“Хувиа хичээсэн, зөвхөн өөрийнхөө нэр төрийг өсгөхийг боддог, алдарших донтой хүмүүс хар тамхичинтай адил. Түүнд орсон хүн зөвхөн өөрийгөө боддог. Мөн мансуурахын тулд яахаас ч буцдаггүй. Төрсөн эхийгээ ч тоохгүй нухна. Ингэхэд хар тамхичин хамт татсан нэгнээ ухаан алдан унахад, халаасыг нь ухан хамаг байдгийг нь цөлмөөд л цаашаа явдаг. Эмнэлэг, түргэн дуудна гэж байхгүй шүү дээ”. Энэ бол хар тамхичны тухай яриа биш шүү. Харин манай УИХ-ын зарим нэг гишүүн, бас ирээдүйд УИХ-ын гишүүн болчих юмсан гэсэн горьдлого тээж явдаг хүмүүсийн ээлжит сонгууль дөхөж буй үед хурцдаж байгаа өвчин, гаарч буй гаж донгийн тухай юм. Тэр бол алдарших өвчин, агуу ихийн дэмийрэл хоёр. Тэднийг ихэвчлэн популистууд гэж тун аятайхнаар нэрлээд байдаг юм. Үнэндээ бол өвчтэй л хүмүүс шүү дээ, хөөрхий.
Жинхэнэ алдаршихын гаж дон туссан хүмүүс гэвэл бие даагчид болоод Г.Уянга, Р.Амаржаргал, О.Баасанхүү, Г.Баярсайхан, Н.Батбаяр, Д.Ганбат, Л.Эрдэнэчимэг нар гэх байна.
Уул шугамандаа УИХ-ын гишүүн хувиа хичээж, өөрийнхөө нэр төрийг бодон, алдарших дон тусах ёсгүй эрхмүүд л дээ. Даанч манайд эсрэгээрээ. Бодлого ярих ёстой нөхдүүд маань дөрвөн жилийн турш хэрүүл хийсээр байгаад дуусгах нь элбэг. Бид ч сүүлдээ хэн сайн хэрэлдсэнийг нь маш сайн улстөр хийж байна гэж хөөрөгдөн, шилдэг милдэгээр шалгаруулна. Мөн дахин дахин сонгоно. Үүний хамгийн тод жишээ нь Ц.Нямдорж. Бас Л.Гүндалай гэж “сайн эр” байлаа. Одоо ч бужигнуулсаар л.
Өнөөгийн УИХ-д байгаа МАН-ынхныг ойлгож байна. Эвсэхээрээ магтаад, хөөгдөхөөрөө нөгөө намаа муулаад л явж байгаа. Тэгээд ч угаасаа л увайгүй зантай нам. Ханилж яваад нөхрөө яаж ч магадгүй эвгүй “гарууд” энэ намд нэлээд бий. Гэхдээ энэ удаа сөрөг хүчин болсон цаг үе тэдний нуруун дээр ирсэн тул хүссэн хүсээгүй, болсон болоогүй, зөв буруу хамаагүй нөгөөхийнхөө бодлогыг эсэргүүцэхээс өөр замгүй. Даанч үүнийгээ хашир туршлагатай ах “ламын” үүднээс сургаж заасан маягтай огт хэлэхгүй шүү дээ. Нэг л их уурласан, уцаарласан хүмүүс байдаг. Энэ намынхны дотор дээр өгүүлсэн өвчний оноштой залуус маш олон бий гэдгийг энэ дашрамд дуулгачихья.
Харин нөгөө талаас жинхэнэ алдаршихын гаж дон туссан хүмүүс гэвэл бие даагчид болоод Г.Уянга, Р.Амаржаргал, О.Баасанхүү, Г.Баярсайхан, Н.Батбаяр, Д.Ганбат, Л.Эрдэнэчимэг нар гэх байна. Тэд бодлого ярихаасаа илүү хэрүүл хайна, олно, хийнэ. Эсвэл элдэв хуйвалдаанд оролцоно. Намын сахилга бат гэдгийг огтхон ч тоохгүй. Намаа тоохгүй байгаа хүмүүс юу гэж 50-100 мянган хүнийг төлөөлөөд энэ УИХ-д сууж байгаа шүү гэдгээ бодох вэ дээ. Дээр өгүүлсэн хар тамхичин шиг л харагддаг. Тиймээс сонгогч олныхоо өмнө амалж, ярьж байсан бүхнээ хөсөр хаяна. Бүр таг мартана. Мөн нөгөө аймшигтай эх орончийн дүр нь хаашаа ч юм нисэн одно. Тэгээд л ердийн нэг хэрүүлч нөхөр өөрийнхөө нэр хүндийг өсгөх, алдаршихийн тулд хувиа хичээсэн үйлдлүүд хийж эхэлнэ дээ. Тиймээс юм л бол унагаана, огцруулна, солино, идсэн, уусан гэх хэрүүлийн үгсийг амнаасаа боломж л олдвол урсгана. Үүнийхээ төлөө улайран зүтгэнэ.
Хувиа хичээгсэдийн гаргасан үйлдлийн золиос нь ямар нэгэн Засгийн газар, хэн нэгэн Ерөнхий сайд байдаггүй. Хохирогч нь эцсийн эцэст Монгол байдаг.
Үүнийг миний бие гудамжинд улстөр хийж ирсэн хүмүүс, нөгөө л гудамжныхаа сэтгэхүйгээр хууль тогтоох танхимыг “гудамж” болгон ашиглаж, ингэснээр алдарших зам мөрөө засч байна гэж боддог. Тэд УИХ-ын хүндэт суудал, индрийг нэгэн цагт Сүхбаатарын талбайд ачааны машин оруулж ирээд, тэвшийг нь ийм маягийн хэрүүлийн үг хэлэх тайз болгож асантайгаа яг адилханаар сэтгэж байна. Бид ч гэж бид. Эцсийн эцэст хэн ямар хуулийн төсөл санаачилж, нөгөөх нь манийхаа амьдралд хэр зэрэг ашиг тусаа өгөв гэдгээр эрхэм гишүүдийн дөрвөн жил хийсэн ажлыг дүгнэдэггүйн хар гай энэ. Хэн сайн хэрүүл хийв гэдгийг илүү их хардаг учраас үүнийг угаасаа төрөлхийн овжин, өсөхийн зальтай нөхдүүд тун сайн ашигладаг. Уг нь тэд УИХ гэдэг ихэвчлэн бодлого ярьдаг газар гэдгийг мэдэхийн дээдээр мэднэ л дээ. Гэвч өндөр цалин, дээд зэргийн эрх ямбатай энэ танхимд болж өгвөл хэдэн өвлийг өнгөрөөчих юмсан, хөрөнгө мөнгөө арвижуулчих юмсан гэсэн адгийн шуналтангуудын ад мөрийн заль мэхээ гаргах талбар болоод байдаг. Тиймээс УИХ-аар дамжуулаад улс орон, ард түмэндээ юу хийе дээ гэж бодохоосоо илүүтэй энд сууснаар би юу хожих вэ, надад юу унах вэ гэдгээ л урьдал болгодог хувиа хичээгсэд гэх байна.
Иймэрхүү хувиа хичээгсэдийн гаргасан үйлдлийн золиос нь ямар нэгэн Засгийн газар, хэн нэгэн Ерөнхий сайд байдаггүй. Хохирогч нь эцсийн эцэст Монгол байдаг. Монгол гэсэн энэхүү нэгэн үгийн дээвэр дор мөн ч олон юм багтана шүү дээ, эрхмүүд ээ.
Алдарших донтонгуудын гаргадаг авир араншин урьдчилан таахын аргагүй байдаг. Тиймээс улс орноо хөмрөхөө юман чинээ бодохгүй. Гэхдээ аймхай. Үүрсэн үүрэг, амласан амлалтаасаа айдаг учир ийм үйлдэл хийдэг юм. Мөн энэ араншин нь тэднийг хамгийн сул дорой харагдуулдгийг өөрсдөө огтхон ч анзаардаггүй. Хүчтэй хүмүүс хүчтэй гэсэн үгийнхээ утггатай жинхэнэ ёсоор дүйдэг л байхгүй юу. Бас хамгийн муухай нь ямар хамелеон зантай гэж бодно.
Ингэхэд хувиа хичээсэн, зөвхөн өөрөө өөрийнхөө нэр төрийг боддог, алдарших гаж донтой хүмүүсийг сэтгэхүйн хувьд хорт хавдар тусчээ гэж үздэг юм шүү. Мөн ийм хүмүүсийг хулгайчаас долоон дор гэж ном сударт тэмдэглэн үлдээжээ. Манай Дорнынхон л гэхэд, “Дуучин шувууны мах амтгүй” хэмээн ёгтлон хэлсэн байдаг. Ямартай ч хулгайчаас дор гэдэгтэй бүрэн санал нийлж байна. Тэд эцсийн эцэст сонгогч олныхоо сэтгэл, итгэл хоёрыг хулгайлдаг. Тиймээс хожим тэдэндээ хэлэх үг, тавих тайлан байхгүй учир ийм үйлдэл хийгээд байгаа юм. Ингэхэд ийм өвчтөнийг гагцхүү сонгогч олон л анагаадаг гэнэм.
Д.Гал
Сэтгэгдэл (26)