Налгар намар алсарч, өвлийн улирал удахгүй айлчлан ирнэ.Нийслэлчүүдийг өнтэй өвөлжүүлэхийн тулд цахилгаан станцууд болон холбогдох байгууллагууд дор бүрнээ өөрсдийн ажлаа хариуцлагатай хийж байна. “Өвөлд бэлэн үү” цуврал сурвалжилгаараа 1959 онд байгуулагдсан, эрчим хүчний эх булаг, халуун дулаан тав тухтай орчныг хүмүүст түгээдэг “Улаанбаатар дулааны сүлжээ” ТӨХК-ийг онцолсон юм. Нэг байгууллагын буруутай ажиллагаанаас болж, нийслэл цахилгаан, дулаангүй болох ч эрсдэл үүсч болзошгүй. Тиймээс хариуцлагыг чандлан сахидаг, хатуу дэг журамтай байгууллагын ажилчдын нэг өдрийг сурвалжилсан юм.

08:00 цагт өглөөний шуурхай эхэлж, хийх ажлынхаа төлөвлөгөөг хэлэлцэж, ерөнхий инженер Ш.Мөнхжаргал ажилчдадаа ХАБ-ын зөвлөгөө өгснөөр тэдний ажлын нэг өдөр эхэлнэ.Хэрэглэгчдэд хүрч үйлчлэхийн тулд “Нэг цэгийн үйлчилгээ”-г нэвтрүүлжээ. Ингэснээр иргэд болон аж ахуй нэгжүүд хамтарч ажиллах гэрээ хийхээс гадна тулгамдаж буй асуудлаа цаг алдахгүй шийдвэрлүүлэх боломж бүрдсэн байна. 40 эргэм насны эмэгтэй “Халаалт ирснээс хойш хэрэглээний зардал өндөр гараад байна” гэж холбогдох албаны ажилтнаас асууж өөр хоорондоо ярилцаж байгаа нь чих дэлсэв. Энэ мэтчилэн иргэдийн санал, гомдлыг сонсож, шуурхай шийдвэрлэж байгаа нь төрийн үйлчилгээ иргэдэдээ хүрч байгаагийн илрэл юм.

“Улаанбаатар дулааны сүлжээ” ТӨХК-ийн гүйцэтгэх захирал Г.Баярсайхан анх засварчнаас ажлын гараагаа эхэлж 31 жилийн турш тус байгууллагын алдаа оноо, амжилт ололт бүрд хамт байж ирсэн, ажилчдадаа “аав” шиг нөөлөгтэй нэгэн аж.

Түүнээс байгууллагын үүх түүх, өвөлжилтийн бэлтгэл хэр хангагдсан, засварын ажлууд бүрэн дууссан эсэхийг тодруулахад “Монгол оронд дулаан хангамж үүсч, хөгжсөний 60 жилийн ой 2019 онд тохиосон. 

Ард иргэдийг дулаан, эрчим хүчээр найдвартай хангах эрхэм үүргийг хүлээж ажилладаг.Сүүлийн дөрвөн жил нийслэлийн агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлээр томоохон ажлыг шат дараатай зохион байгуулсан.

Улаанбаатар хотыг халаадаг 370 км шугамын 60 орчим хувь нь 30 жил ашигласан, эдэлгээний хувьд харьцангуй гайгүй. Харин үлдсэн 30 хувь нь 30-60 жил ашигласан эдэлгээний хугацаа дууссан, ашиглалтын шаардлага хангахгүй шугамууд байгаа.

60 хувь нь шинэчлэгдэн солигдож, ажиллагаа хэвийн явж байгаа ч гадны нөхцөлөөс шалтгаалж, хагарч, цоорох тохиолдол гардаг тул засвар үйлчилгээг дахин хийдэг.ХХААХҮЯ-ны урд талын шугамыг 16 жилийн дараа шинэчилж, энэ зун сольсон.Зуны улиралд бороо их орсноос мөн хөрсний уснаас болж сольсон шугамны эдэлгээ муудах, товлосон хугацаанаас өмнө дахин засвар үйлчилгээний ажлыг хийх шаардлага тулгардаг. Бид Улаанбаатар хотын дөрвөн цахилгаан станцаас 370 км шугамаар дамжуулаад 11800 орчим барилга обьектийг төвлөрсөн дулаанаар хангаж, ажиллаж байна. Нийт дулааны эрчим хүчээр хангаж ажилладаг хэрэглээний 60 хувийг нь орон сууцанд амьдардаг иргэд ашигладаг. Үлдсэн 40 хувийг албан байгууллага, аж ахуй нэгжүүд хэрэглэдэг” гэв.

ӨӨРСДИЙН ХӨРӨНГӨ ОРУУЛАЛТААР 14 БАЙРШИЛД 2.6 ХОС КМ ШУГАМЫГ ШИНЭЭР БАРЬЖ, ӨРГӨТГӨН ШИНЭЧИЛЖЭЭ

Улаанбаатар хотыг бүхэлд нь дулааны эрчим хүчээр хангадаг тус компанийнхан өнөөдөр 2763 гаруй аж ахуйн гэрээт хэрэглэгчид, ОСНААУГ-ын харьяа гурван түгээх төвийн хэрэглэгчид үйлчлэх 16 төв, хувийн орон сууцны 66 конторын 11950 гаруй барилга объектын 3107 Гкал/ц-ийн ачаалал бүхий дулааны эрчим хүчний хэрэглээг АДС, ДЦС II, III, IV ХК-д үйлдвэрлэсэн дулааны эрчим хүчээр тасралтгүй, найдвартай, хэвийн ханган ажиллаж байна. Улаанбаатар хотын төвлөрсөн дулаан хангамжийн системд жилд дунджаар 160-200 Гкал/ц ачаалалтай шинэ хэрэглээ нэмэгдэж дулаан түгээлт 3-5 хувь өсжээ.Энэ онд тус компани станцуудаас 6.596.3 мян.Гкал дулааны эрчим хүчийг худалдан авч, хэрэглэгчдэд түгээж, нийт 107.5 тэрбум төгрөгийн борлуулалт хийж ажиллахаар төлөвлөсөн байна.

Эхний хагас жилийн байдлаар л гэхэд төлөвлөгөөгөө давуулан биелүүлж 77.8 тэрбум төгрөгийн орлого олсон аж. “Улаанбаатар дулааны сүлжээ” ТӨХК өөрийн хөрөнгө оруулалтаар 14 байршилд 2.6 хос км шугамыг шинээр барьж, өргөтгөн шинэчлэх ажил 100 хувь, харин улсын төсвийн хөрөнгөөр хийж буй хоёр ажил 60 хувийн гүйцэтгэлтэй хэрэгжиж байгаа гэнэ.

“Сүүлийн арван жил улсын төсвийн хөрөнгөөр нийтдээ 30 гаруй тэрбум төгрөгөөр томоохон дулааны шугам сүлжээг шинэчлэн сольсон.

1998 оноос Азийн хөгжлийн банкны санхүүжилттэй Дулааны үр ашгийн төсөл хэрэгжсэн.Төслийн хүрээнд Улаанбаатар хотын дулаан хангамжийн системийг иж бүрэн автомат тоноглол руу шилжүүлж өгсөн байна.Станц болон хэрэглэгчид бие даасан автомат тоноглолтой.Төслийн үр дүнгээр дулааны эрчим хүчийг хэмнэх, хэрэглэгчид хэрэглээгээ хангах боломжтой болно.Үүний дараа Европын сэргээн босголтын банкны төсөл хэрэгжүүлж эхлэхээр гарын үсэг зурсан байна.Энэ төслөөр нийслэлийн гэр хорооллыг барилгажуулж, агаарын бохирдлыг бууруулах чиглэлийн ажлыг хийхээр төлөвлөжээ.Мөн Дэлхийн банкны төсөл хөтөлбөрийг ч хэрэгжүүлнэ гэдгийг Г.Баярсайхан захирал хэлсэн юм.Энэ мэтчилэн тэдний төлөвлөсөн ажлууд ар араасаа амжилттай хэрэгжсээр байна.

А.Отгонбаяр: НЭГ БУРУУТАЙ ҮЙЛДЭЛ ГАРАХАД ХЭРЭГЛЭЭНИЙ УС ТАСРАХ АЮУЛ НҮҮРЛЭНЭ

“Улаанбаатар дулааны сүлжээ” ТӨХК 393 ажилтантай.Тэдний 50 хувь нь инженер, техникийн ажилчид байдаг гэнэ.Зуны аагим халуун, өвлийн тэсгим хүйтэнд засвар үйлчилгээний ажлыг цаг алдалгүй хийж, ард иргэдийнхээ амгалан тайван, тохь тухтай амьдрах нөхцөлийг бүрдүүлэхээр өдөр, шөнө гэлтгүй “энхийн манаанд” ажиллаж байна.Тус компани дотроо олон албатай, ажлынх нь чиг үүрэг бүр харилцан адилгүй.Шуурхай удирдлагын албаныхан шугам сүлжээ болон халуун дулааны хэм, усны халууныг хянаж ажиллана.Техник технологи хөгжихийн хэрээр тэд ажлаа дэлгэцээр хянахаас гадна давхар үзүүлэлтийг тэмдэглэж, цаг тутамд тайлан мэдээг Ерөнхий инженерт мэдээлж ажилладаг аж.Энэ талаар диспетчер Т.Аргүн “Ажилд ороод 11 жил, диспетчер хийгээд нэг жил болж байна.Диспетчерийн ажлын үүрэг станцуудын горимыг хянах, даралт, температурыг хэвийн байлгах, ус, дулаан дамжуулах төвүүдийн даралт, параметрийн хэмэнд хяналт тавьж ажилладаг.Мөн хэрэглэгчийн гомдлыг цаг алдалгүй шийдвэрлэхийн тулд горимын инженерт мэдээлэх үүрэгтэй.Ачаалал их байдаг.Улаанбаатар хотын дулаан, хэрэгцээний халуун усыг хянаж ажилладаг өндөр хариуцлагатай алба.Ус, дулааны хэмжигдэхүүний мэдээг 07:00, 13:00, 19:00 цагт тогтмол мэдээлнэ.Мэдээндээ дүгнэлт хийж, хаана дулааны хэм их, бага байгааг мэдсэнээр дулааныхаа хэмийг ихэсгэж, багасгаж тохируулна.Хоёр цаг тутамд даралт, температурын болон насос станцуудын мэдээг авч ажилладаг” гэлээ.Хүн бүхэн ажилдаа хариуцлагатай ханддаг, нэг нь нийтийн төлөө гэсэн халуун дулаан уур амьсгалтай гэдэг нь хамт байх хэсэг хугацаанд мэдрэгдэж байсан юм.Арга ч үгүй биз. Тэд илч дулааныг “үйлдвэрлэж” иргэдэд түгээдэг хариуцлагатай албаныхан юм чинь...

Манай сурвалжлах багийнхны дараагийн очсон газар бол “Улаанбаатар дулааны сүлжээ” ТӨХК-ийн “Насос станц-3” байв.Улсын онцгой обьекттой шил даран 10 гаруй давхар орон сууц барьсан нь манай улсад барилга байгууламжийн стандарт алдагдсаны бодит жишээ.Нөгөө талаар гэнэтийн осол гарч, шугам сүлжээ задарч, эрсдэл учирвал энгийн иргэд усанд түлэгдэх, шалзрах аюул ойрхон байх шиг санагдсаныг нуух юун. Ерөнхий инженер Ш.Мөнхбаяр зөвшөөрөл олгосны дагуу “Насос станц-3” станцын ээлжийн машинист А.Отгонбаяр руу утсаар ярьж, хашааны хаалгыг онгойлгож өгснөөр дотогш нэвтэрсэн юм.“Насос станц-3” руу ороход дуу чимээ ихтэй, чийглэг хэрнээ халуун орчин биднийг угтав.Өнөөдрийн ээлжийг эмэгтэй машинист хариуцан ажиллаж байгаа нь энэ. “Ганцаараа ажиллахад гайгүй юу” гэхэд “Улсын онцгой обьект шүү дээ. Ганцаараа ээлжинд гараад сурчихсан. Шуурхай удирдлагын албанаас камераар хянана. Хариуцлагатай ажиллах л хамгийн чухал” хэмээн инээмсэглэсээр насос бүрийнхээ хяналтыг шалгахаар явлаа.Түүнээс ажил мэргэжлийнх нь онцлогийн талаар тодруулахад “Диспетчер инженерээс өгч байгаа заавар, зөвлөгөө, горим журмын дагуу Улаанбаатар хотын иргэдэд станцаас дамжиж ирж байгаа даралтыг хүргэх үүрэгтэй ажилладаг.

Нэг буруутай үйлдэл гарахад хэрэглээний ус тасрах аюул нүүрлэж болзошгүй..Өөрөө дур мэдэж ямар нэгэн үйлдэл хийж болохгүй.

Мэдээ, параметрээ тогтмол хянаад хоёр цаг тутамд диспетчертээ мэдээлнэ.Тэгэхээр диспетчерийн сорох, шахах даралтаа хэдээр бариул гэдгийг хэлдэг.Ерөнхий инженер, диспетчерийн зааврыг мөрдөж ажиллах чухал” гэв.

“Улаанбаатар дулааны сүлжээ” ТӨХК-д өнөөдрийн байдлаар 3.4 тэрбум төгрөгийн өрийн авлага үүссэн байна. Авлагын дийлэнх хувийг орон сууцны конторынхон эзэлж байгааг энд тодотгох хэрэгтэй биз.Иргэдээс төлбөрийг нь авчихаад өөр зүйлд хэрэглэх тохиолдол гарсаар байна. Энэ мэтчилэн иргэн, конторын хариуцлагагүй байдлаас болж холбогдох байгууллагад өрийн дарамт үүсжээ. Монгол Улс эрчим хүчнийхээ хэрэглээг дотооддоо үйлдвэрлэж, хэрэглэгчдийнхээ хэрэгцээг хангахын тулд тус салбарт 13 мянга гаруй ажилчин эрвийх дэрвийхээрээ ажиллаж байна. Тиймээс иргэн бид эрчим хүчнийхээ үнэ цэнийг мэдэж, төлбөр мөнгөө цаг тухайд нь төлж, иргэнийхээ үүргээ биелүүлэх шаардлагатайг сурвалжилгаараа дамжуулан уриалж байна

Үргэлжлэл бий.

С.Ичинхорлоо