Монголын тухай гадаадын хэвлэл мэдээллийн хэрэгсэлд
Монголчууд гурав дахь найзаа сонгохыг хичээж байна. Гэхдээ тэдэнд гуравдагч хөрш шууд утгаараа байхгүй. Монгол улс хоёрхон хөрштэй. БНХАУ бас ОХУ. Тэд хоёулаа асар том, хоёулаа өөр өөр түүхтэй. Сүүлийн хорин жилд ЗХУ задарсан. Монгол улсыг Зөвлөлтийн 16 дахь бүрэлдэхүүн улс гэж нэрлэж байсан удаатай. Монгол улсын уул уурхайн салбар олон улсын хараанд өртөв. Үүний нэг илрэл нь Монголын тухай гадаадын хэвлэл мэдээллээр тогтмол гарах болсон. Энэ удаад www.economist.com сайтад гарсан нийтлэлийг орчуулан хүргэж байна.
Сүүлийн жилүүдэд тус улсад толгой эргэм, анхаарал татсан үйл явдал өрнөж байгаа нь байгалийн баялгаа олборлож буй асуудал юм. БНХАУ-ын зах зээл том. Том гэдгээ мэдрүүлэх гэсэн шиг зэс, нүүрс, алт болон бусад байгалийн баялгийг Монгол улсаас <үмхэлж> байна. Өөр нэг өвөрмөц гарч байгаа нь ОХУ-ын зах зээл рүү байгалийн баялгаа гаргах юм. Ийм нөхцөл байдалд аль, аль улсынх нь эвийг олж худалдаа явуулах ёстой. Гэхдээ олон Монголын ард иргэд нь бусад улстай уул уурхайн салбарт хамтран ажиллаж байгаа нь тэдний эрхшээлд оруулж байгаагаас өөрцгүй хэмээн зовниж байна.
Энэ бол тус улсын Засгийн газрынх нь байр суурь биш. Олон улсын ажиглагчид Монгол улсыг хоёр хөршийнхөө дунд хавчуулагдсан сэндвич, тэр нь маш шүүслэг гэж тодорхойлж байна. Монгол улс гуравдагч хөршийн бодлоготой. Жирийн ард иргэд нь БНХАУ-аас <түгшиж> байна. Олон янзын соёлын нөлөөтэй, үзэл сурталд автагдсан өмнөдийн хөршүүд нь зэвүүцмээр, ухамсаргүй. БНХАУ-ын ажилчид нь нийслэл Улаанбаатар хотынх нь капитал, уул уурхайн баялгийг ухаан мэдрэлээ алдтал авахыг санаархдаг. Эдийн засгийн зангилаа болох 2000 гаруй Монголчууд Хятадад сурч байна.
Хятад улс Монголыг зэрлэгээр дарладаг байсан нь 1911 он хүртэл үргэжилсэн. Монголчууд Хятадаас 5.8 милийн зайтай амьдардаг. Хятадын хилээс 4 миллийн зайтай Өвөр Монгол оршдог. 1990 оноос хойш Монгол угсаатнууд гэж яригдах болсон нь нөгөө талаар Хятад үндэстнүүд байж болох гэсэн таамаглал ч бий. 2002 онд Хятадууд Монголчууд муухай тоглосон. Тэр жил Монголд далай лам айлчилсан бөгөөд Зөвлөлт холбоо улс нуран унасны дараа Буддын шашинг энэ улсад дэлгэрүүлсэн гэж үздэг. Хятадууд далай ламын айлчлалын үеэр хилээ хааж байсан түүх бий. Гэхдээ энэ бол өнгөрсөн үйл явдал. Монгол улсыг хооллож буй Хятадуудаас ирээдүйд энэ асуудлаар санаа зовох магадлалтай. Хятадад маш олон ядуу иргэд, бага нутаг дэвсгэрт шигүү суурьшдаг. Тус улсаас тэдгээр иргэдээ Монголд оруулж ирж магадгүй гэсэн таамаглал түгшүүр авчирдаг.
Монгол улсын гадаад худалдааны 80 хувь нь Хятадтай хийгддэг. ОХУ-тай тасраад байсан харилцаа нь сэргэж байна. ОХУ-аас шатахуун импортолдог. Тус улсад болж буй уул уурхайн тэсрэлт нь түгшүүр дагуулж байна. Мөнхийн хоёр хөрштэйгээ эв найртай байх нь тэдний асуудал. Тиймээ тэд сэндвич.
