"Сонгууль гэх согтуурлыг угтан үлгэр ярьж өгдөг, үнэн сэтгэлтэй мэтээр жүждэг түшээдүүд олширно" гэж агуу Ванга эмээ айлджээ гэвэл хүн, амьтан итгэхээр болжээ. Хэн ч үлгэр ярьж, үг хэлээрээ үйлдээд байж чадна. Харин үйл хэрэг болгоод, үнэхээр л баатар байж чаддаг нь Монголд л лав үгүй.
2024 он болж, сонгуулийн сургаар согтуу хүн шиг солиотой аягласан мэр сэр хүмүүс үзэгдэх болов. Зарим нь Зил-130 машин маниулдаж, зарим нь цасанд суусан нэгнийг чирээд л... Угтаа сайн үйл хэдий ч хэн ч санаандгүй тохиол гэдэгт нь итгэсэнгүй ээ.
Биелэх хувь дутсан бүтээн байгуулалт бидний нийслэлд олон байгаа. Хэрэв дээдсүүдийн үг үнэн байсан бол бид өнөөдөр метрогоор зорчиж, тусгай автобусанд сууж, үлдсэн хэд маань дүүжин тээвэрт хов ярьж яваа сан. Анх 2013 оны үеэс “Улаанбаатар метро” хэмээх төсөл яригдсан байдаг. Нийслэлчүүдийн мөрөөдлийн жагсаалтыг өнгөлж асан тус төсөл усанд хаясан чулуу, хаданд хашгирсан цуурай мэт чимээ аниргүй болчихсон доо. Тийм ч учраас сонгууль болгоны өмнө сайхан зүйлс хэлж, биднийг малласаар ирсэн дарга нарыг та бүхэн битгий мартаарай.
Бас BRT буюу тусгай замын автобус, Богдхан төмөр зам төслүүд ид яригдаж байсан цаг бол 2017 он. Аль аль нь нийтийн тээврийн үйлчилгээг сайжруулж, авто замын түгжрэл болон агаарын бохирдлыг бууруулах зорилготой байв. Гэсэн ч дөнгөж судалгаа шинжилгээний түвшинд, ТЭЗҮ боловсруулах шатандаа явж байхдаа л чимээ алдарсан.
Амгалангаас Таван шар хүртэл цахилгаан галт тэргээр зорчиж, Баянхошуунаас Ард Аюушийн өргөн чөлөө хүртэл 16 минут агаарын дүүжин тээврээр явах гээд л 2020 оны сонгуулийн өмнө мөрөөдлөө ярьж байсан томчуудад мөн л эмгэнэл илэрхийлье.
Нийслэлийн удирдлагууд 2020 он гэхэд Улаанбаатар хотын нийтийн тээврийн үйлчилгээнд метрог нэвтрүүлэх зорилт тавин ажиллаж, Японы Жайкагийн төслийн багийн дэмжлэгтэйгээр судалгааны ажлыг өрнүүлсэн нь өмнөх сонгуулийн трейлер болж байлаа. Ард түмнийг маллаж сурсан нь аанай л олон жил төр барих үндэс нь байв.
"Ухаантай байцгааж, улсынхаа төлөө урагшгүй хүмүүс сонгохоо больцгооё" гээд байхад л өнөө хэдийгээ сонгоод, удалгүй "буу, огцор" хэмээдэг нь Монголын ард түмэн. Ээлжит үлгэрийн цаг болж, сонгууль ойртлоо, Монголын үр садууд аа... Эхлэл нь МЕТРО гэх өмнө нь олон сонсож байсан үлгэр. Удалгүй тэд өөр гоё, сайхан зүйл ярина. Өнөөдөр л ухаарсан мэт уянгална.
Үлгэр сонссон хоёрдугаар сарын 29-ний өдөр
Улаанбаатар хотод метро барьж, байгуулах олон улсын нээлттэй тендер зарлаж, энэ тухай Нийслэлийн Засаг дарга бөгөөд Улаанбаатар хотын Захирагч Х.Нямбаатар "Бид ТЭЗҮ үндэслэж метроны чиглэлээ тодорхойлно. Галзуу лайвчин чиглэл тодорхойлно гэж байхгүй. ТЭЗҮ-г Японы эрдэмтэн, судлаачид хийсэн. Тиймээс урьдчилан ТЭЗҮ-гийн дагуу EPC гэх тендер сонгон шалгаруулалтыг зарлана. Маргааш төслийн зөвлөх үйлчилгээний баг сонгон шалгаруулна. Монгол Улсад метрогоор дагнасан, мэргэшсэн хуулийн этгээд ховор. Тиймээс олон улсад зарлаж байгаа. Бид захиалагч. Ажил үе шаттай явагдана. Гуравдугаар сарын 4-7-нд эрчим хүчний чиглэлээр хэд, хэдэн байгууллагатай уулзалт хийнэ. Импортоо нэмэгдүүлэхээр ярилцаж байна. Бөөрөлжүүтийн цахилгаан станцын 150 ашиглалтад орно. Үүнээс гадна эх үүсвэр шаардлагатай байгаа. Тиймээс шинэ эх үүсвэр нэмэгдүүлэх ажлыг танилцуулна. Эрчим хүчний эх үүсвэргүй метро юу гэж барих вэ. Үүнийгээ тооцоолоод, Төр хувийн хэвшлийн түншлэлийн хуулийн төсөл боловсруулж байна" гэсэн.
Уг "үлгэрийн метро"-ны шугам нь Толгойтоос Амгалан хүртэл 17,7 км үргэлжилнэ гэв. Нийтдээ 4,5 их наяд төгрөгийн төсөвтэй уг ажил 2029 он гэхэд дуусах гэнэ. Өдөрт 14 мянган хүн тээвэрлэх хүчин чадалтай, 14 зогсоолтой байх юм билээ.
Гэвч уг метро өдөрт нэг хүнээс 1000 төгрөг авна гэх ярианаас үндэслэвэл, өдөртөө 14 сая төгрөг, жилдээ "таван тэрбум 110 сая" төгрөгийн ашигтай ажиллана. Үүнээсээ ажилчдын цалин, цахилгаан, үйл ажиллагааны зардал хасагдвал алдагдал хүлээх магадлал маш өндөр буй. Хэрэв цэвэр ашигаараа зарлагаа нөхнө гэвэл, ойролцоогоор 88 жил шаардагдах ажээ.
Цаашилбал, метро барихад шаардлагатай өрөмдөгч техникийг тээвэрлэж, авч ирэх боломж байхгүй тухай инженерүүд ярив.
Бүүр цаашилбал, наад захын авто замын энгийн шийдлүүд дээр будилсаар ирсэн улс дээд түвшний агаар, газрын доогуурх зам, тээврийн тухай ярьж байгаа нь хачин. Ингээд бодоход тэдэнд төсөв байхгүй, төлөвлөгөө бүүр байхгүйг харж болно. Хар ухаанаар бодоход л боломжгүй мэт санагдах уг төслийг сонгуулийн өмнөх ҮЛГЭР гэж бодож байгаа олны буруу биш ээ... Тэдэнд итгэж сонгох нь цөөн, итгэлээ алдаж, мундагуудыг дэмжих нь харин олон байгаасай л гэж ерөөе...
Сонгуулийн сургаар боломжгүйг бүтээх гэж зүтгэдэг АН, МАН-ынханы дуу хоолой нь байсан хотын дарга нарын ярьсан үлгэр дунд байхгүйг төсөөлж амьдрах гайхамшигт амьдрал биднийх л даа...
Л.Сайнаа
Сэтгэгдэл (3)