
Цоохор ирвэс /uncia/ нь уулархаг нутгийн экологийн тэнцвэр хэвийн байгааг илтгэн харуулдгаараа онцгой ач холбогдолтой, шүхэр зүйл амьтанд тооцогддог. Монгол Алтайн нурууны улсын тусгай хамгаалалттай газруудад энэхүү шүхэр зүйл амьтны амьдрах орчны нилээдгүй хэсэг хамрагдсан боловч бүс нутгийн уур амьсгалын өөрчлөлтийн нөлөөгөөр цоохор ирвэсний идэш тэжээл болдог аргаль хонь, янгир ямаа зэрэг уулын тууртаны тархац нөөц, байршил, тоо толгойн өөрчлөлттэй харьцуулан судлаж, цаашдын хамгааллын асуудлыг тодорхойлох шаардлагатай. Энэхүү зорилтыг хэрэгжүүлэх үүднээс ШУА-ийн Биологийн Хүрээлэн, Монгол Алтайн нурууны УТХГ-ын Хамгаалалтын захиргаа хамтран Алтай Таванбогдын Байгалийн цогцолборт газар, Сийлхэмийн нурууны БЦГ-ын “А” “Б” хэсэгт цоохор ирвэсний биологи, экологийн судалгааны ажил төдийгүй хил дамнасан бүс нутагт тэдгээрийн тархац байршил, тоо толгойн судалгааг амжилттай гүйцэтгэж байгаа билээ. Энэ ажлын нэгээхэн хэсэг болох Сийлхэмийн нурууны БЦГ-ын “Б” хэсэгт цоохор ирвэсний хил дамнасан шилжилт хөдөлгөөн, байршил нутгийг автомат камер байрлуулж тодорхойлох судалгааны ажил юм. 2012 оны намар эхлүүлсэн судалгааны ажлын үр дүнгээр зөвхөн Сийлхэмийн нурууны БЦГ-ын “Б” хэсэгт 5-10 бодгаль ирвэстэй болох нь тогтоогдов.

Олон улсын ирвэс хамгаалах байгууллагын дэмжлэг, санхүүжилтээр ШУА-ийн Биологийн хүрээлэн, Монгол Алтайн нурууны УТХГН-ын хамгаалалтын захиргааны мэргэжилтэн, байгаль хамгаалагчид оролцон бүс нутгийн цоохор ирвэсний шилжилт хөдөлгөөн, байршил нутгийг тодруулах судалгааг энэ удаа Сийлхэмийн нуруу БЦГ-ын “Б” хэсэгт автомат камер /дижиталь аппарат/ байрлуулах замаар явуулсан байна. Судалгааны явцад 2 төрлийн автомат зургийн аппаратыг ашигласан бөгөөд АНУ-д үйлдвэрлэсэн Bushnell маркийн амьтныг хөдөлгөөнөөр нь мэдэрч зураг авдаг дижиталь аппаратуудыг Сийлхэмийн нуруу БЦГ-ын “Б” хэсгийн цоохор ирвэсний явдаг жим, ул мөр бүхий уулын онь хөтөл, хад асгархаг жалга, хөндийд байрлуулж уг судалгааны ажлыг хийж гүйцэтгэв. Автомат гэрэл зургийн аппаратыг байрлуулахдаа тухайн газрын хэв шинж, ландшафтын онцлог, орчны байдал, ирвэсний ул мөрөө үлдээсэн байдал зэргийг харгалзан үзэж байрлуулах газраа зөв сонгоход анхаарсан.
Сийлхэмийн нурууны “Б” хэсэгт Асгатын цагаан булаг, Хуурайтын аманд 2 газарт 2 автомат камерыг 2013 оны 03 сарын 18-ноос эхлэн 05 сарын 10-ны хооронд 55 хоног байрлуулсан автомат камерууд үүргээ амжилттай биелүүлж цоохор ирвэсний олон тооны зураг авч, “үйлчлэгч үйлчлүүлэгчдээ” баярлуулав. Судалгааны ажлын үр дүнгээр цоохор ирвэсний тоо толгой, тархац байршил, амьдрах орчны талаарх мэдээллийн сан үүсгэж, хамгааллын менежментийг шинжлэх ухааны үндэслэлтэйгээр боловсруулж хэрэгжүүлэх юм.
Сэтгэгдэл (3)