Ажлын эхний өдөр. Хүмүүс ажилдаа явдаг цаг нь 08.00-09.00 цаг. Энэ үед гол ачааллын цаг өрнөнө. 5 шар-офицер хүртэлх автобусанд хүмүүс пиг чихжээ. 10 дугаар хороололд зогсоод хоёр, гурван хүн аваад яваад өнгөрөх нь тэр. Дараагийн автобус ирлээ. Мөн л дүүрэн хүнтэй. Ингээд гурав дахь чиглэлийн автобус арай бага хүнтэй байж, гадаа удаан зогсож бээрсэн иргэдийг баярлуулав. Ер нь энэ чиглэлд зорчдог иргэдийн дийлэнх нь автобусандаа багталгүй хоёр, гурав дахь автобусыг хүлээх нь бий. Гэвч өвлийн хүйтэнд бол автобус хүлээж зогсоно гэдэг бэрх шүү дээ.
Ингээд дотогш ороход автобусны цонх цантсан ч олон хүний уур амьсгалд дулаахан байлаа. Ахмад настан, хичээлдээ яарч буй арван жилийн сурагчид, залуус гээд л автобус дотор олон өнгө бий. Хүмүүс хичээл сургууль, ажилдаа яаран тэвдэх нь нүүрнээс нь илт. Гэвч өнгөрсөн бямба гарагт орсон цасны улмаас зам хальтиргаатай болсон тул автобус эс хурдална. Гэтэл автобус гэнэт тормоз гишгэх нь тэр. Энэ үеэр 50 орчим нас шахаж байгаа болов уу гэмээр нэгэн эмэгтэй унах дөхөж, хойно нь байсан хүн тосч аван аюулгүй өнгөрөв. Жолооч гэнэт тормоз гишгэсэн нь урдуур нь хүн гүйсэнтэй холбоотой аж.
Цас их орсон, хальтиргаа гулгаатай энэ үед иргэд өөрийгөө болон өрөөлийг эрсдэлд оруулахгүй байж, гарцаараа гарч байх хэрэгтэй санагдлаа.
Аюулгүй болсноо мэдсэн эмэгтэй жолоочийг зүхнэ. Тэгсэнээ хойно сууж байсан тавдугаар анги болов уу гэмээр хэдэн хүүхдүүдийг “ахмад настай хүнд суудал тавьж өгсөнгүй. Одоо үеийн хүүхдүүд их ухамсаргүй. Бидний үед лав ийм байгаагүй” хэмээн үглэнэ. Нэгэн хүү “Эмээ та ийшээ суу” хэмээн дуудахад “яасан өндөрт юм бэ дээ” гэсээр дуртай дургүй нэг сууж харагдана.
Дээр дурдсан шиг автобус дотор яг ийм олон өнгө бий. Яг л ийм дүр зураг өдөр тутам болох хэрнээ бид мэдсэн ч мэдээгүй, сонссон ч сонсоогүй мэт суух нь хачирхалтай. Автобусны нэг өглөө ийм байлаа.
Бидний харьцуулж, жиших дуртай гадны хөгжингүй орнуудад бол нийтийн тээвэр нь хүүхдүүдээ хамгаалж, суудал тавьж өгдөг. Учир нь хүүхдүүд өсч яваа. Тэд ирээдүйд улс орноо залж, авч явах учраас тэр.
Ийм бэрхшээл их учраас ихэнх ээж аавууд хүүхдээ хувийн хэрэгслээр сургуульд нь хүргэж өгдөг.
Тухайлбал, Сургууль, цэцэрлэгийн шугамд өдөрт 50 орчим мянган тээврийн хэрэгсэл хотын нэг захаас нөгөө зах руу замын хөдөлгөөнд оролцдог гэсэн судалгаа бий.
Зарим боломж, бололцоотой айл өрхийн эхнэр, нөхөр хоёр хоёулаа машинтай. Энэ л замын түгжрээг бий болгох нэг шалтгаан гэж хотын дарга онцолж байв. 50 орчим мянган тээврийн хэрэгслийн тал нь замын хөдөлгөөнд сургууль цэцэрлэгийн шугамаар оролцохгүй байвал замын түгжрэл багасах нь дамжиггүй биз ээ.
Тиймээс замын түгжрэлийг бууруулах зорилгоор хотын даргын ажлын хүрээнд сурагчдад үүсгэх 40 орчим автобус 34 чиглэлд үйлчилж эхэллээ. Энэ ажил сурагчдад ихээхэн таалагдаж байгаа талаар сонсогдоно. Ядаж л автобусанд ороод чөлөөтэй сууж болно. Хүүе бос, суу гэх хүнгүй учир тэдэнд таалагдсан нь мэдээж. Уг автобуснууд нь хотын төвөөс алслагдсан дүүрэг рүү, алслагдсан дүүргээс хотын төв рүү хичээлдээ явдаг хүүхдүүдийг зөөх юм.
Ер нь замын түгжрэлийг бууруулах нэг гарц нь сургуулийг автобустай болгох гэж ярьж буй. Тэгвэл уг ажлыг ажил хэрэг болгоод эхэллээ. Одоогийн байдлаар нийслэлийн ерөнхий боловсролын 29 сургуулийн сурагчдыг хамруулсан ч цаашид энэ тоог нэмэгдүүлж, сургуулийг сурагчдын автобустай болгох зорилго тавьсан талаар Нийслэлийн нийтийн тээврийн үйлчилгээний газраас хэлсэн юм.
Санаа дагаад ч тэр үү ойрын хэдэн өдрүүдэд яах аргагүй түгжрэл буурсан ч юм шиг. Ямартай ч хотын даргын хийж хэрэгжүүлж буй ажилд иргэд талархалтай хандаж байгаа нь ажиглагдаж байна. Энэ эрчээрээ бүх сурагчдыг хүргэж өгөөд авдаг болчихвол замын түгжрэл гээчийг бид мартах нь лавтай. Түгжрэлийн түгжээ эхнээсээ мултарч эхэллээ.
Б.Лхам
Сэтгэгдэл (4)