Энэ сарын 7-ны өдөр. Бараг л монголын түүхэнд тодоор бичигдэх хэмжээний үйл явдал болсон гэхэд болно. Гэхдээ дутуу. Учир нь АТГ-ын мөрдөгчид Тавантолгойн орд газрыг ашиглахтай холбоотой асуудлыг идэвхийлэн шалгасны эцэст уг Ажлын хэсгийн ахлагчаар ажиллаж байсан Ерөнхий сайд асан М.Энхсайханд эрүүгийн гурван хэрэгт буруутгаж яллах дүгнэт үлдэж хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн. Шүүх хурал гурав хоног үргэлжилсний эцэст түүнд Сүхбаатар дүүргийн Эрүүгийн хэргийн анхан шатны шүүхээс түүнд холбогдох эрүүгийн хэргээс нэгийг нь прокурорт буцааж, үлдсэн хоёрт нь гэм буруутай гэж үзсэн юм. Өөрөөр хэлбэл, улсад 130 сая төгрөгийн хохирол учруулсан гэж үзэн 55 сая төгрөгийг нөхөн төлүүлэх тооцож, 4.6 жлийн хорих ялыг нээлттэй хорих ангид эдүүлэх шийтгэл оноосон..
ШҮҮХЭЭС ЯМАР ХЭРЭГ СУГАРЧ ҮЛДЭВ?
Ерөнхий сайд асан М.Энхсайханд холбогдуулан нийслэлийн Прокурорын газраас
- “Таван толгойн цахилгаан станц” төслийн нэгжийн захирлаар ажиллах хугацаандаа өөрийн төрсөн дүү М.Чаминцэцэг, түүний хүү О.Амарсайханы 2010 оны наймдугаар сарын 24-ний өдөр улсын хилээр оруулж ирсэн Тоёота Лексус 570 маркийн автомашиныг зах зээлийн ханшаас өндөр үнээр буюу 75 сая төгрөгийн автомашиныг 135 сая төгрөгөөр шахсан үйлдэлд Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 2 дахь хэсэгт зааснаар,
- Монгол Улсын Их Хурлын дарга З.Энхболдын нэр дээр “Тавантолгойн” нүүрсний ордыг хөгжүүлэх талаар авах арга хэмжээний тухай Улсын Их Хурлын тогтоолын төслийг өргөн мэдүүлж эрх мэдэл, албан тушаалаа урвуулан ашиглаж, “Шинхуа Энержи, Энержи Ресурс болон Сумитомо корпорац”-ын түншлэлд эдийн засгийн давуу байдал бий болгосон үйлдэлд Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 22.1 дүгээр зүйлийн 1 дэх хэсэгт зааснаар,
- “Тавантолгой” төслийн Ажлын хэсгийн ахлагч байхдаа Монгол Улсын Үндэсний аюулгүй байдал, тусгаар тогтнол, эдийн засгийн хүчин чадлыг сулруулах зорилгоор УИХ-ын дарга З.Энхболдын нэр дээр “Таван толгойн” нүүрсний ордыг хөгжүүлэх талаар авах арга хэмжээний тухай УИХ-ын тогтоолын төслийг өргөн мэдүүлж, УИХ-аар хэлэлцүүлэн батлуулж, хүн амын амьдралыг хангах үйл ажиллагааг доголдуулж хорлон сүйтгэхийг завдсан үйлдлийг Ц.Элбэгдоржийн дэмжлэгтэйгээр гүйцэтгэсэн үйлдэлд Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 19.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг зааснаар зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж хэргийг шүүхэд шилжүүлсэн юм.
Эдгээр гурван хэргээс Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 19.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг зааснаар зааснаар яллах дүгнэлт үйлдэж ирүүлсэн хэргийг прокурорт буцааснаар нэр бүхий гишүүд ял завших боломжийг шүүхээс олгочих шиг боллоо. Ингэж хэлсэн учир нь Тавантолгойн асуудлаар Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдоржоос эхлээд хэд хэдэн улстөрч шалгаж буй.
Прокурорын зүгээс ч М.Энхсайхан нь бусдад давуу эрх олгосон УИХ-ын тогтоолыг батлуулахдаа Ц.Элбэгдоржийн дэмжлэгтэйгээр хийсэн гэдгийг шүүхэд онцолсон.
Гэвч шүүхээс эл хэргийг прокурорт буцаах шийдвэр гаргасан нь хэрэг замхрах эхлэл тавигдав уу гэж хардахаар. Үүнийг нь ч М.Энхсайханы өмгөөлөгч батлан хэлсэн. Өмгөөлөгчийн хэлснээр хэргийн хөөн хэлэлцэх хугацаа хэдийнэ дууссан атал Эрүүгийн хуулийг буруу хэрэглэж байна гэсэн утга агуулга бүхий мэдэгдлийг энэ сарын 7-нд хийсэн юм. Тиймдээ ч М.Энхсайханд оногдуулсан 4.6 жилийн хорих ялыг хүлээн зөвшөөрөхгүй, шүүхийн тогтоол гардаж авангуутаа давж заалдах болно гэсэн.
ЭНДЭЭС ХЭН ХОЖИВ
УИХ-ын 2020 оны ээлжит сонгууль сар гаруйхны дараа болно. Сонгуульд Ерөнхийлөгч асан Ц.Элбэгдорж болон түүний хүү Э.Эрдэнэээ өрсөлдөх тухай шуум бий. Хэдийгээр уг мэдээлллийг экс Ерөнхийлөгч үгүйсгэсэн ч гэлээ яг таг баттай биш. Нөгөөтээгүүр, Ц.Элбэгдорж ирэх жил болох Ерөнхийлөгчийн сонгуульд Х.Баттулга Ерөнхийлөгч өрсөлдвөл түүний эсрэг нэрээ дэвшүүлэхээ мэдэгдсэн. Өс авах гэсэн эл санаархал хэрэгжих эсэх нь шүүхээс ямар шийдвэр гарахаас 100 хувь хамааралтай байсан гэж хэлж болно. Өөрөөр хэлбэл, шүүхээс М.Энхсайханыг Эрүүгийн хуулийн тусгай ангийн 19.6 дугаар зүйлийн 1 дэх хэсэг зааснаар заасан хэрэгт буруутай гэж үзэж, шийдвэр гаргасан бол Ц.Элбэгдорж араас нь ачигдах нь тодорхой байсан. Гэвч хэргийг тусгаарлаж, прокурорт шилжүүлэх шийдвэр гаргасан нь түүнд урт амсьгаа авах боломжийг олгов.
Ерөнхий сайд асан М.Энхсайханд холбогдох хэргийн шүүх хурал үргэлжилж байхад экс Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдорж цахим хуудсаараа дамжуулж өөрийн үзэл бодлоо илэрхийлсэн.
Тэрбээр “Ерөнхий сайд асан М.Энхсайхан өнөөдөр Монгол Улсын хөгжил, эрх чөлөө, тусгаар тогтнолыг баталгаажуулах, гэгээрсэн бодлого хэрэгжүүлсэний төлөө шүүгдэж байна. Түүх түүний жинхэнэ шүүгч байх болно, улс төрөөр яллах дүгнэлт биш” гэсэн нь багагүй айдас хүйдэстэй байсныг илтгэн харуулна.
Түүнчлэн Ц.Элбэгдоржийг дээрх хэрэгт холбогдуулан шалгаж байгаа гэх бөгөөд өмнө нь хэд хэдэн удаа мэдүүлэг авч байсан. Тухайлбал, өнгөрсөн 2019 оны сүүлчээр АТГ-аас түүнийг дуудсан. Тэгэхэд “Хууль дуудвал гутлаа тослоод, зангиагаа зүүгээд очих ёстой” гэж уриалсан. Тэр хэлсэн амандаа ч хүрч АТГ-ын босгыг давж байв. Гэвч үүнээс төд удалгүй гадаадад хурал, цуглаанд оролцох нэрээр улсын хил давснаас хойш бараг хагас жил хэртэй эргэн ирээгүй. Энэ хугацаанд хууль хяналтын байгууллагаас түүний араас нүд, чих тавьсан хэвээр байсан учир арга буюу өнгөрсөн сард эх орондоо эргэн ирсэн гэхэд болно.
Үүний дараа АТГ-аас түүнийг баривчилна, бүр Цагдан хорих 461 дүгэээр ангид хорих ангийг нь бэлдсэн гэх мэдээлэл ирсэн. Эндээс үзвэл, Ц.Элбэгдоржийн тусгаарлалтын хугацаа дууссан даруйд таслан сэргийлэх арга хэмжээ авах магадлалтай юм.
ЕРӨНХИЙЛӨГЧ Х.БАТТУЛГЫН ЗАХИАС
Өнгөрсөнд өрнөсөн энэ бүхэн М.Энхсайханаар дамжуулж Ц.Элбэгдоржийг намнах гэсэн улстөрчдийн санаархал байхыг нэг талаасаа үгүйсгэхгүй. Учир нь Монгол Улсын Ерөнхийлөгч Х.Баттулга 2019 оны нэгдүгээр сарын 16-нд Прокурорын байгууллагын Удирдах ажилтны нэгдсэн зөвлөгөөнд оролцох үеэрээ “Ард түмний өмч Тавантолгойг гэрээгээр халхавчлан гадныханд 100 жилээр хууль бусаар өгөх гэж байхад 2015 онд УИХ-ын нэр бүхий 40 гишүүн авч үлдсэн юм. Би тэдний нэг нь. Энэ хуйвалдааныг төрийн өндөр албан тушаалтан Цахиагийн Элбэгдорж гардан гүйцэтгэх ажлыг зохион байгуулсан” хэмээн мэдэгдэж, нийт 178 хуудас баримтыг тухайн үед УЕП-оор ажиллаж байсан М.Энх-Амгаланд гардуулж өгсөн юм.
Хэдийгээр иргэн хүний хувиар гэсэн тодотгол нааж баримт бичгийг өгсөн боловч Х.Баттулга, Ц.Элбэгдорж гэсэн хоёр хүний дунд улс төрийн дайн эхэлснийг ийн гэрчилсэн.
Үүний дараахан Улсын Ерөнхий прокурор М.Энх-Амгаланг “хонгилын хүн” гэдэг шалтгаанаар Х.Баттулга Ерөнхийлөгч нүд үзүүрлэж, бүрэн эрхээс нь түдгэлзүүлсэн. Улмаар оронд нь одоогийн УЕП Б.Жаргалсайханыг томилох саналыг УИХ-ын чуулганы нэгдсэн хуралдаанд хүргүүлж түүнийг томилуулж байв. Үүнээс хойш Ерөнхий сайд асан М.Энхсайханд холбогдох “Тавантолгой”-н хэргийг эрчимтэй шалгасаар ийнхүү шүүхээр шийдвэрлэсэн нь энэ.
Гэхдээ Ц.Элбэгдоржийг араасаа чирэх эрүүгийн хэрэг нь прокурорт буцсан.
Шүүх хараат бусаар бие дааж ажиллах ёстой. Энэ ч утгаараа дээрх шийдвэрийг гаргасан гэж найднам.
Юутай ч Ерөнхийлөгч Х.Баттулгын захиас даалгавраар прокуророос шалгасан хэрэг шүүхийн босго давалгүй ийн бүдэрлээ. Энэ нь экс Ерөнхийлөгч Ц.Элбэгдоржид алтан боломж олгож баярлуулсан болов уу. Гэхдээ хэрэг маргаан ингээд дуусахгүй нь лав. Тиймээс асуудал хэрхэн өрнөхийг харах л үлдлээ.
Г.Нацаг-Эрдэнэ
Сэтгэгдэл (30)