эхэлсэн олон салаа утгатай мэдээллийг үл тооё гэсэн ч уржигдрын Засгийн газрын хуралдааны дэд сайдын томилгоо анхаарал татаж байгаа юм. Төмөр замын салбарт болсон ослын дараах халаа сэлгээ хийгээд томилгоо нь үнэндээ нүдээ олсон уу? Төмөр замын салбарт 38 жил ажилласан, ачигчаас нь эхэлсэн гэж пиараа хийж буй шинэ дэд сайд Л.Халтар гэж үнэндээ хэн бэ?
Тэрбээр үнэхээр өөрийнх нь хэлж байгаачлан “бүхий л амьдралынхаа турш” төмөр замын салбарт ажиллаж байгаа нь үнэн. Бас ихэнхдээ удирдах албан тушаал хашиж байсан нь ч үнэн. Төмөр замын салбарт гарсан алдаа хийгээд ололт байдаг бол хуваалцах эрхтэй нь ч бас үнэн билээ. Харин сайн төмөр замчин уу, сайн намчин уу гэдэг нь л эргэлзээтэй. Түүний албан тушаал дэвших цаг хугацааны огтлолцол бүрийн ард УБТЗ-ын экс дарга, энэ салбарын экс сайд Р.Рааш болон МАН-ын томилгоонд сүүдрээс оролцдогоороо алдартай Т.Бадамжунай нар байдгаас тэр шүү дээ. Түүнийг салбараа мэддэг сайн төмөр замчин гэдэгт эргэлзэх үндэслэл бас бидэнд буй ганцхан бичгээс харагдана. Учир нь тэрбээр, дэд сайдад томилогдохоосоо өмнө “УБТЗ” ХНН-ийн Тээвэр хариуцсан орлогч байв. Харин бидэнд өнгөрсөн хавар үүссэн ачаа тээврийн бөөгнөрлийг хэрхэн зохицуулах тухай зааварчилгаа байна. Төмөр замын тээвэр зохион байгуулалтын талаар авах арга хэмжээний тухай хэмээн гаргасан салбарын сайдын энэ тушаалыг уншсан хэнд ч УБТЗ-ын тээвэр эрхэлсэн орлогч нь сайн төмөр замчин, сайн удирдагч, сайн зохион байгуулагч биш байжээ гэдэг нь харагдана. Уншигчдад илүү тодорхой болгохын тулд тушаалыг танилцуулъя. Тушаалд:
- Төмөр замаар тээвэрлэх гадаад худалдааны ачааны хэмжээ өсөн нэмэгдэж байгатай холбогдуулан үүсээд буй ачааны хуримтлалыг бууруулах, БНХАУ-ын төмөр замын хилийн өртөөний галт тэрэг хүлээн авах, боловсруулах хүчин чадлыг бүрэн ашиглаж галт тэрэг солилцооны хэмжээг нэмэгдүүлэх зорилгоор дараах арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэхийг Монгол-Оросын хувь нийлүүлсэн УБТЗ нийгэмлэгт үүрэг болгосугай. Үүнд:
- Хятадын төмөр замд хоногт хүлээлгэн өгөх галт тэргийг ачааны төрлөөр нь дараах байдлаар бүлэглэх
Чингэлэг 3 галт тэрэг
Төмрийн хүдэр 4 галт тэрэг
Мод 1 галт тэрэг
Зэс, жонш, цайр зэрэг 1 галт тэрэг
Целлюлоз, рапс зэрэг 1 галт тэрэг
Нүүрс 1-2 галт тэрэг
Чингэлгийн галт тэргийг хуанлийн долоо хоногийн сондгой өдрүүдэд, дамжин өнгөрөх чингэлгийг хоёр галт тэрэг, экспортын чингэлгийн нэг галт тэрэг тэгш өдрүүдэд дамжин өнгөрүүлэх чингэлгийн нэг галт тэрэг, экспортын чингэлгийн хоёр галт тэрэг тус тус хүлээлгэн өгөх
-
- Дээрх галт тэрэгнүүдийг зөвхөн заасан нэр төрлийн ачаагаар найруулж бүлэглэн хүлээлгэж өгөх, тогтоосон тооноос илүү галт тэрэг хүлээлгэн өгөх боломжтой тохиолдолд Хятадын төмөр замын саналаар ачааны төрлийг тогтоох
- Дамжин өнгөрөх замналын галт тэрэгнээс зам зуурын өртөөдөд вагон салгахыг хатуу хориглох, бүрэн бүрэлдэхүүнээр нь хөрш төмөр замуудад хүлээлгэн өгөх, ингэхдээ хүлээн авах замын ашигтай уртаас шалтгаалан бүрэн бүрэлдэхүүнээр нь хүлээлгэн өгөх боломжгүй тохиолдолд дараагийн адил төрлийн ачаатай галт тэрлийг хүлээлгэн өгөх
- Дахин ажиллагаагүй экспортын гал тэрэгт жингийн хугарлаас бусад тохиолдолд зам зуурын өртөөдөд сэлгээний ажил хийхгүй байх, жингийн хугаралгүй үед бүрэлдэхүүнээс вагон салгаж өөр төрлийн ачаатай вагон холбохыг хатуу хориглох, Жингийн хугарлын улмаас бүрэлдэхүүнээс салж үлдсэн вагонуудыг нэг төрлийн ачаагаар дахин галт тэрэг болгон найруулж явуулах
- БНХАУ-ын Эрээн боомтын гааль хорио цээрийн байгууллагын ажлын цагийн улмаас чингэлэг, мод, целлюлоз зэрэг гаалийн бүрдүүлэлт, хорио цээрийн хяналт нь вагоноос буулгахгүй хийгддэг ачаатай галт тэргийг өдрийн цагаар шууд буулгах боломжтой, гаалийн бурдуулэлт, буулгалтын дараа хийгддэг төмрийн хүдэр, нүүрс зэрэг нурмаг ачаатай галт тэргийг шөнийн цагаар хүлээлгэн өгч байх арга хэмжээ авах
- Ачааны хуримтлалын улмаас удаан хугацаанд зогсож буй вагонуудыг тээвэрт хүлээн авсан хугацааны дараалллаар нь Хятадын төмөр замд хүлээлгэн өгөх
- Цаашид тээвэр зохион байгуулалтыг боловсронгуй болгох, вагон хангалтыг ил тод явуулах, хүний хүчин зүйлийг багасгах зорилгоор вагон хангалт, захиалгын үйлчилгээний автомат систем тоон гарын үсэг, цаасгүй бүрдүүлэлт зэрэг технолги нэвтрүүлэх санал боловсруулж 30 хоногийн дотор танилцуулахыг УБТЗ ХНН-т үүрэг болгосугай…” гэсэн байдаг юм. Бүүр тодруулбал, салбарын яам транзит тээврийн хөнгөлөлт зэргийг тохиролцсон сайн мэдээ дуулгасан тэр үед ачаа тээврийн эргэлт нэмэгдсэн ч харамсалтай нь УБТЗ хийгээд тээвэр хариуцсан орлогч нь зохицуулалт хийгээгүйгээс бөөн бөөгнөрөл үүсч байсан энэ хавар ийм л юм болж. Ямар өдөр хэдэн вагон, ямар ачаа гаргахыг салбарын яам нэг бүрчлэн зааварласны дагуу бөөгнөрөлөөс гарч байжээ, нэг ёсондоо. Үнэхээр л УБТЗ-ын Тээвэр эрхэлсэн орлогч Л.Халтар сайн төмөр замчин, сайн удирдагч нь үнэн байсан бол ийм зааварчилгаа аваад сууж байх уу? Ачаа тээврийн эргэлт нэмэгдсэн ашигтай цаг хугацааг бөөгнөрөл үүсгэн бөөн асуудал дунд алдах уу? Үгүй байх гэж бодож байна. Бүхий л насаараа төмөр замын салбарт ажилласан гэдэг нь сайн төмөр замчин гэсэн тодорхойлолт биш ажээ.
С.Нацагтовуу
Сэтгэгдэл (23)